این نوع دیگرى از تقیّه است که صاحبان یک مذهب براى حفظ وحدت صفوف مسلمین در کارهایى که لطمه اى به اساس دین و مذهب نمى زند، با سایر فرق مسلمین هماهنگى کنند.
مثلا پیروان مکتب اهل بیت(علیهم السلام) عقیده دارند بر فرش نمى توان سجده کرد و حتماً باید بر سنگ یا سایر اجزاى زمین و مانند آن سجده نمود، و حدیث معروف پیامبر(صلى الله علیه وآله) «جُعِلَتْ لِىَ الاْرْضُ مَسْجِداً وَطَهُوراً; زمین براى من محلّ سجده و وسیله تیمّم قرار داده شده است»(1) را دلیل بر آن مى دانند.
حال اگر بخواهند براى حفظ وحدت در صفوف سایر مسلمین در مساجد آنها، یا در مسجد الحرام و مسجد النبى(صلى الله علیه وآله)نماز بخوانند، ناگزیر بر همان فرش ها ـ مانند دیگران ـ سجده مى کنند.
این کار جایز و چنین نمازى به عقیده ما صحیح است و این را تقیّه مدارایى مى گویند، زیرا مسأله ترس از جان و مال در آن مطرح نیست، بلکه مسأله مدارا کردن با سایر فرق اسلام در آن مطرح است.
بحث تقیّه را با سخنى از یکى از بزرگان پایان مى دهیم:
یکى از بزرگان شیعه با یکى از شیوخ الازهر در مصر ملاقاتى داشت، او به عنوان سرزنش به این عالم شیعى مى گوید: شنیده ایم شما تقیّه مى کنید؟!
عالم شیعى در پاسخ گفت: «لعن الله من حملنا على التقیّة; از رحمت خدا دور باد آن کس که ما را مجبور به تقیّه کرد»!
* * *
1. صحیح بخارى، جلد 1، صفحه 91 و سنن بیهقى، جلد 2، صفحه 433 (در کتب بسیار دیگرى نیز این حدیث نقل شده است).