افریقای شرقی به لحاظ چهره طبیعی ناهموارتر از سایر نقاط این قاره است .
حرکات زمین ساختی و تکنونیکی ، (6)شکاف ها ، گسل ها و دره شکستگیهایی را موجب شده که برخی از آنها به پیدایش دره های عمیق و دریاچه ها و نیز بوجود آمدن آبشار در مسیر رودها منجر شده اند . از این لحاظ است که اغلب دریاچه های افریقا در این بخش واقعند . دریاچه ویکتوریا در مرز بین کنیا ، اوگاندا و تانزانیا و همچنین دریاچه های مالاوی و تانگانیکا (7)در افریقای شرقی قرار دارند .
رودخانه نیل یکی از بزرگترین شریانهای حیاتی جهان در افریقای شرقی و شمال[371]شرقی واقع است که منشا آن ارتفاعات اتیوپی ( نیل آبی ) و دریاچه ویکتوریا ( نیل سفید ) (8)می باشد و طول آن به 6400 کیلومتر بالغ می گردد .
رود زامبزی (9)به طول 2576 کیلومتر به اقیانوس هند می ریزد . قله کلیمانجارو (10)با 5895 متر بلندی ، مرتفعترین ناحیه افریقاست که آتش فشان خاموش می باشد . قله کنیا (11)با 5200 متر ارتفاع از سطح دریا در این بخش از افریقا واقع است . با وجود عبور خط استوا ، آب و هوای آن منطقه خشکتر از آب و هوای افریقای غربی می باشد و قلل آن به سبب ارتفاع زیاد در برخی اوقات سال - با وجود عبور خط استوا - پوشیده از برفند . این منطقه بدلیل ارتباط فرهنگی - اقتصادی با آسیا و بخصوص مردمان هند و آسیای جنوب غربی ، ترکیب جمعیتی نامتجانسی دارد و علاوه بر افریقایی ها ، مهاجرین هندی ، عربی و ایرانی در آن زندگی می کنند و فرهنگ آن از سنن آسیائی تاثیر پذیرفته است .
از بررسیهای تاریخی و کاوشهای باستان شناسی بر می آید که افریقای شرقی بازرگانی داشته است . با نشر اسلام ، دریانوردان مسلمان ، این آیین را به افریقای شرقی بردند و شالوده های نوعی تمدن اسلامی را در این ناحیه پی افکندند . بعدها در قرن پانزدهم ، پرتقالی ها بر این نقاط راه یافتند .
یکی از نژادهای افریقای شرقی مردمان سواحیلی (12)است که از قرون گذشته با عربها و آسیائی ها در تماس بوده اند . فرهنگ آنان از اسلام تاثیر پذیرفته و زبان سواحیلی دارند که مهمترین زبان افریقای شرقی است . شهرهای تاریخی و بندری کیلوا ، مومباسا و باگامویورا این مردم بنا نهاده اند .
گروه دیگر نژاد این ناحیه ، زنگیان هستند که در سواحل شرقی و زنگبار[373]سکونت دارند . در قرون اولیه اسلامی تعداد زیادی از آنان به بین النهرین سفلی رفته تا در آجا به احیا نمودن اراضی شوره زار بپردازند . اینان چندین بار بر علیه عباسیان قیام کردند که مشهورترین آنها به سرکردگی صاحب الزنج روی داد . وی در سال 270ق به قتل رسید و شورشیان به شدت سرکوب شدند . (13)
واسکودوگاما (14) ( 1524 - 1469م ) نخستین اروپائی بود که به ساحل شرقی افریقا و مناطقی که اکنون کنیا و موزامبیک نام دارد ، رسید .
واحدهای سیاسی افریقای شرقی عبارتند از اتیوپی ، جیبوتی ، سومالی ، کنیا و تانزانیا که مجموعا بیش از 3400000 کیلومتر مربع وسعت و متجاوز از 97 میلیون نفر سکنه دارند .
پر وسعتترین و پرجمعیتترین آنها اتیوپی می باشد و جیبوتی کمترین وسعت و کمترین سکنه را دارد . قریب به 40 میلیون سکنه این کشورها مسلمان هستند و غیر از کنیا در بقیه نواحی ، اکثریت با مسلمانان است .
پاورقي:----------------------------------------------------------------------
6 - tectonic
7 - tanganyka
8 - white Nile
9 - zambezi
10 - kilimanjaro
11 - kenya
12 - swahili
13 - دائرة المعارف فارسی دکتر غلامحسین مصاحب ذیل زنگی .
14 - Vascodagama