قبل از ظهور اسلام و در عصر جاهلیت ، مردمانی در شبه جزیره عربستان سکونت داشتند که به طور کلی عرب نامیده می شدند و به دو دسته اعراب قحطانی و اعراب عدنانی تقسیم می شدند . این دو ، از نظر تاریخی ، ریشه مشترک دارند ولی عدنانیان در سلسله نسبت خود به حضرت ابراهیم (ع) می رسند این طایفه در نجد و حجاز بودند اما عربهای قحطانی به یمن رفتند . این افراد تابع حک . متی نبودند و اساس ملیت آنان قبیله بود و اعضای هر قبیله از شیخ قبیله اطاعت می کردند . عصبیت جاهلی و ناسیونالیزم قبیله ای افراد را به جان هم می انداخت و گاهی بر سر مسائل جزئی ، جنگی چون نبرد بسوس 40 سال طور می کشید . خونریزی ، قساوت ، غارت و تجاوز از برنامه های این قبایل بود . گرچه صحرانشینی و بیابانگردی پیشه عربها بود اما زندگی شهری به شکلی ضعیف در یمن ، عدن ، حضرت موت ، حجاز ، یثرب و طائف دیده می شد . به لحاظ عقاید مذهبی ، گروه کوچکی بدون آنکه آداب و رسوم خاصی داشته باشند به خدای یکتا و آئین ابراهیم (ع) که دین حنیف نامیده می شد ، معتقد بودند .
یهودیان که 13 قرن قبل از میلاد پس از خرابی اورشلیم به حجاز مهاجرت نموده بودند به رواج آئین خود در عربستان پرداخته و گروهی را پیرو خود ساختند . ایران و روم برای نفوذ به این شبهه جزیره با هم در رقابت بودند و تحت تاثیر تبلیغات رومیان مسیحی ، طوایفی ربیعه و غسان ، مسیحی شده و برخی هم با تاثیر پذیری از[107]آئین ایران آن روز ، به دوگانه پرستی روی آورده بودند . شخصی بنام « عمرو بن لحی » هم بت پرست را در این شبهه جزیره بوجود آورده بود . (3)آشفتگی و بحرانی که بر این ناحیه سایه افکنده بود ، مردمان محروم و ستمدیده را در تیرگی خاصی قرار داده بود که طلوع نورو فروغ امیدی را خواستار و در انتظار آن بودند که دستی از غیب برون آید و آنان را از این مرداب و گرداب ننگین نجات دهد که ناگهان با بعثت پیامبر اسلام (ص) شب سیاه ظلمانی و تاریکی جهل و عناد به پایان رید و فجر صادق اسلام ، انسانها را امیدوار نمود . ظهور آئین مذکور در این سرزمین ، موجب آن شد تا عده ای از مشرکان و بت پرستان به هیاهو و جنجال و تبلیغات منفی پرداخته و تنگناهایی برای پیامبر اسلام (ص) و یاران با وفایش بوجود آورند و در صدد آن بودند تا این نور الهی را خاموش کنند غافل از آنکه اراده خداوند بر ان تعلق گرفته بود که بشریت با رهبری و ارشاد رسول معظمش به سوی معنویت ، عقیده و ایمان باز گردد . و خود را از خطر سقوط و نابودی نجات دهند و به دلیل انطباق این آئین با گرایش های فطری و حمایت از ناحیه عقل و منطق ، همه جانبه بودن ، جهانی و جاودانی آن و بخاطر خلاء اعتقادی - سیاسی که در آن عصر ، جهان گرفته بود ، با استواری و پایداری پیامبر و یاران فداکارش نه تنها در جزیرة العرب که در سرزمین های دیگر انتشار یافت و مورد پذیرش جویندگان حقیقت قرار گرفت و جنبش و تحول معنوی که در پرتو وحی بوجود آمد ، تمدنی عظیم و با شکوه را بنا نهاد که قرنها بشریت را از فیض وجود آن بهره مند بود .
