شما اگر در عموميت جمله هاي «لِيَشْهُدوا منافِعَ لهم» و يا «قِياماً للنَّاس» شك و ترديد كنيد، هرگز نمي توانيد در عمل نماينده پيامبر گرامي در موسم حج، كه صد در صد يك عمل سياسي بوده، ترديدي بخود راه دهيد.
زيرا پيامبر گرامي در سال نهم هجرت علي - ع - را مأمور كرد قطعنامه اي را كه متضمن اعلام بيزاري از مشركان بود در موسم حج قرائت نمايد و اين زماني بود كه شانزده آيه از آغاز سوره برائت بر قلب پيامبر گرامي نازل شد كه آغاز آنها عبارت است از:
«بَراءَهٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِه اِلَي الَّذِينَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكينَ. فَسيحُوا فِي الأَرْضِ اَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَاعْلَمُوا اَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِيِ اللَّهِ وَاَنَّ اللَّهَ مُخْزِي الْكافِرينَ. وَاَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُوله اِلَي النَّاس يَوْمَ الحَجِّ الأَكْبَرِ اَنَّ اللَّهَ بَري ءٌ مِنَ الْمُشْرِكينَ وَرَسُولُهُ فَاِن تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَاِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَموُا اَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزي اللَّهِ وَبَشِّر الَّذِينَ كَفَرُوا بِعذابٍ اَليمٍ» [1] .
«اعلام بيزاري است از جانب خدا و رسول او به آن گروه از مشركان كه با آنها پيمان بسته ايد (به آنان برسانيد كه) مي توانيد در روي زمين چهار ماه آزادانه گردش كنيد و بدانيد كه شما خدا را عاجز نخواهيد كرد و خدا كافران را خوار خواهد نمود. اين اعلامي است از جانب خدا و رسول او به مردم در روز حج اكبر كه خدا و رسول او از مشركان بيزار است. اگر توبه كرديد براي شما نكوست و اگر روي برگردانيد، بدانيد كه شما خدا را عاجز نخواهيد كرد و گروه كافر را به عذاب دردناك بشارت ده»
اميرمؤمنان پس از قرائت اين آيات، قطعنامه اي را كه متضمن مواد چهارگانه بود، به اين شرح ايراد كرد و گفت: هان اي مشركان:
1 - بت پرستان حق ندارند وارد خانه خدا شوند.
2 - طواف با بدن برهنه ممنوع است.
3 - بعد از اين، هيچ بت پرستي در مراسم حج شركت نخواهد كرد.
4 - كساني كه با پيامبر پيمان عدم تعرض بسته اند و از اوّل به پيمان خود وفادار بوده اند، پيمان آنان محترم است و تا انقضاي وقت پيمان، جان و مالشان محترم مي باشد، ولي به مشركاني كه با مسلمانان پيماني ندارند و يا عملاً پيمان شكني كرده اند، از اين تاريخ (دهم ذي حجه) چهار ماه مهلت داده مي شود كه تكليف خود را با حكومت اسلامي روشن سازند، يا بايد به گروه موحدان و يكتاپرستان بپيوندند و هر نوع مظاهر شرك و دوگانه پرستي را درهم بكوبند و يا آماده جنگ و نبرد گردند. [2] .
چه عملي سياسي تر از اين، كه در بحبوحه فريضه حج آنهم در حالي كه مشركان و مسلمانان سرگرم طواف و يا مشغول رمي جمره بودند، ناگهان علي روي نقطه بلندي قرار مي گيرد و به لغو بخشي از پيمانها مبادرت مي ورزد و به مشركان شبه جزيره چهار ماه مهلت مي دهد كه يا شرك را ترك گويند و به صفوف موحدان بپيوندند و يا آماده جنگ و نبرد شوند.
* * *
[1] توبه: 1 - 3.
[2] تفسير طبري، ج 10، ص 47؛ سيره ابن هشام، ج 4، ص 545.