نَسَب شريف حضرت على عليه السّلام
امـّا كـمـالات خـارجـيـّه او يـكـى نسب شريف او است كه پدرش ابوطالب سيّد بطحاء و شيخ قـريـش و رئيـس مـكـّه مـعـظـمـه بـوده و كـفـالت نـمـود حـفـظ كـردن حـضـرت رسـول صـلى اللّه عـليـه و آله و سـلّم را از اَوان صـِغـَر تـا ايـّام كـبـر و آن حضرت را از مـشـركـيـن و كـفـّار، مـحـافـظـت و حـمـايـت مـى نـمـود و تـا او در حـيـات بـود حـضـرت رسـول صـلى اللّه عـليـه و آله و سـلّم محتاج به هجرت و اختيار غربت نشد تا هنگامى كه ابـوطـالب از دنـيـا رحـلت كـرد، بى يار و ناصر شد از مكّه به مدينه هجرت كرد. و مادر امـيـرالمـؤ مـنـيـن عـليـه السـّلام فـاطـمـه بـنـت اسـد بـن هـاشـم بـود كـه حـضـرت رسـول صـلى اللّه عـليـه و آله و سـلم او را بـه رداى خـويـش تـكـفـين فرمود. پسر عمّ آن حـضـرت سـيـّد الاوّلين والا خرين محمّد بن عبداللّه خاتم النّبييّن صلى اللّه عليه و آله و سـلّم بـود و بـرادرش جـعـفر طيّار ذوالجناحين و عمّش حمزه سيد الشهداء(سلام اللّه عليهم اجمعين ) بود.
بـالجـمله ؛ پدرانش ، پدران رسول خدا و مادرانش ، مادران خير خلق اللّه ، گوشت و خونش بـا گـوشـت و خـون او مـقـرون و نـور روحـش بـا نـور او مـتـصـل و مـضـمـوم ؛ پيش از خلق آدم تا صُلْب عبدالمطّلب و بعد از صُلْب عبدالمطّلب در صـُلْب عـبـداللّه و ابـوطـالب از هـم جـدا شـدنـد و دو سـيـّد عـالم بـه هـم رسـيـدنـد، اوّل مـُنـْذِر و ثـانـى هـادى . و ديـگـر از كـمـالات خـارجـيـه او مـصـاهـرت او اسـت كـه رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم تزويج فرمود فاطمه عليهاالسّلام را به او كه اشـرف دخـتـران خـويـش و سـيـّده زنـان عـالمـيـان بـود و بـه مـرتـبـه اى رسـول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلم او را دوست مى داشت كه از براى آمدن او تواضع مـى نـمـود و از جـاى خـويـش بـرمـى خاست و او را مى بوسيد و مى بوئيد. و معلوم است كه مـحـبـّت پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم فاطمه عليهاالسّلام را نه از جهت آن بود كه فـاطمه عليهاالسّلام دختر او بود بلكه از جهت كثرت شرافت و محبوبيت او نزد حق تعالى بود.
شعر :
اين محبت ها از محبت ها جداست
حُبّ محبوب خدا حُبّ خداست
بارها رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم مى فرمود كه فاطمه پاره تن من است اذيّت او اذيّت من ، رضاى او رضاى من ، غضب او غضب من است .(83)
ديـگـر از كـمـالات خـارجـيـّه آن حـضـرت حـكـايـت اولادهـاى او اسـت و حـاصـل نـشـد از بـراى احـدى آنـچـه از بـراى آن جـنـاب حـاصـل شـد از شرف اولاد؛ چه آنكه حضرت حسن و حسين عليهماالسّلام كه دو اولاد آن جناب انـد دو امـام و سـيـّد جـوانـان اهـل بـهـشـت انـد و مـحـبـّت حـضـرت رسـول صـلى اللّه عـليـه و آله و سلّم در باب آنها به مرتبه اى بود كه بر احدى مخفى نـيـسـت . و ديـگـر جـنـاب عباس و محمّد و حضرت زينب و امّ كلثوم و غير ايشان كه جلالت و مـرتـبـه ايـشـان اوضـح از بـيـان اسـت و از براى هر يك از جناب امام حسن و امام حسين عليه السّلام اولادهائى بود كه به نهايت شرف رسيده بودند.
