5- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الْمُصْلِحُ لَيْسَ بِكَاذِبٍ
اصول كافى ج : 3 ص : 298 رواية :5

ترجمه روايت شريفه :
امام صادق (ع) فرمود: مصلح درغگونيست .

شرح :
كسيكه بقصد اصلاح ميان دو نفر سخنى از جانب يكى از آنها بديگرى بگويد كه او نگفته باشد، و علم برضايت او هم داشته باشد، اين سخن دروغ حرام نيست و برخى گفته انـد دروغ اصـطـلاحـى نـيـسـت . اگر چه دروغ لغوى باشد، زيرا دروغ اصطلاحى آنستكه علاوه بر عدم مطابقت با واقع ، گوينده آن مذموم و نكوهيده باشد، و در اينمورد مذموم نيست .
در هـر حـال فـقـهاء شيعه رضوان الله تعالى عليهم باستناد اين خبر و دو خبر ديگر، اين مـورد را يـكـى از مـسـتثنيات دروغ شمرده و حرام ندانسته اند، زيرا اگر قبح وزشتى دروغ ذاتـى باشد، رجحان دفع افسد بفاسد از مستقلات عقليه است ، و اختلاف و كشمكش ميان دو نفر گاهى دامنه پيدامى كند و بدو فاميل و دو كشور ميرسد و خونريزيها و زيانهاى ماى و عـرضـى بسيار ببار مى آورد، و چه بسا بوسيله يك دروغ مصلحت آميز بتوان از اين مفاسد جـلوگـيـرى كـرد. در ايـنصورت عقل حكم ميكند كه بخاطر دفع آن مفاسد بزرگ اين فاسد كـوچـك انجام شود، اگر چه از اطلاق اخبار استفاده ميشود كه مطلق كدورت و اختلاف ميان دو نـفر اگر چه به خونريزى و خسارتى هم منجر نگردد، مبغوض و منفور شارع است وقبحش از قـبـح دروغ بـيـشـتـر اسـت ، زيـرا اسـلام بـاتـحـاد و الفـت مـسـلمـيـن اهـمـيـت بـسـيـارى قـائل شـده و جـمـاعـات و زيـارت مـؤ مـن و عبادت مريض و هديه بردن و سلام كردن و سير كـردن و پـوشـانـيـدن مؤ من و ده ها دستور اخلاقى ديگر را بمنظور تحكيم روابط دوستى مـيان مسلمين قرار داده است و نيز نهى از غيبت و بهتان و ستم و خلف وعده و سوء ظن و زنا و بـلكـه نـهـى از خـود دروغ هـم بـديـن مـنظور است . پس ميتوان گفت كه حرمت دروغ و وجوب راستى براى اينستكه ميان مسلمين كدورت و اختلافى پيدا نشود، و هرگاه راستگوئى موجب كدورت و اختلاف شود حرمت دروغ از ميان ميرود، چنانچه نظير اين موضوع در باب تقيه هم ذكر مى شود.