پيش از آنكه به اين نظريات كسروي اشارت كنيم، بايد بگوئيم كه نظريات انتقادي كسروي نمي تواند به حقايق اصلي دين اسلام وارد شود، حقايق اصلي اسلام صرف نظر از اضافات و خرافاتي كه بعدها احيانا در آن به وجود آمده، بسيار مترقي و قابل انتقادات كسروي نيست. به هر حال كسروي در كتاب «مشروطه بهترين شكل حكومت» رژيم سلطنتي مشروطه را بهترين گونه ي حكومتها شمرده و با دلايلي آن را تأئيد مي كند و مي گويد: در راه پيروزي اين حكومت كه در ايران برقرار است موانعي بسيار وجود دارند كه مهمترين آنها اختلافات مذهبي مردم و رواج خرافات ديني هستند. او در كتابش «يك دين و يك درفش» مي گويد: افراد يك ملت كه افكار و ايده هاي آنها با هم يكي نباشد و انديشه و افكار آنها را اختلافات مذهبي و خرافات و اوهام ديني به خود مشغول گرداند، و هر دسته اي داراي عقيده و آرمان ويژه اي باشد، هيچگاه نمي تواند قدم در راه ترقي علمي و اجتماعي گذارد و نمي تواند در سوق دادن اجتماع به سوي ترقي هم فكر و همزبان - كه شرط اصلي اتحاد يك ملت است - باشد. او مي گويد: ملتي كه بخواهد در پيشرفت و به زيستي قدم بگذارد، بايد اين اختلافات مذهبي را كنار بگذارد و افكار خود را از خرافات و اوهام دور كند، و فقط يك دين و يك درفش داشته باشد - زيرا افراد يك ملت در يك كشور، مانند افراد يك خانواده - بايد از يك قانون و دين و درفش پيروي كنند و اختلافات فكري را كنار گذارند.[1] روي اين مبنا بود كه كسروي در راه مبارزه براي از ميان بردن اختلافات مذهبي و برانداختن خرافات ديني مي كوشيد، و در ضمن مي گفت كه دين اصلي و پاك را معرفي و تعريف مي كند.
پاورقي ها: ------------------------------------------------------------------
[1] كسروي، يك دين و يك درفش، چاپ تهران، ص 5 به بعد.