امـّا از امـام حسن عليه السّلام ؛ پس قاسم و عبداللّه و حسن مثنّى و مثلّث و عبداللّه محض ونفس زكـيـّه و ابـراهـيـم قـتـيـل بـاخـمـرى و عـلى عـابـد و حـسـيـن بـن عـلى بـن الحـسـن مـقـتـول فـخّ و ادريـس بـن عـبـداللّه و عـبدالعظيم وسادات بطحانى و شجرى وگلستانه و آل طـاوس و اسماعيل بن ابراهيم بن الحسن بن الحسن بن على عليهماالسّلام ملقب به طباطبا و غـيـر ايـشان رضوان اللّه عليهم اجمعين كه در باب اولادهاى امام حسن عليه السّلام اسامى ايشان به شرح خواهد رفت .
و امـّا از جـنـاب امـام حسين عليه السّلام ؛ پس به هم رسيد امامان بزرگواران مانند امام زين العـابـديـن و حـضـرت بـاقـر العلوم و جناب امام جعفر صادق و حضرت امام موسى كاظم و جـناب امام رضا و حضرت محمد جواد و جناب على هادى و حضرت حسن عسكرى و حضرت حجة بن الحسن مولانا صاحب العصر والزّمان صلوات اللّه وسلامه عليهم اجمعين .
اَلْحَمْدُللّهِ الَّذى جَعَلَنا مِنَ الْمُتَمسِّكينَ بِوِلايَةِ اَميرِالْمُؤْمِنين وَالاَئمَّةِ عَلَيْهِم السَّلام .
شعر :
مَوآهِبُ اللّهِ عِنْدي جاوَزَتْ اءَمَلي
وَلَيْسَ يَبْلُغُها قَوْلى وَلا عَمَلي
لَكِنَّ اَشْرَفُها عِنْدي وَاَفْضَلُها
وَلا يَتي لاَميرِالْمُؤْمِنينَ عَلِىُّ(84)
يارَبِّ فَاحْشُرْنى فِى الاخِرَةِ مَعَ النَّبِىَ وَالْعِتْرَةِ الطّاهِرَةِ.
خـاتـمـة : مـَرحـُوم مـَغْفُور خُلد مقام عالِم كامِل جَليلُ الْقَدْر صاحب تصانيف رائقه آخوند ملا مـُحـمـّد طـاهـر قـمـى كـه در قبرش در شيخان كبير قم است نزديك جناب زكريّا ابن آدم قمى رحـمـه اللّه قـصـيده اى گفته در مدح حضرت اميرالمؤ منين عليه السّلام موسوم به (مُونس الابـَرار) و در آن اشـاره كـرده بـه بـسـيـارى از فـضـائل آن بـزرگوار و شايسته است كه ما در اين كتاب مبارك به چند شعر از آن تبرّك جسته و اين فصل را به آن ختم كنيم . فرموده :
شعر :
به خون ديده نوشتيم بر در و ديوار
كه چشم لطف ز اَبناى روزگار مدار
مگير انس به كس در جهان به غير خدا
بكن اگر بتوانى زخويش نيز كنار
فريب نرمى اَبناء روزگار مخور
كه هست نرمى ايشان به رنگ نرمى مار
هميشه در پى خواب و خورند و منصب و جاه
كنند مثل عروسان حجله نقش و نگار
چه روز ظاهرشان بر صفا و نورانى
درونشان چو شب تيره رنگ ، تيره و تار
هميشه در پى آزار يكديگر باشند
حسد نموده شعار و نفاق كرده دثار
جميع خسته و بيمار بهر سيم و زرند
دواى علّتشان هست شربت دينار
خورند از سر جرئت حرام از غفلت
نمى كنند لبى تر به آب استغفار
ز روى ذوق چنان مى خورند مال حرام
كه اشتران علف سبز را به وقت بهار
به گوششان نشود آشنا حكايت مرگ
اگر كنى به شب و روز نزدشان تكرار
نمى شوند به مردن از آن جهت راضى
كه كرده اند عمارت در اين شكسته حصار
بهوش باش مرو از پى هوا و هوس
بيا و گوهر ايمان خويش محكم دار
كه ديو نفس تو همدست گشته با ابليس
