یمن[144]
یمن در تاریخ 22 مه سال 1990 میلادی مطابق با اول خرداد 1369 ش و 26 شوال 1410 قمری دو کشور یمن شمالی و یمن جنوبی در مورد کشوری واحد تحت عنوان « جمهوری یمن » توافق نمودند و دبیر کل سازمان ملل هم این اتحاد را پذیرفت ، جمهوری مذکور که در نیمه جنوبی شبه جزیره عربستان و در شمال خلیج عدن و گلوگاه استراتژیک باب المندب واقع است ، 532000 کیلومتر مربع وسعت دارد .
یمن 3 چهره طبیعی دارد ، نواحی خوش آب و هوا و با صفای کوهستانی ، جلگه های ساحلی و نواحی بیابانی . یمن بدلیل موقع کوهستانی و بالا بودن میزان بارندگی و سواحل غربی بر خلاف صحاری عربستان ، سرسبز و آباد می باشد . یمن در تورات به عربستان سفید موسوم است و سوره سبا قران اشاره به یمن دارد در ازمنه گذشته باغستان هایی در این سرزمین بود که از شدت سر سبزی بین قریه ها فاصله نبود اما بخاطر کفران نعمت سیل عرم به سوی آن جاری شد .
تاریخ یمن به پادشاهی منایی که در بین سالهای 1200 تا 650 ق . م وجود داشت برمی گردد .
مدتی سلسله حمیری بر آن مسلط بود که در سال 525 میلادی با ورود قوای مسیحیان حبشه پایان یافت و یمن در ابتدا به صورت یکی از ایالات حبشه در آمد . وقتی دولت حبشه از طریق دریا به یمن حمله آورد ، سیف بن ذی یزن پادشاه یمن به دربار انوشیروان پس از مشورت با مشاورین خود ، گروهی از زندانیان محکوم به اعدام را همراه وی فرستاد این جماعت که هزار نفر بیشتر نبودند توانستند سی هزار حبشی را از پا در آورند ، فرمانده این گروه ایرانی « وهرز » بود که پس از سیف بن ذی یزن به حکومت رسید و از دولت ایران متابعت نمود . با آشکار شدن دین اسلام و آغاز دعوت پیامبر اسلام (ص) حاکم یمن بادان بود . با ارسال نامه حضرت رسول (ص) برای خسرو پرویز پادشاه ساسانی مبنی بر پذیرش اسلام وی نامه را پاره کرد و[146]برای با ذان نوشت که نویسنده نامه را نزد وی اعزام کند . نمایندگان باذان با حکمی که در دست داشتند به حضور پیامبر رسیده و منظور خود را مطرح کردند پیامبر اسلام فرمود فردا بیایید و جواب بگیرید ، روز بعد که آمدند حضرت فرمود :
« دیشب خسرو پرویز بدست شیرویه کشته شد و خدا به من اطلاع داده که مملکت شما اسلام آورده و سرزمین ایران به تصرف مسلمین درمی آید » .
وقتی خبر پیامبر اسلام (ص) برای باذان حاکم یمن به حقیقت پیوست ، باذان اسلام اختیار کرد و حضرت رسول (ص) وی را بر حکومت یمن ابقا نمود . گروهی از ایرانیان مقیم یمن هم مسلمان شدند(17).
قبل از این جریان ، حاکم یمن در سال 530 م ابرهه بود که در سال 570 م مقارن با میلاد حضرت محمد (ص) به قصد تخریب خانه کعبه با لشکری مجهز و تعدادی فیل سوار روانه مکه شد ولی در مکه بر اثر حمله پرندگانی که به تعبیر قران ، ابابیل بودند هلاک شده و لشکریانش به قتل رسیدند .
مردم یمن از طریق تجارت توانستند اسلام را به اقصی نقاط جهان بفرستند مردمان شمال افریقا و آسیای جنوب شرقی توسط یمنی ها مسلمان شدند . مسجد جامع کبیر صنعا که در سال 8 هجری بنا شده به حضرت علی (ع) نسبت داده می شود و می گویند حضرت علی (ع) همراه با لشکریان خود در آن نماز گزارده است . مردم یمن این را جزو افتخارات خود می دانند که بی هیچ مقاومتی در مقابل ارتش اسلام به دعوت حضرت علی (ع) اسلام آوردند .
قوای عثمانی از 1517 م تا 1918 م بر یمن حکومت می کردند و در این سال ، یمن تحت حکومت امامان زیدی مستقل گشت . در سال 1945 م یمن به سازمان ملل متحد پیوست و در سال 1958 همراه با مصر و سوریه جمهوری متحده عرب را تشکیل داد . با تسلط کامل انگلستان بر یمن جنوبی روابط آن با یمن شمالی تیره شد و این اختلافات منجر به انعقاد قراردادی شد که یمن جنوبی را از خاک اصلی یمن منفک نمود . قبل از وحدت دو یمن ، یمن جنوبی عضو جبهه پایداری[147]اعراب و نیز طرفدار شوروی سابق بود ولی یمن شمالی به علت نفوذ عربستان سعودی ، به کشورهای غربی وابسته بود(18).
بین عربستان و یمن اختلافات مرزی وجود دارد و عربستان شورشیهای مرزی را توسط قبایل ، علیه یمن ترتیب می دهد . کشف نفت در سه استان عیر ، نجران ، و جیران که از سواحل بحر احمر تا مرزهای شرقی امتداد دارند منازعات این دو کشور را تشدید کرده و عربستان تلاش می کند که یمن نتواند از این منابع ، نفت بردارد . اختلافات مزبور به درگیری نظامی در منطقه الیکامی انجامید و از سال 1980 م به سوی منطقه مارب تغییر مسیر داده است . یک میلیون کارگر یمن در عربستان مشغول کارند که با جنگ خلیج فارس و حمایت یمن از صدام ، موجب شد تا عربستان ضمن قطع کمک های خود به یمن ، کارگران آن کشور را اخراج کند . مسائل مذکور ، یمن را بحران زده نموده و تورم آن را تشدید کرده است .
