علاوه بر دو روايتى كه در آغاز بحث، پيرامون تحليل فلسفه اجتماعى زيارت، از پيامبر آورديم، بايد خاطر نشان سازيم كه، آن حضرت، خود نيز به قبرستان بقيع مى رفت و به زيارت قبور مسلمانان مى پرداخت.ذيلاً به گواهى تاريخ در اين باره توجه كنيد:

1.مسلم در صحيح خود از عايشه نقل مى كند كه پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم)در آخرين بخش شب، خانه را به قصد زيارت بقيع ترك مى كرد و هر موقع وارد اين سرزمين مى شد به آنان چنين خطاب مى نمود:
«السّلام عليكم دارَ قوم مؤمنين وآتاكم ما توعدون غداً، مؤجّلون وإنّا إن شاء اللّه بكم لاحقون، اللّهمّ اغفر لأهل بقيع الغرقد».(1)
«درود بر شما اى ساكنان خانه افراد با ايمان، آنچه كه به وقوع آن در آينده وعده داده مى شديد، سراغ شما آمد. و شما ميان مرگ و روز رستاخيز به سر مى بريد، ما نيز به شما خواهيم پيوست. پروردگارا! اهل بقيع «غرقد» را بيامرز».

2.مسلم در صحيح خود از عايشه نقل مى كند كه پيامبر به او چنين گفت: جبرئيل بر من نازل شد و گفت خدايت فرمان مى دهد كه به زيارت اهل بقيع برويد و براى آنان طلب آمرزش كنيد.

عايشه مى گويد: از پيامبر پرسيدم چگونه براى آنان طلب آمرزش كنم؟ فرمود: بگو:
«السلام عليكم أهل الديار من المؤمنين والمسلمين ويرحم اللّه المستقدمين منّا والمستأخرين وإنّا إن شاء اللّه بكم لاحقون».(2)
درود بر ساكنان مؤمن و مسلمان اين ديار. خداوند همه مؤمنان را ـ چه آنها كه قبلاً در گذشته اند و چه آنها كه بعداً در خواهند گذشت ـ رحمت كند، و ما نيز به خواست خدا به شما خواهيم پيوست».

3. مسلم همچنين از بريده نقل مى كند كه پيامبر گرامى (صلى الله عليه وآله وسلم)به ياران خود آموزش مى داد كه به هنگام زيارت قبور چنين بگويند:
«السلام على أهل الديار من المؤمنين والمسلمين وإنّا إن شاء اللّه بكم لاحقون أسأل اللّه لناو لكم العافية.(3)
«درود بر ساكنان مؤمن و مسلمان اين ديار ما نيز به خواست خدا به شما خواهيم پيوست. از خدا براى خود و شما عافيت مى طلبم».

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 . در صحيح مسلم:3/63، كتاب جنائز، باب «ما يقال عند دخول القبور» شارحان جمله (وَآتاكُمْ ما توعدون غداً) را چنين تفسير مى كنند:أي جائكم ما توعدون بوقوعه في الغد».
همچنان كه جمله «مؤجلون» را چنين تفسير مى كنند:«أي وأنتم مؤجلون والأجل هنا مدّة ما بين الموت إلى النشور». در اين صورت معنى جمله همان خواهد بود كه در بالا گذشت.و «غرقد» درختى است كه در سرزمين بقيع فراوان مى رويد از اين جهت نام بقيع، بقيع الغرقد ناميده مى شد.
2 . صحيح مسلم:3/64، باب ما يقال عند دخول القبور والدعاء لأهلها از كتاب الجنائز.
3 . صحيح مسلم: 3/65، باب ما يقال عند دخول القبور والدعاء لأهلها از كتاب الجنائز.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------