سودان[430]
سودان به لحاظ وسعت ، بزگترین کشور افریقائی و حتی جهان اسلام می باشد که 2500000 کیلومتر مربع وسعت دارد . (10 )گرچه بخش هایی از آن در افریقای شمال شرقی قرار دارد ولی به لحاظ گسترش زیاد در صحرای مرکزی افریقا ، جزو نقاط مرکزی افریقا مطالعه می شود .
سودان در شمال شرقی با دریای سرخ ارتباط دارد . و 8 کشور یعنی مصر ، لیبی ، چاد ، افریقای مرکزی زئیر ، اوگاندا ، کنیا و اتیوپی با آن مرز مشترک دارند . بخش وسیعی از آن را دشت های بزرگی تشکیل می دهد که توسط رود نیل و شعبات آن آبیاری می شود . نواحی شمالی سودان توسط دره وسیع رودخانه نیل به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می گردد ، دو شاخه نیل در خارطوم ، پایتخت سودان بهم می پیوندد . در اراضی نسبتا مرتفع غربی سودان ، توده های آتشفشانی جبل مارا(11)قرار دارد . آب و هوای سودان گرم و خشک است .
تا چندین قرن قبل از میلاد ، سودان شمالی توسط مصریان اداره شد ولی آنان در قرن 15م سودان را ترک نمودند . در قرن پانزدهم میلادی با تصرف بخش هایی از سودان توسط مسلمین ، اسلام در این کشور راه یافت . از اوایل قرن نوزدهم برای بار دوم ، مصریان جهت دست یافتن به طلا ، نواحی شمال سودان را به تصرف خود درآوردند از نیمه دوم قرن نوزدهم سودان ، تحت سیطره انگلستان قرار گرفت . در این زمان مسلمانان بر علیه سلطه گران انگیسی قیام نمودند و رهبری این جنبش رارمحمد احمد بن عبدالله معروف به مهدی سودانی به عهده داشت . در این قیام خونین ، انگلیسی ها تار و مار شده و گوردون فرمانده انگلیسی و تعداد بسیار زیادی انگلیسی دیگر به قتل رسیدند . مهدی سودانی پس از اخراج انگلیسی ها و بدست آوردن بخشی از سرزمین سودان ، اقدام به تاسیس دولت نمود و اقتداری یافت . اما استعمار شوم که زخم خورده بود ، با لشکری فراوان و پس از[431]جنگ های خونین ، قیام مهدی سودانی را سرکوب و طرفدارانش را قتل عام نمود . این لشگر که متشکل از قوای مصر و انگلستان توسط کیچنر انگلیسی رهبری می شد . پیروان مهدی سودانی در ام دورمان(12)از نیروهای مهاجم شکست خوردند و انگلیسی ها پس از این پیروزی به پیشروی خود ادامه داده اما ناگهان با قوای فرانسوی مواجه شدند و در محلی بنام « فاشودا » دو نیرو مقابل هم قرار گرفته و به صف آرایی پرداختند ولی نبردی صورت نگرفت و پس از یک بحران و جنگ سیاسی ، با مصالحه طرفین جریان فاشودا به پایان رسید . در سال 1899م قراردادی میان مصر و انگلستان منعقد شد که به موجب آن اداره امور سودان به هر دو کشور واگذار شد و بدین گونه سودان تحت استعمار در آمد . در سالهای 1924م سودان مستقل شد و به ضویت سازمان ملل درآمد و حکومت ان جمهوری اعلام شد ولی طولی نکشید که در سال 1958م نظامیان به رهبری ژنرال ابراهیم عبود کودتا کرده و قدرت را در دست گرفتند از آن تاریخ سودان کمتر روی آرامش و امنیت را دیده است . کودتای سال 1985م به اختناق 16 ساله جعفر نمیری پایان داد و حکومت جدید تغییراتی در سیاست سودان ایجاد نمود و از جمله روابط ایران و سودان بهبود یافت . پس از صادق المهدی ، سرهنگ عمرالبشیر روی کار آمد و هم اکنون قدرت در دست نظامیان است . سودان 18 استان دارد که 6 استان جنوبی آن بصورت خود مختار اداره می شود .
