قرآن مجيد به مسلمانان دستور مى دهد كه به حضور پيامبر رسيده، در محضر او استغفار كنند و از او بخواهند كه او نيز درباره آنان طلب آمرزش كند:

(وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤوكَ فَاسْتَغْفروا اللّه وَاستَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُول لَوَجَدُوا اللّه تَوّاباً رَحيماً).(1)
«هرگاه آنان زمانى كه بر خويش ستم كرده اند (مرتكب خلاف شده اند) نزد تو (اى رسول خدا) بيايند و استغفار كنند، و پيامبر نيز براى آنان طلب آمرزش نمايد خداوند را توبه پذير و رحيم خواهند يافت».

در جاى ديگر، خداوند منافقان را نكوهش مى كند كه هرگاه به آنان گفته مى شود به حضور رسول خدا برسند تا درباره آنان طلب آمرزش كند،از اين امر سرباز مى زنند:

(وَإِذا قيلَ لَهُمْ تَعالَوا يَسْتَغْفِر لَكُمْ رَسُولُ اللّه لَوَّوا رُؤوسَهُمْ وَرَأَيْتَهُمْ يَصدُّون وَهُمْ مُسْتَكْبِرُون) .(2)
«آنگاه كه به آنان گفته شود بياييد تا رسول خدا براى شما طلب مغفرت كند روى خود را به عنوان (استنكار) برمى گردانند و آنان را مى بينيد از سخن تو اعراض كرده و كبر مىورزند».

تقى الدين سُبكى، محقّق اهل سنت، معتقد است: مسلمانان، در حال حاضر نيز، به حكم اين آيه مى توانند به حضور رسول خدا برسند و در ضمن استغفار، از او بخواهند كه درباره آنان از خداوند طلب آمرزش كند.به گفته وى هر چند اين آيه مربوط به دوران حيات پيامبر است، ولى درخواست آمرزش از او، اختصاص به زمان حيات او ندارد، زيرا اين مقامى است كه به رسول خدا (به نشانه عظمت او) داده شده است و با مرگ او از ميان نمى رود.(3)

ممكن است گفته شود: آنچه در آيات فوق آمده، حاكى از شئون پيامبر و نشانه عظمت اوست، ولى انجام اين عمل از سوى پيامبر، تنها در حال حيات او امكان پذير است، نه در حال ممات، كه رابطه ما با او قطع شده است.

ايراد فوق وارد نيست وحق با محقق ياد شده است. دلايل زير روشن مى كند كه مرگ رسول خدا در اين مورد تأثيرى نداشته و حيات و ممات او از اين نظر، يكسان است:

1. مرگ از نظر قرآن پايان زندگى انسان نيست بلكه دريچه اى است به جهان ديگر و گسترده تر و همه چيز آن برتر از جهان پيشين بوده، و انسان در آنجهانْ زنده و بينا و شنواست.بويژه شهيدان كه پس از نوشيدن شربت شهادت نزد خدا روزى مى خورند و از لذّات روحى خاصى بهره مندند.(4) و ما درباره اين موضوعات تحت عنوان «حيات برزخى» بحث خواهيم كرد.

2. در روايات فراوان از رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم)وارد شده است كه فرشتگان، درودى را كه مسلمانان بر پيامبر مى فرستند به او مى رسانند و انسان در هر نقطه اى به آن حضرت درود بفرستد به وى مى رسد. چنانكه مى فرمايد:

«صَلُّوا عَلَىَّ فانّ صلاتكم تَبْلُغنى حيثُما كُنتم».(5)
«بر من درود بفرستيد، درود شما به من ـ در هر كجا باشيد ـ مى رسد».

3. مسلمانان در تشهّد نماز، مأمورند به پيامبر سلام كنند و درود بفرستند و بگويند: «السَّلام عليكَ أيّها النَّبىّ ورحمة اللّه وبركاته».اين سلام، جنبه تشريفاتى نداشته و سلامى است كاملاً واقعى از زنده اى به زنده ديگر كه مثل او شنوا است.

امور فوق، حاكى از اين است كه كه پيامبر در جهان برزخ زنده بوده و ارتباط او با ما برقرار است. سخن ما را مى شنود و درخواست ما را در شرايط خاصى انجام مى دهد. در اين صورت جا دارد كه بگوييم كه دو آيه مورد نظر، از معنى گسترده اى برخوردار بوده و هم اكنون ما را به حضور در حرم پيامبر، دعوت مى كنند و دستور مى دهند كه به حرم پيامبر وارد شويم و استغفار كنيم و از او بخواهيم در حقّ ما استغفار كند. ولذا در زيارتنامه رسول خدا نيز كه همگان در حرم مطهر مى خوانند، وارد شده و زائر قبر آن حضرت با توجه به اين آيه، از ايشان درخواست مى كند كه در حقّ او طلب آمرزش كند، و اصولاً زيارت جز حضور زائر در محضر مَزور، و فرستادن درود و درخواست دعا، چيزى نيست. بنابراين، دو آيه فوق مى توانند گواه قرآنى بر استحباب زيارت مرقد پيامبر باشند.

گواه اين مطلب اين است كه پس از درگذشت پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم)عربى از خارج مدينه وارد شهر شد و ضمن تلاوت اين آيه به رسول خدا چنين خطاب كرد:
«وقدْ جئتُك مستغفراً من ذنبى مُسْتشفِعاً بك إلى ربّى».(6)

نكته مهم همان است كه در كلام سُبكى وارد شده و آن اين است كه: دعوت مسلمانان به رفتن در حضور رسول خدا و در خواست طلب آمرزش از وى براى خويش، نشانه تعظيم و تكريم پيامبر است، ومسلماً اين تكريم اختصاص به زمان حيات آن حضرت ندارد، زيرا عظمت روحى وى و مقام و منزلتش نزد خداوند، امرى ثابت وجاودان بوده و محدود و مخصوص به زمان خاصى نيست.

به همين علت، مفسران معتقدند احترام رسول خدا، به دوران حيات او اختصاص ندارد و پس از مرگ نيز احترام او بايد محفوظ شود. حتى آيه اى نيز كه مسلمانان را به آهسته سخن گفتن در محضر پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم)دعوت مى كند هم اينك به قوت خود باقى است ، آنجا كه مى فرمايد:

(يا أَيُّهَاالَّذينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصواتَكُمْ فَوقَ صَوتِ النَّبِىّ ) .(7)
«اى افراد با ايمان بلندتر از رسول خدا سخن نگوييد».

لذا در حرم آن حضرت، نبايد داد و فرياد كرد.و اين آيه مباركه بر بالاى ضريح آن حضرت نوشته شده و قرنهاست كه نصب العينِ زوّار مسلمان قرار دارد.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 . نساء/64.
2 . منافقون/5.
3 . شفاء السقام:81.
4 . آل عمران/169، 171; بقره/154; يس/26ـ27 وغيره.
5 . التاج الجامع للأُصول فى أحاديث الرسول:2/189 در اين كتاب روايات صحاح پنجگانه (جز سنن ابن ماجه) گردآورى شده است.
6 . وفاء الوفاء:4/1361; الدرر السنية:21.
7 . حجرات/2.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------