در مورد مذهب معتزله  حضرت آیت ا...علی ربانی گلپایگانی می فرمایند: این مذهب در اوایل قرن دوم هجری توسط واصل بن عطا 80 -131 ه.ق پدید آمد در آن زمان مساله مرتکبان گناه و حکم دنیوی و اخروی آنان مورد بحث جدی  قرار داشت . خوارج آنان را کافر و مشرک دانسته و معتقد بودند که آنها اگر بدون توبه از دنیا بروند محکوم به عذاب ابدی خواهند بود اما اکثریت امت آنان را مومن فاسق می دانستند و حسن بصری آنها را منافق می دانست.  در چنین شرایطی واصل بن عطا که از شاگردان حسن بصری بود رای جدیدی را ابراز نموده و  گفت : ایمان اسم مدح بوده و عبارت است  از  مجموعه از خصال و صفات پسندیده و مرتکبان کبایر فاقد برخی ار آن صفاتند فسق نیز اسم ذم است لذا فاسقان را نمی توان مومن نامید  از طرفی جون به توحید اقرار داشته و برخی از صفات حمیده را نیز دارا هستند نمی توان آنان را مشرک و کافر نامید  ودر نتیجه باید گفت فسق حد وسط میان ایمان کفر بوده ومرتکبان کبایر نه مومن هستند و نه کافر ولی از آنجا که انسانها در قیامت دو گروه بیش نیستند  پس گروهی اهل بهشت و گروهی اهل دوزخ فریق فی الجنه و فریق فی السعیر و بهشت نیز جایگاه مومنان و صالحان است  بنابرین اگر فاسقان بدون توبه از دنیا بروند اهل دوزخ و مخلد در عذابند و این نظریه به عنوان ( منزله بین المنزلتین )شهرت یافت . معتزله در بحث های کلامی ونیز تفسیر آیات قرآن از عقل و تفکر عقلانی استفاده می کردند و هرگاه نتایج  استدلال های  عقلی آنان با ظواهر دینی مخالفت داشت دست به تاویل  ظواهر زده و بدین وسیله میان عقل و دین هماهنگی  ایجاد  می کردند فیلسوفان اسلامی نیز از همین روش پیروی می کنند با این تفاوت که معتزلع غالبا از تفکر جدلی بهره می گرفتند ولی فیلسوفان اسلامی از تفکر برهانی ..... متکلمان