كه از كف تو ربايند اين دُرّ شهوار
سرت به افسر عزّت بلند كى گردد
زسر برون نكنى تا علاقه دستار
محل امن مدان اين جهان فانى را
برون فرست متاعت از اين شكسته حصار
چُه مرغ خانه مقيم زمين چرا شده اى
اسير خاك مذلّت تو خويش را مگذار
ترا پريدن با قدسيان بود ممكن
بيا و رشته غفلت زبال خود بردار
شود گشوده به رويت درى زخلوت انس
اگر مراقبه سازى شعار و ذكر دثار
خشوع و نيّتِ اخلاص روح اعمال است
عمل چُه دور شد از روح ، طاعتش مشمار
رياء و سُمْعه بود زهر در مزاج عمل
بيا و يك سر مو زين دو در عمل مگذار
به غير ياد خدا هرچه در دلت گذرد
مرض شمار تو آن را و ناتمام عيار
اسير كاكُل و زُلف بتان مكن خود را
كه روزگار شود بر تو تيره چون شب تار
زديده تا بتوانى بگير گوهر اشك
كه روز حشر بود اين متاع را بازار
زكشتزار جهان قانعم به دانه اشك
مرا به دانه خال بتان نباشد كار
نشسته بر سر راهت اجل سِنان بر كف
ببر پناه به دار الامان استغفار
اگرچه در چمن دهر از كشاكش چرخ
چه خاك راه شدم پايكوب هر خس و خار
زمهر يك سرو گردن بلندتر گشتم
زدم به سر چو گل مهر حيدر كرّار
به تاج مِهْر على سر بلند گرديدم
زآسمان گذرد گر سرم ، عجب مشمار
زذوق مهر على آمده به چرخ افلاك
زبهر او شده سرگرم ثابت و سيّار
محبتش نه همين واجب است بر انسان
شده محبت او فرض بر جِبال و بِحار
زمهر او چه عقيق يمن بود معروف
برند دست به دستش زگرمى بازار
على كه خواند رسول خداش ، خير بشر(85)
در او كسى كه شك آورد، گشت از كفّار
نماز و روزه و حج كسى نشد مقبُول
مگر به مهر على و ائمّه اطهار
به غير تيغ كسش آب در گلو نكند
شود چه دشمن شوريده بخت او بيمار
دلى كه نيست در او مهر مرتضى ، قلب است
شود به مهر على نقد دل تمام عيار
على است صاحب (86)بدر آنكه در ميانه جيش
چُه ماه بَدْر بُد و ديگران نجوم صِغار
على است قاتل عمرو آن دلير كز خونش
گرفت مذهب اسلام دست و پا بنگار
به نور علم على محو گشت ظلمت جهل
به آب تيغ على شد زمين دل گُلزار
شدى سياه رخ منكران (87) خرق فلك
اگر شدى به دم تيغ او سپهر دچار
على است عرش مكانى كه بهربت شكنى
به دوش عرش (88) نشان نبى گرفت قرار
نمود مدح على را به (هَلْ اَتى ) رَحْمن
چه كرد از سر اخلاص نان خود ايثار
چه داد از سر اخلاص خاتم (89) خود را
نهاد بر سر او تاج (اِنّما) غفّار
دليل اگرطلبى بر امامتش يك دم
به چشم دل بنگر بر حديث يوم الدّار(90)
حديث منزله (91) را وِرْد خويشتن ميساز
كـه مـى كـنـد دل اهل نفاق را افكار
بودامام به حُكم حديث روز غدير
بدين حديث نمايند خاص و عام اقرار
نبى چه وارد خُم گشت بر سر منبر
خليفه كرد على را به گفته جبّار
نهاد بر سر او تاج والِ مَنْ والاهُ
گرفت از همه امّتان خود اقرار
وليك آنكه با صحبت تهنيت كردى
نمود از پس اقرار خويشتن انكار
على است آنكه خدا نفس مصطفى خواندش (92)