سودان 27792000 نفر سکنه دارد که 30% آن در شهرها زندگی می کنند . رشد سالانه آن 8/3% و تراکم نسبی 1/11 و بعد خانوار 3/5 و میانگین سنی 6/22 سال می باشد . (13)80% مردم از نژاد سامی ( عرب ) و 20% بقیه سیاه پوستند ، زبان رسمی و خط رایج عربی است . 72% مسلمان و بقیه مسیحی و بت پرستند .
مردم سودان با انقلاب اسلامی ایران آشنائی کامل داشته و از برکات آن بهره مند گشته اند و ایران و سودان با یکدیگر ارتباط تنگاتنگ سیاسی – فرهنگی و[433]سودان پس از استقلال ، شاهد درگیری های فراوانی بوده و یکی از کشورهای[434]پرکودتای افریقا می باشد . مدتها است که شورشیان جنوب به رهبری سرهنگ گارانگ(14)با دولت مرکزی درگیرند که از نتایج تاسف بار آن ، آواره شدن هزاران مسلمان و قحطی و گرسنگی در سودان می باشد . (15)از 5 میلیون سکنه جنوب این کشور هم اکنون یک میلیون نفر با خطر مرگ ناشی از گرسنگی روبرو هستند . قربانیان قحطی جنوب سودان دفن نمی شوند و متاسفانه خوراک لاشخورها و کرکس ها می باشند . هجوم آوارگان بسیاری از روستاهای نیمه جنوبی سودان را منزلگاه افراد گرسنه و قحطی زده وبیخانمان نموده است و گاهی سکنه آنان را به 3 تا 4 برابر افزایش داده است . شورشیان جنوب ، جلو کمک های غذایی سازمان ملل را گرفته و به غارت آن می پردازند آوارگان نیز بدلیل قرار گرفتن در بین شورشیان و نیروهای دولتی وضع خطرناکی دارند . آوارگان گرسنه که بسیار ضعیف شده اند و کمتر رمقی دارند در صفوفی به انتظار دریافت غذای یونیمکس (16)به سر می برند اما این غذا برای همه وجود ندارد و تنها عده ای بدان دست می یابند . (17)
سودان با وجود آنکه اراضی حاصلخیزی دارد و زمانی انبار مواد غذایی جهان سوم به شمار می آمد در حال حاضر کشوری است عقب مانده و جزو ده کشور فقیر دنیاست . وابستگی این کشور به کمک های خارجی و خریدهای نظامی ، کودتاهای پی در پی و نبردهای درون مرزی ، تورم را در سودان به 200% رسانیده است .
80% مردم به کشاورزی و گله داری مشغولند و تولید پنبه 60% صادرات آن را تشکیل می دهد . بزرگترین مزارع پنبه جهان در حوالی خارطوم مرکز حکومت سودان واقع است . مس ، طلا و آهن از ذخائر معدنی سودان بوده و در سال 1973م این کشور در سواحل دریای سرخ نفت کشف نمود . متاسفانه بهترین معادن در[435]اخیتار شورشیان گارانگ قرار دارد . (18)واحد پول سودان لیره ( پوند ) است که به عربی جینه نام دارد که با 100 پیاستر برابر است .
پاورقي:-----------------------------------------------------------------
10 - نهمین کشور پروسعت جهان .
 11 - Jabalmara
12 - omdurman
13 - سالنامه جمعیتی جهان ( 1990م ) .
14 - Garange
15 - بنا به اظهارات سفیر سودان در ایران شورش مذکور پایان یافته است .
16 - غذایی است با ترکیبی از آرد حبوبات و برنج و روغن که از لحاظ پروتئینی قوی است و بصورت پودر ارائه می شود .
17 - از گزارش سازمان ملل متحد ، به نقل از روزنامه کیهان 17 آبان 71 ش 14620 .
18 - روزنامه اطلاعات ش 19518 .