در اینجا فقط به ذکر سه نمونه آن هم به طور خلاصه از مدح و تمجیدهایى که علماى معروف بر آن کتاب نوشته اند قناعت مى کنیم تا روشن شود که جهان اسلام درباره قشر متعصّب وهّابى چگونه قضاوت مى کند:

1ـ «دکتر عبدالفتّاح برکة» دبیر کلّ «مجمع بحوث اسلامى» در قاهره ضمن تقریظ خود چنین مى نویسد: «در این کتاب نفیس (اشاره به کتاب بن علوى) کوشش و تلاش عظیمى از سوى یک عالم مدقّق و محقّق اسلامى براى اتّحاد صفوف مسلمین و محو آثار تعصّب در برابر مسائل فرعى و اجتهادى به خصوص در مورد نسبت دادن مسلمین به شرک و کفر به عمل آمده است، هم چنین در مورد مسأله شفاعت و زیارت قبر رسول خدا(صلى الله علیه وآله)و مسائل حسّاس دیگر.

امید است این کتاب گرانبها تأثیر پربرکتى در وحدت صفوف مسلمین و از میان بردن عوامل اختلاف داشته باشد.(1)

2ـ «شیخ احمد العوض» رئیس مجلس افتاء شرعى در «سودان» در تقریظ خود چنین مى نویسد: «بحمدالله فرصتى دست داد که از کتابى که محقّق شریف بن علوى مالکى مکّى حسنى ـ خادم العلم بالحرمین الشریفین ـ به نام مفاهیم یجب أن تصحّح نوشته است، با خبر شوم.

این کتاب از تصحیح مفاهیم (و اشتباهاتى) سخن مى گوید که به سه امر مربوط است:
اوّل، مباحث عقیدتى است که با ادلّه و براهین اثبات مى کند که معیارهایى را که گروهى (از وهّابیّون) براى کفر و ضلالت انتخاب کرده اند، فاسد است.
دوّم، مباحث مربوط به پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) و حقیقت نبوّت و مفهوم تبرّک جستن به پیامبر(صلى الله علیه وآله)و آثار اوست، که با براهین قاطع این مسائل را اثبات کرده است.
سوّم، مباحث مربوط به حیات برزخى، و مشروعیّت زیارت پیامبر(صلى الله علیه وآله) و امور دیگرى که به آن ارتباط دارد که این مرد محقّق با دقّت به اصلاح افکار پرداخته است.(2)

3ـ «عبدالسلام جبران» رئیس مجمع علمى اقلیمى در مراکش به اتّفاق اعضاى آن مجلس تقریظ جامعى بر این کتاب نگاشته اند، در بخشى از آن چنین آمده:
«هنگامى که این کتاب بر دانشمندان آگاه عرضه شد، همه آن را تلقّى به قبول کرده، بر مؤلّفش درود فرستادند، به خاطر انجام امر واجبى در برابر خدا و پیامبر(صلى الله علیه وآله) و امّت اسلامى که بر عهده همه علما بود... لذا اعضاى مجلس علمى مراکش تحت اشراف رئیس مجلس بعد از اطّلاع از این کتاب و تأمّل در آن، موافقت کامل خود را نسبت به آن اعلام کرده و از تلاش بزرگ او سپاسگزارى نموده، این اقدام جالب را به این مؤلّف تبریک مى گویند».(3)

اضافه بر این ها اشعار زیبا و پرمعنایى نیز از سوى بزرگان ادب در ستایش از این کتاب سروده شد که تنها به ذکر سه بیت از میان آن همه بسنده مى کنیم:
این سه بیت از ابیاتى است که «شیخ محمد سالم عدود» رئیس سابق دادگاه عالى موریتانیا و عضو مجمع فقهى رابطة العالم الاسلامى در مکّه سروده است:
صحّت مفاهیم کان الناس قد هاموا *** فیها و زایلها لبس و ابهام
بحث دقیق عمیق لا یقوم له *** خبط و خلط و تدلیس و ابهام
أبدى به العلوى المالکى لنا *** ما لم تنله من الحذّاق أفهام
«مفاهیم صحیحى که مردم درباره آن سرگردان بودند و اشتباه و ابهام با آن آمیخته بود. (به ما ارائه داد)

این بحث دقیق و علمى است که اشتباه و باطل و تدلیس و ابهام در آن راه ندارد.

این مفاهیم را علوى مالکى براى ما آشکار ساخت، مطالبى که فهم (بسیارى از) آگاهان به آن نرسیده بود».(4)

* * *
1. مفاهیم یجب أن تصحّح، صفحه 29 و 30 (با کمى تلخیص).
2. مفاهیم یجب أن تصحّح، صفحه 37.
3. همان مدرک، صفحه 68.
4. مفاهیم یجب أن تصحّح، صفحه 55.