ه. بعضي از مردگان نميشنوند و بعضي ديگر ميشنوند
ابن قتيبه از بزرگان اهل سنت مينويسد كه اين دو آيه دلالت بر عدم شنيدن همه مردگان نميكند؛ چون منظور از مردگان در اينجا جاهلان و كفار از مردگان است:
وأما قوله تعالي فَإِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوتی (الروم/52) . وَما أَنْتَ بِمُسْمِع مَنْ فِي القُبُور، (فاطر/22) . فليس من هذا في شئ؛ لأنّه أراد بالموتی ههنا الجهّال، وهم أيضاً أهل القبور يريد إنّك لا تقدر علی إفهام من جعله اللّه تعالی جاهلاً ولا تقدر علی إسماع من جعله اللّه تعالی أصمّ عن الهدی.
وفي صدر هذه الآيات دليل علی ما نقول، لأنّه قال: وَمَا يَسْتَوِی الاْعْمَی وَالْبَصِيرُ (فاطر/19)يريد بالاعمی: الكافر، وبالبصير المؤمن.
(وَلاَ الظُّـلُمَـتُ وَ لاَ النُّورُ). (فاطر/20). یعنی بالظلمات: الكفر، وبالنور: الايمان.
(وَلاَ الظِّـلُّ وَ لاَ الْحَرُورُ). (فاطر/21). يعني بالظلّ: الجنة، وبالحرور: النار.
وَمَا يَسْتَوِی الاْحْيَآءُ وَلاَ الاْمْوَ تُ يعني بالآحياء: العقلاء، وبالاموات: الجهلاء.
ثمّ قال: إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَن يَشَآءُ وَمَآ أَنتَ بِمُسْمِع مَّن فِی الْقُبُورِ. (فاطر/ 22)
يعني: أنّك لا تسمع الجهلاء الذين كأنّهم موتی في القبور، ومثل هذا كثير في القرآن، ولم يرد بالموتی الذين ضربهم مثلاً للجهلاء شهداء بدر، فيحتجّ بهم علينا، أولئك عنده أحياء كما قال اللّه عزوجل.
واما فرمايش خداوند متعال كه فرمود : (تو نمیتوانی مردگان را شنوا سازی و آواز خود را به گوش كرانی كه از تو روی میگردانند برسانی). (روم/52) و ( و تو نمیتوانی سخن خود را به مردگانی كه در گور خفته اند برساني). (فاطر/22)، دليلي بر مدعاي اينها نميشود ، چون منظور از مردگان در در اينجا جاهلان است ، و اين جاهلان نيز اهل قبور هستند ، منظور اين است كه تو نميتواني كسي كه خداوند اورا جاهل قرار داده را بفهماني و صدايت را نميتواني به كسي كه خداوند او را كر نسبت به هدايت قرار داده است برساني ، ودر صدر اين آيات دليلي بر قول ما است ، چون خداوند فرمود : (نابينا و بينا برابر نيستند)، (فاطر/19) منظور از ناب ينا : كافر و منظور از بينا : مؤمن است ، (و نه تاريكی و روشنی)، (فاطر/20) منظور از تاريكي : كفر و منظور از نور : ايمان است ، (و نه سايه و حرارت آفتاب) (فاطر/21) منظور از سايه : بهشت و منظور از حرارت آفتاب : جهنم است ، (و زندگان و مردگان برابر نيستند) منظور از زندگان : صاحبان خرد و منظور از مردگان : جاهلان است . سپس فرمود : (و زندگان و مردگان برابر نيستند. خدا هر كه را خواهد میشنواند. و تو نمیتوانی سخن خود را به مردگانی كه در گور خفتهاند بشنوانی) (فاطر/22) منظور اين است كه تو نمیتوانی سخن خود را به جاهلاني كه مانند مردگان در قبر هستد برساني ، و مانند اين در آيات قرآن بسيار است ، و منظور از مردگاني كه مثال آورده آنها را براي جاهلان ، شهداي بدر نيست تا اينكه بوسيله آن بر عليه ما استدلال شود چون شهداء زنده هستند و نزد خدا روزي ميخورند، همانگونه كه خداوند فرموده است . [19]