جمهوری متحده تانزانیا با 945037 کیلومتر مربع وسعت در افریقای شرقی و در مجاورت اقیانوس هند و مابین کشورهای : کنیا ، اوگاندا ، روندا ، زئیر ، مالاوی و موزامبیک قرار دارد .
بخش اعظم آن سرزمین وسیع تانگانیکا و بقیه آن را سه جزیره زنگبار[387]مافیا و پمبا(12)تشکیل می دهد که غالبا از کوهستانها و نواحی ارتفاعی که منشاء آتشفشانی دارند بوجود آمده اند . بلندترین قله افریقا یعنی کلیمانجارو در تانزانیا واقع شده است همچنین قله نگرونگرو(13)با بیش از 20 کیلومتر عرض که بزرگترین دهانه آتشفشانی دنیاست در این سرزمین قرار دارد . دریاچه های آن عبارتند از ویکتوریا در شمال ، تانگانیکا در غرب ، مالاوی در جنوب . آب و هوای مرطوب و پرباران دارد .
منطقه رنگبار از قرون قبل مورد توجه بازرگانان و دریانوردان بوده و تجارت برده و عاج در آن رواج داشته است . دین اسلام به وسیله بازرگانان ایرانی و عرب بدین ناحیه آورده شد . از اوایل دوره های اسلامی ، سلسله های عرب و فارس بر این جزایر حکومت می کردند . از قرن دهم ( سوم هجری ) تا پانزدهم میلادی امپراطوری رنگ روی کار آمد ، خرابه قصرها ، منازل ، مساجد و ضرب سکه آثاری از این تمدن را نشان می دهد . امرا و حکام محل باجگزار حکومت کیلوا بودند ، این تمدن تحت تاثیر تمدن ایرانی قرار داشت . خانواده حکومتی کیلوا افریقائی نبودند و در قرن سیزدهم مهاجرین شیرازی این حکومت را اداره می کردند و مسجد با شکوهی در جنوب شرقی تانزانیا از آنان به یادگار مانده است . (14)اولیت فردی که در کیلوا قدرت یافت علی بن الحسن نام داشت که مرکز بازرگانی کوچکی را تبدیل به جزیره مقتدر و مستحکمی کرد و تا منطقه پمبا را زیر نفوذ داشت . وی تجارت طلا را کنترل می نمود و بنام خویش سکه زد ، کیلوا مرکز اسلامی محسوب می شد و تمام اهالی آن مسلمان بودند ، در زنگبار پس از سقوط کیلوا ، سکه ضرب گردید و این ناحیه و برخی نقاط دیگر به تصرف سلطان مسقط درآمد و تا سال 1965م حیات مستقلی داشت .
در سال 1503م پرتقالی ها زنگبار را مستعمره خود نمودند ولی در سال 1698م بدنبال شکست فاحشی که از مسلمانان خوردند ، زنگبار به دست فاتحین[388]مسلمان افتاد . این جزیره تا سال 1963م تحت الحمایه انگلیس بود و در این سال مستقل گردید . ناحیه تانگانیکا تا قبل از قرن شانزدهم میلادی تحت حکومت رنگبار بود که در اوایل قرن نوزدهم تحت عنوان افریقای شرقی ، آلمان آن را مستعمره خود نمود . با شکست آلمان در جنگ اول و تجزیه مستعمرات آن ، تانگانیکا مستعمره انگلستان شد ولی در سال 1961م استقلال خود را بدست آورد . در سال 1964م برحسب قراردادی که بین عبید کرومه نخستین رئیس جمهور زنگبار و ژولیوس نیه رره اولین رئیس جمهور تانگانیکا بسته شد زنگبار و تانگانیکا تشکیل جمهوری متحده تانزانیا را دادند . تانزانیا با چین و شوروی روابط سیاسی - تجاری دارد و مرکز حکومت آن دارالسلام می باشد . شهر دارالسلام شلوغ و پرجمعیت بوده و سطح زندگی در آن پایین است . تعداد بسیار کمی وسیله نقلیه دارند . به علت فقر زیاد عده ای در خیابانها و پیاده روها می خوابند . در یکیاز نقاط محروم دارالسلام و در بخش ایکویویری - در 175 کیلومتری جنوب دارالسلام - جهاد سازدنگی ایران با دایر نمودن شعبه ای از سال 1362ش مشغول طرحهای تحقیقاتی از قبیل به زراعی و توسعه آبیاری و دامپروری صنعتی می باشد . (15)در دارالسلام 150 مسجد وجود دارد که اکثرا متعلق به مسلمانان شافعی مذهب می باشد . شیعیان هندی ، پاکستانی ، سری لانکایی و تانزانیائی نیز مسجد باشکوهی در مرکز تانزانیا دارند .