سکنه بومی آن به 12 میلیون نفر می رسد که از نژاد سامی اند ، در واقع دو قبیله اوس و خزرج مردم یمن را تشکیل می دهند که 98 در صد مسلمان و از مذاهب شافعی و زیدی هستند ، زیدیها خنجری را با خود حمل می کنند که جنبیه نام دارد . بافت قبیله ای در یمن حفظ شده و صرفا در جنوب از تحولات سیاسی تاثیر پذیرفته است . در جامعه شمال یمن ، زن ، هیچ گونه نقشی در فعالیت های اجتماعی سیاسی ندارد(19)و به عنوان موجودی قابل ترحم به زن نگریسته می شود . تعصب مرد به زن گاهی درگیری های خونینی را پدید می آورد . 45 درصد مردم شمال یمن و 5 درصد مردم جنوب ، پیرو مذهب زیدی هستند ، اغلب مردم به گیاه مخدری بنام قات معتادند ، در یمن حدود 37 حزب و گروه اعلام موجودیت کرده اند که بر اساس قانون احزاب مصوبه سال 1991 م در صورتی که فعالیت های آنان مغایر با ارزشهای اسلامی ، وحدت ملی و حاکمیت کشور نباشد ، آزادند .[148]یمن دو مجلس دارد ، یکی شورای مشورتی مرکب از 45 نفر که جنبه تشریفاتی دارد و دیگری مجلس نمایندگان با 301 عضو که نیمی از جنوب و نیمی از شمال یمن برگزیده می شوند که برای مدت 4 سال انتخاب می شوند .
طبق قانون اساسی که 3/98 درصد به آن رای مثبت دادند دین رسمی ، اسلام و زبان مردم ، عربی می باشد . واحد پول آن ریال است ، این کشور 60 نشریه دارد .
صنعا تنها شهری است که به عنوان آثار باستانی شناسایی شده اما هنوز مردم در آن اقامت دارند سومین مسجد جهان اسلام ، مسجد جامع صنعاست . سد مآرب که 450 سال قبل از میلاد در عهد عبد الشمس موسی در این کشور ساخته شده که در 3 کیلومتری آن سد مآرب جدید ساخته شده است که با هزینه 57 میلیون دلار در سال 1986 م به پایان رسید ، این سد 7000 هکتار از اراضی زراعی را آبیاری می کند .
عرش بلقیس - کاخی که در آن می زیست - چند ستون سنگی و چند سنگ نبشته و معبد آفتاب که قبل از پذیرش آئین سلیمان بلقیس در آن عبادت می کرده در یمن قرار دارد و از آثار بسیار قدیمی است .
پایتخت کشور جمهوری متحده یمن شهر صنعاست که در مناطق کوهستانی غرب کشور قرار گرفته و از شهرهای مهم آن بندر عدن است که در کنار خلیج عدن قرار گرفته و به علت نزدیکی به باب المندب از اهمیت سوق الجیشی برخوردار است . جزیره پریم(20)در باب المندب و ابتدای دریای سرخ و جزیره سکوترا(21)در مشرق عدن به این کشور تعلق دارد .
امروزه در یمن ، شمار زیادی از شیعیان اثنی عشری وجود دارند ، ولی اکثر اهل یمن زیدی هستند ، این مذهب را اولین بار یحیی بن حسین رسی علوی در قرن سوم هجری در یمن انتشار دارد . غیر از آنها بقیه سنی شافعی هستند ، اکثر مردم عسیر ، شافعی هستند(22).[149]
اقتصاد یمن بر پایه فعالیت های کشاورزی و شبانی است و از نظر وسایل و ابزار کار و روابط بین مالکان زمین و کشاورزان به شیوه قدیمی اداره می شود . علاوه بر نواحی مرتفع کوهستانی منطقه حضرموت از مناطقی است که کشاورزی در آن ادامه دارد .
محصولات مختلف کشاورزی یمن عبارتند از قهوه ، پنبه ، موز ، توتون ، سبزیجات گندم و قات .
پرورش گوسفند ، بز ، اسب و شتر نیز در یمن رواج دارد . دولت یمن درسالهای اخیر کوشیده است تا به کمک دولت های خارجی ، تکنیک ماهیگیری را در این کشور توسعه دهد .
صادرات یمن را قهوه ، پنبه ، پوست ، ماهی خشک و سنگ نمک تشکیل می دهد . واردات آن مواد نفتی ، غذایی و ماشین آلات است(23).
پاورقي ها: -------------------------------------------------------------------
17 -خدمات متقابل اسلام و ایران - شهید مرتضی مطهری - صفات 82 تا 84 .
18 -یمن پرونده تاریخی و معاصر - سیروس غفاریان کیهان 9 مرداد 1369 .
19 -در انتخابات پارلمانی یمن که در اواخر آوریل 1993 م برگزار شد و طی آن مردم به پای صندوقهای رای رفتند تا 301 نماینده خود را برگزینند در میان کاندیداها 200 زن دیده می شد که نه تنها در یمن بلکه در خاور میانه و کشورهای عربی بی سابقه است .
20 -perim
21 -Socotra
22 -قلب الیمن سرهنگ محمد حسن .
23 -جغرافیای کشورهای مسلمان .