وهّابى گرى بر اساس سَلَفى گرى استوار مى باشد كه با هر نوع تجدّد و دگرگونى در زندگى بشر مخالف است. روزى كه عبدالعزيز بن عبدالرحمان در سال 1344ق بر حرمين شريفين مسلّط شد ناچار بود كه وضع حكومت خود را با اوضاع روز جهان تطبيق دهد و زندگى وهابيان را، كه بر اساس زندگى بدوى استوار بود، دگرگون سازد. لذا با ورود مظاهر تمدن جديد از قبيل تلگراف و تلفن و دوچرخه و اتومبيل و... موافقت كرد و اين خود خشم پيروان متعصب او را برانگيخت و غائله فجيع و خونين «اخوان» را پديد آورد كه در تاريخ، مشهور است.

احمد امين، نويسنده مصرى، ضمن بحث درباره وهابيان، سخنى دارد كه معرّف انديشه واقعى آنان است و نشان مى دهد كه آنچه امروز از آنان مى بينيم، با معتقدات پيشين آنها كاملاً مخالف است. احمد امين مى نويسد:

وهّابيان درباره تمدن جديد و خواسته هاى آن، دقت و فكر نكردند. بسيارى از ايشان، غير از كشور خود، كشورهاى ديگر اسلامى را به اين علّت كه به زعم آنان بدعتهايى در آنها رواج دارد، مملكت اسلامى نمى دانستند و معتقد بودند كه بايد با آنها جنگيد.

زمانى كه ابن سعود روى كار آمد، خود را با دو نيرو مواجه ديد كه ناگزير با آنها كنار مى آمد. نخست: زمامداران امور دينى در نجد كه سخت به تعاليم محمد بن عبدالوهاب پايبند بودند و با هر چيز تازه اى بشدت مخالفت مى كردند. دوم: موج تمدن جديد كه نظام حكومت، بسيارى از ابزار و وسايل آن را لازم داشت.

حكومت، حد وسط ميان دو نيرو را گرفت. به اين معنا كه ساير ممالك اسلامى را مسلمان دانست و نيز در جنب تعليمات دينى، تعليمات مدنى را قرار داد و اداره حكومت را بر گونه اى از نظام جديد استوار ساخت.(1)

خوشبختانه، اولياى حكومت سعودى چندى است از منطق و مقرّرات خشك و دست و پاگير وهابيّت در طرد «سنن و مواريث تاريخى مشترك» مسلمين و برخورد خشن و زننده با مقدسات آنان و نيز نفى هر پديده نوظهور به بهانه «بدعت»، به ستوه آمده اند و اين امر، همراه با ملاحظه واقعيّتهاى عُريان و اغماض ناپذير(چون فشار و تحكّم روز افزون آمريكا و اسرائيل به ممالك اسلامى و عربى، و حضور جدّى و مؤثر جمهورى اسلامى ايران در كانون رهبرى مبارزات ضد صهيونيستى و همزيستى مسالمت آميز آن با همسايگان خويش ) سبب شده است كه اندك اندك تعديلى در رفتار آنان نسبت به ايران اسلامى و بالاتر از آن، تجديد نظر در قبولِ آموزه هاى خشك وهّابيت و تكفير مسلمين به وجود آيد. از حكومتى كه هم اكنون عنوان «خادم الحرمين» بر خود گرفته و «ميزبان» امّت بزرگ اسلام در اجتماع با شكوه حج به شمار مى رود، جز اين تعديل رويّه و تجديد نظر، زيبنده نيست...

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 . زعماء الاصلاح فى العصر الحديث، احمد امين، ص 20ـ21.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------