نمونه‌هايي از عمومات قرآني
همان‌گونه كه اشاره شد در قرآن كريم عمومات و اطلاقاتي وجود دارد كه انسان مي‌تواند با ارجاع مصاديق حادث و جديد به آن‌ها، حكمشان را استخراج كند. اينك به نمونه‌هايي از اين عمومات قرآني اشاره مي‌كنيم:
1 - خداوند سبحان مي‌فرمايد: «قلْ لا اسْيلكمْ عليْه اجْرا الا الْموده في الْقرْبي ؛(320) «بگو: «من هيچ پاداشي از شما بر رسالتم درخواست نمي‌كنم، جز دوست داشتن نزديكانم اهل بيتم .»
2 - «وذكرْهمْ بايام الله»؛(321) «و ايام الله را به آنان ياد آور.»
3 - «فالذين آمنوا به وعزروه ونصروه واتبعوا النور الذي انْزل معه اوليك هم الْمفْلحون»؛(322) «پس كساني كه به او ايمان آوردند، و حمايت و ياري‌اش كردند، و از نوري كه با او نازل شده پيروي نمودند، آنان رستگارانند.»
4 - «وكلا نقص عليْك منْ انْباء الرسل ما نثبت به فوادك»؛(323) «ما سرگذشت هر يك از انبيا را براي تو بازگو كرديم، تا به وسيله آن، قلبت را آرامش بخشيم و اراده‌ات قوي گردد.»
5 - «ومنْ يعظمْ شعاير الله فانها منْ تقْوي الْقلوب»؛(324) «و هر كس شعاير الهي را بزرگ دارد، اين كار نشانه تقواي دل‌هاست.»
6 - «في بيوت اذن الله انْ ترْفع ويذْكر فيها اسْمه يسبح له فيها بالْغدو والآْصال *رجال لا تلْهيهمْ تجاره ولا بيْع عنْ ذكْر الله...»؛(325) «اين چراغ پرفروغ در خانه‌هايي قرار دارد كه خداوند اذن فرموده ديوارهاي آن را بالا برند تا از دستبرد شياطين و هوسبازان در امان باشد ؛ خانه‌هايي كه نام خدا در آن‌ها برده مي‌شود، و صبح و شام در آن‌ها تسبيح او مي‌گويند. مرداني كه نه تجارت و نه معامله‌اي آنان را از ياد خدا غافل نمي‌كند...».
اين‌ها اطلاقات و عموماتي است كه مي‌توان از آن‌ها حكم استحباب و رجحان اعمالي را؛ همچون بناي بر قبور، برپايي مراسم جشن و عزاداري در ولادت و مناسبات و سوگواري اولياي الهي و فروع ديگر را استفاده كرد.
7 - «واذا قري الْقرْآن فاسْتمعوا له وانْصتوا لعلكمْ ترْحمون»؛(326) «هنگامي كه قرآن خوانده مي‌شود، گوش فرا دهيد و خاموش باشيد؛ شايد مشمول رحمت خدا شويد.»
از اطلاق آيه فوق استفاده مي‌شود كه انسان مي‌تواند با هر وسيله‌اي جديد نيز كه اختراع شده قرآن را استماع كرد.
8 - «لنْ يجْعل الله للْكافرين علي الْموْمنين سبيلا»؛(327) «خداوند هرگز كافران را بر مومنان تسلطي نداده است.»
امروزه انواع و اقسام مختلفي از ايجاد سلطه از ناحيه كفار بر مومنين پديد آمده كه در زمان صدور آيه نبوده است، ولكن مي‌توانيم با تمسك به اطلاق آيه فوق همه موارد سلطه را تحريم كنيم.
9 - «تعاونوا علي الْبر والتقْوي ولا تعاونوا علي الْاثْم والْعدْوان»؛(328) «همواره در راه نيكي و پرهيزكاري با هم تعاون كنيد و هرگز در راه گناه و تعدي همكاري ننماييد.»
تعاون و كمك‌هايي كه بر كارهاي نيك و تقوي و نيز بر گناه و دشمني در صدر اسلام بوده، محدود به موارد معيني بوده ولي در اين عصر و زمان دايره آن گسترش پيدا كرده است، لذا مي‌توان به اطلاق آيه فوق تمسك كرده و تمام مواردي كه داخل در مصداق حرمت نيست را از آيه فوق استفاده نمود.