جدا نكرد زهم اين دو نفس را جبّار
ز اتحاد نگنجد ميانشان مويى
ميان اين دو برادر كجاست جاى سه بار
على كه مظهر يَتْلُوهُ شاهِدٌ آمده است
به غير او، تو كسى را امام خود مشمار
على است (93) هادى هر قوم و ثانى ثقلين (94)
قدم برون زطريق هدايتش مگذار
على به قول نبى هست چون سفينه نوح (95)
به دامنش چه زنى دست ، خوف غرق مدار
بگير دامن حيدر كه آيه تطهير(96)
گواه پاكى دامان اوست بى گفتار
بود امام من آن كس كه در زمان رَسُول
هميشه بود امير مهاجر و انصار
نه آن خلاف شعار آنكه حضرت نبوى
نمود بر سر ايشان اُسامه را سردار
بود امام من آن سرورى كه در خيبر
نبى نمود ثنايش به خوشترين گفتار
عَلَم (97)چه داد به دست على رسول خداى
شدند مضطرب از بيم ضربتش كفار
شكسته گشت زيك حمله اش عَساكر كفر
زتيغ او بنمودند همچو تير فرار
به دستيارى توفيق دَرْ زخيبر كند
چنانچه كاه برون آورند از ديوار
درى كه بود گران بر چهل نفر افكند
چهل گزش به پى سر به قوّت جبّار
بود امام رسولى كه خواند در موسم
به امر حضرت بارى برائت بر كفار
نه آنكه حضرت جبريل بر زمين آورد
برات غزلش از نزد عالم الاسرار
بود خليفه حق آنكه در تمامى عمر
زحق (98) جدا نشد و حقّ از او نكرد كنار
بود امام من آن آفتاب بُرج شرف
كه كرد از سر اعجاز ردّ شمس دوبار
سخن چه كرد به اخلاص با على خورشيد
ربود گوى تفاخر زثابت و سيار
كسى كه گفت (سَلونى ) سزد امامت را
نه آنكه كرد به (لَوْلا) به جهل خود اقرار
امام اهل معارف كسى تواند بود
كه كرد تربيتش مصطفى به دوش و كنار
هميشه كرد زعلم لَدُنّيش تعليم
بدو سپرد علوم ظواهر واسرار
نمود نام على را دَرِ مدينه عِلمْ
كه تا غلط نكند ابلهى دراز ديوار
به شهر علم ترا حاجتى اگر باشد
بگير راه درش را و كج مرو زينهار
بُود امام مرا بس على و اولادش
مرا به اين و به آن نيست غير لعنت كار
مرا به سر نبود جز هواى خاك نجف
به مصر و شام و صفاهان مرا نباشد كار
شدم به يارى حق سالها مقيم نجف
كه شايد شود آن خاك پاك قبر و مزار
وليك عاقبت از جور دشمنان كردم
از آن زمين مقدس به اضطرار فرار
به حق جاه محمّد به آبروى على
مرا رسان به نجف اىاِله جنّت و نار
اگرچه جمع بود خاطرم به مهر عَلى
اگر به هند بميرم و گر به ملك تتار
هر آن كسى كه به مهر على بود معروف
يقين كنند از او، منكر و نكير فرار
كسى كه چشم شفاعت زمرتضى دارد
به گوش او نرسد غير مژده ازغفّار
زبهر دشمن حيدر بود بناى جحيم
به دوستان على دوزخش نباشد كار
گر اتّفاق به مهر على نمودندى
نمى نمود خدا خلق بهر مردم نار
چه حصر كردن فضل على ميسر نيست
سخن بس است دگر كن به عجز خود اقرار
كسى كه دم زند از فضل بى نهايت او
چه مُرغكى است كه از بحر تَر كند منقار
حديث فضل على را تمام نتوان كرد
اگر مداد(99) شود اَبْحُر و قلم اشجار
گمان مكن كه در اين گفتگو بود اغراق
چنين به ما خبر آمد ز احمد مختار