حجاز نه تنها مرکز فرود وحی است بلکه درخت تشیع در این سرزمین غرس شد و به رشد و رویش روی نهاد و بارور گردید . حجاز موطن همه ائمه ای می باشد که تا امام هادی (ع) همگی در آن به سر می بردند ولی رفته رفته ، شیغعیان در این سرزمین در اقلیت قرار گرفته و کمتر پیشرفتی برا ی تشیع در این منطقه بچشم می خورد . با این وجود ، در مدینه و روستاهای مجاور تعدادی از شیعیان زندگی می کنند . مانند شیعیان[108]« نخاوله » و « العوالی » در مکه نیز هزاران نفر شیعه زندگی می کنند که در فشار شدید دولت عربستان غالبا در حالت تقیه به سر می برند . در منطقه احساء تشیع بطور قابل توجهی گسترده شده است . آنگونه که در دائرةالمعارف تشیع آمده ، 65 % مردم قطیف را شیعیان تشکیل می دهند . آمارهای حاکی از آن است که 20 % ساکنین عربستان شیعه هستند افراد شیعه در کشورعربستان سخت در حالت اختناق و تنگنای سیاسی به سر می برند و حتی چندی پیش در کتاب درسی دانشگاه عربستان مطالبی بر ضد باورهای شیعیان آمده بود که مردمان شیعه این سرزمین را به شدت عصبانی نمود و جمهوری اسلامی ایران نیز به انتشار این کتاب اعتراض کرد .
عربستان در زمان حکومت حضرت علی (ع) صحنه تبلیغات خوارج بود . در اواخر قرن دوم علویان قیام کردند و از اواسط این قرن قدرت عباسیان در عربستان رو به ضعف نهاد و طی چند قرن وضع آشفته ای بر آن حاکم بود . در اوائل قرن دهم ، خلفای عثمانی جهت رفع خطر مسیحیان متوجه عربستان شده و بتدریج سواحل غربی و سایر نقاط آن را تصرف نمودند . در اواسط قرن هفدهم حاکمیت ترکهای عثمانی بر ناحیه احساء پایان یافت .
در قرن 18 « ابن عبدالوهاب » که مذهب وهابی را بوجود آورده بود با حاکم شهر « درعیه » که محمد بن سعود نام داشت متحد گردید و عصر جدیدی را در تاریخ این کشور پدید آورد و آئین وهابی در نواحی مختلف عربستان رواج یافت و دولت عثمانی هم در مقابله با این فرقه ، عاجز و به مصر متوسل گردید .
جنگ داخلی آل سعود منجر به استقرار مجدد دولت عثمانی شد و با افتتاح کانال سوئز در سال 1869 م ، قوای عثمانی بر قدرت خود بر مکه افزودند . در اوایل قرن بیستم با اخراج قوای عثمانی از احساء ، اساس حکومت سعودی پایه ریزی گردید . در جنگ جهانی اول سعودیها با بریتانیا از در دوستی در امده و سرانجام در سال 1351 هجری قمری مطابق با 1932 عبدالعزیز ، عنوان سلطان عربستان سعودی را گرفت و به موازات آن کشور عربستان تاسیس و رسمیت یافت . ودر سال[110]1945 میلادی به عضویت سازمان ملل در آمد .
کشور عربستان متجاوز از 75% شبه جزیره عربستان را دربر گرفته است . در بخش شرقی آن خلیج فارس و در غرب آن دریای سرخ واقع است . صحرای نجد بخش اعظم آن را تشکیل می دهد که بخش جنوبی آن را ربع الخالی می گویند که با 000/500 کیلومتر مربع پهناورترین بیابان خشک و خالی جهان است . مناطقی که در امتداد سواحل خلیج فارس واقع می باشد به احساء معروف است نواحی کناره دریای سرخ که از بندر عقبه در شمال تا یمن در جنوب ادامه دارد شامل حجاز و عسیر می باشد .
جمعیت عربستان به 000/13600 نفر بالغ می گردد که نیمی از آنها در شهرها ، عده ای در روستاها و گروهی به صورت قبیله ای در صحاریی زندگی می کنند . این کشور در حال حاضر 4000 قبیله دارد .
شیوه حکومت این کشور پادشاهی است و با دول غربی و به ویژه امریکا روابط گسترده اقتصادی سیاسی دارد و با کشورهای ژاپن ، آلمان ، فرانسه ، برخی دول مسلمان و کشورهای افریقائی ، مناسبات تجاری - سیاسی دارد . از گذشته بدلیل واقع شدن قبله مسلمین در اینکشور همه ساله مسلمانان جهان برای فریضه عبادی - سیاسی حج به این ناحیه می آیند تا در ایام ذیحجه و طی مراسمی داده اما در گذشته عربستان در جهان سیاست و اقتصاد جائی نداشت ، با افزایش بهای نفت از سال 1970م و کشف ذخائر جدید نفت ، عربستان ازاعتباری ویژه برای دول صنعتی برخوردار شده که شامل 25% ذخائر دنیا و بیش از 35% کل اوپک به حساب می آید . عربستان بخش عظیمی از درآمد نفت را صرف خرید تجهیزات جنگی می کند . در سال 1980م بودجه دفاعی آن 18 میلیارد دلار بوده که از این نظر در جهان اول بوده است . (4)قریب به 2 میلیون کارگر و متخصص خارجی[112]از کشورهای گوناگون در این کشور به کار اشتغال دارند و کارهای کلیدی و مدیریت ها در دست مهاجرین غربی است .