در سال 1990م تانزانیا 25085000 نفر سکنه داشته که درصد شهرنشینی 20% و رشد سالانه 2/3% و تراکم نسبی آن 5/26 نفر در کیلومتر مربع بوده است . امید به زندگی برای مردان 49 سال و برای زنان 54 سال می باشد . اکثریت نژادیبا سیاهان است ولی مهاجرین ایرانی ، هندی و اروپائی هم در این کشور زندگی می کنند . زبا رسمی سواحیلی است که یادآور تمدن سواحیلی می باشد . این تمدن را مردم مستقر در سواحل شرقی افریقا بوجود آورده و حکومتهایی از قرن دهم تا پانزدهم میلادی پدید آوردند . این جامعه از لامور در کنیا تا موزامبیک با[389]زبان بانتو(16)و فرهنگ اسلامی آمیخته بود و بخش عمده آن فرهنگ اسلام بود . افرادی از نسل شیرازی ها در این تمدن نقش مهمی را بر عهده داشتند . در قرن شانزدهم پرتقالی ها این تمدن را از بین بردند . طبق تحقیقات ادوارد براون(17)آثار تمدن درخشان اسلامی درمنطقه ایهارانا(18)نزدیک شهر وهمار درساحل شرقی افریقا دیده می شود . (19)غیر از زبان سواحیلی ، زبا انگلیسی رایج بوده و خط رایج لاتین است . بیش از 50% مردم تانزانیا مسلمان بوده و اقلیت های پیرو آئین مسیحیت و مذاحب ابتدائی می باشند .
تانزانیا مهمترین تولید کننده سیسال ( Sysal )(20) در دنیا است . محصولات مهم دیگر آن عبارتند از : کنف ، قهوه ، برنج . معدن مهم آن الماس است . صنایع غذایی ، پوشاک ، سیمان ، مصنوعات دستی و چوب بری از مهمترین مراکز صنعتی این کشور به شمار می رود . واحد پول آن شلینگ تانزانیاست که برابر صد سنت می باشد .
به موجب اعلامیه آروشا که توسط نیه رره اعلام شد تمامی شرکتهای خصوصی و مراکز زراعی و مراتع بزرگ مالکان داخلی و خارجی تانزانیا ملی اعلام شد و بر این اساس به فعالیت های زراعی و دامی اولیت داده می شود و بیشترین تلاش اقتصادی کشور بر این بخش تمرکز یافته است .
پاورقي:-----------------------------------------------------------------
12 - pemba
13 - Ngorongro
14 - شخصی بنام الحسن بن سلیمان اول در 1270 میلادی این مسجد را بنا نهاد .
15 - ره آورد سفر به کنیا و تانزانیا - عبدالرحیم رحیمی - روزنامه رسالت ش 1992 .
16 - Bantu
17 - Advard Brown
18 - iharana
19 - تاریخ اسلام در افریقای جنوبی ، مهندس حسن بشیر .
20 - سیسال برای الیاف کتانی مصرف می شود .