مرکز حکومت عربستان ، شهر ریاض و از شهرهای مهم آن مکه و مدینه است .
شهر مکه در سمت غربی شبه جزیره عربستان و در جنوب مدینه بین دو رشته کوه محصور گردیده است . با ساختن خانه کعبه در این نقطه توسط حضرت ابراهیم و فرزندش اسماعیل و پیدایش چشمه زمزم شالوده شهر مکه ریخته شد . در شمال شرقی مکه جبل النور قرار گرفته که غار حراء در آن واقع است . همان جایگاه مقدسی که محل راز و نیاز پیامبر اسلام (ص) بود و در آن بر آن سرور وحی نازل شد . کوههای عرفات و منی در شرق مکه هستند در مکه ، اماکن مقدسی وجود دارد که مهمترین و با عظمت ترین آن مسجدالحرام است که خود شامل کعبه معظمه ، مقام ابراهیم ، حجرالاسود و ... است . صفا و مروه که جایگاه بلندی است بر کوه ابوقبیس و میان صفا و کوه ابوقبیس و مسجدالحرام قرار دارد . مسجد منی و مسجد مزدلفه از آثار مذهبی مکه می باشد . (5)مدینه در 500 کیلومتری شمال مکه و در زمین همواری بین دو کوه قرار گرفته ، آب و هوای گرم و خشکی دارد این شهر در عصر جاهلیت یثرب نام داشت که با ورود پیامبر اکرم (ص) بدان ، مدینة النبی نام گرفت .
کوه احد در شمال مدینه قرار دارد . کوههای طی در مشرق و کوه عیر در جنوب آن واقع است . (6)از آثار مقدس و مذهبی آن مسجد النبی ، آرامگاه رسول گرامی اسلام (ص) را می توان برشمرد ، مسجد قبا نیز در جنوب غربی مدینه قرار دارد . مسجد ذوقبلتین که از مساجد ساده اما معروف مدینه است در وادی عقیق قرار دارد در آن دو قبله یکی به جهت بیت القدس و دیگری به سوی کعبه به چشم می خورد . در همین مسجد بود که با پیام وحی به رسول خدا قبله از بیت المقدس به سوی خانه کعبه تغییر نمود . (7)از زیارتگاههای مدینه ، قبرستان بقیع و گورستان احد[114]قابل ذکر است . بقیع در طرف شرقی مدینه واقع است و آرامگاه مطهر حضرت فاطمه زهرا ( س ) صدیقه کبری دخت گرامی حضرت محمد (ص) مدفن فاطمه بنت است مادر اولین امام شیعیان حضرت علی (ع) و تربت 4 ستاره درخشان آسمان ولایت و امامت یعنی : امام حسن مجتبی (ع) ، امام سجاد (ع) ، امام محمد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع) و مدفن جمعی از اصحاب حضرت محمد (ص) و علی (ع) و عده ای از عرفا ، زهاد و علماء در این قبرستان قرار دارد .
وهابی ها در ابتدای حکومت خود به بهانه های واهی ئ موهوم کلیه بناهای مربوط به بارگاه پاکترین فرزندان پیامبر و بستگان او را در این گورستان ، تخریب نمودند.
متاسفانه رژیم حاکم بر عربستان با بهره گیری از حرمین شریفین و زیارتگاههای مسلمین در مکه معظمه و مدینه منوره به زعم خویش رهبری جهان اسلام را در دست خود می داند و از طریق این نفوذ معنوی و در اختیار داشتن ثروت عظیم ناشی از صدور نفت ، سیاست های خود را که در جهت تامین منافع استکبار است در دنیای اسلام به اجرا در می آورد و با وجود آنکه قرآن به بیزاری از مشرکین و دشمنان اسلام تاکید ورزیده ، این کشور با مظاهر شرک و کفر از در مسالمت و دوستی و اتحاد وارد شده است .
پاورقي ها: -----------------------------------------------------------------------------
3 - تاریخ عرب ، فیلیپ حتی ، ابوالقاسم پاینده و نیز تاریخ سیاسی اسلام - دکتر حسن ابراهیم حسن ترجمه پاینده جلد اول صفحات 13 تا 15 .
4 -اوپک و ... ، دکتر امیر باقر مدنی ص 79 .
5 - حرمین شریفین - دکتر حسین قره چانلو - تهران امیر کبیر 1362 شمسی .
6 -تقویم البلدان - ابی الفداء .
7 -مرآة الحرمین و نیز فلسفه و اسرار حج .