معروفترين ايده و چشم گيرترين موضوعي كه هميشه زبان زد بهائيان است و هميشه آن را در مباحثات خود به رخ طرف مي كشند و آن ها را در كتابهاي تبليغي خود مانند: «نظر اجمالي به ديانت بهاء» تفسير و شرح كرده اند، موضوع وحدت انساني در زبان، حكومت و ديانت است، و اين موضوع را بزرگترين اصول دين خود شمرده اند، اين موضوع را خود بهاءالله مطرح كرده و گفته است: بايد اختلافات نژادي، زباني، سياسي و ديني كه منشأ همه ي اختلافات ملتها شمرده مي شوند از ميان بروند و وحدت انساني در آن موارد ميان ملل برقرار شود. ظاهرا اين عقيده از جمهوريت افلاطون گرفته شده است.
از اين روست، كه بهائيان، كافران، يعني غيربهائيان را با ديده ي دشمني و پليدي نمي نگرند و مفهوم اين آيه هاي قرآن را، خلاف وحدت انساني دانسته اند كه فرموده است «فاقتلوا المشركين حيث
وجدتموهم - قاتلوا الكفار و المنافقين» [1] يعني: هر جا و هر وقت مشركان را ديديد و يافتيد، بكشيد و با كافران و منافقان جنگ و مقاتله كنيد، ولي بهائيان عملا به غيربهائيان به ديده ي دشمني مي نگرند.
اما اگر در اين باره، تاريخ بهائيان را ورق بزنيم و اعمال آنها را نسبت به ديگران و خودشان بنگريم عملا خلاف اين ايده ي آنها را مي بينيم، چنانكه وقتي ميان بهاءالله و برادرش صبح ازل اختلاف افتاد و كار به جنگ و مبارزه كشيد، بهاءالله دستور داد گروهي از ازليان و بابيان را كشتند و نيز در زمان عبدالبهاء كه ميان او و برادرش محمدعلي ميرزا «غصن اكبر» اختلاف به وجود آمد، خود عبدالبها، كه زندگي مسالمت آميز و وحدت انساني را سفارش مي نمود، هميشه به آن اختلاف دامن مي زد. ولي امرالله (شوقي) نيز كه از وحدت انساني دم مي زد كه مخالفان بسياري از سران بهائي براي خود به وجود آورده بود و چنانكه بالاتر گذشت او با آنها و حتي با بسياري از افراد خاندانش، با سخترين وجهي رفتار مي كرده است و با همه ي افراد دودمان بهاءالله، قطع رابطه كرده و هنگام مرگ پدرش، نزد او نرفته بود.
اين مسايل، كه مورد اشارت قرار گرفت، مهمترين موارد فلسفه ي آئين بهاء و عقايد ديني بهائيان بود، و بقيه ي عقايد كلامي و اصول فلسفي آئين بهاء، همان مطالبي هستند كه در بخش دوم مورد اشارت قرار داديم و بنابراين، فلسفه ديني بهائيان در مسايل، خداشناسي نبوت، معاد، خاتميت، عصمت و معجزات پيامبران، عبارت از همان مسايل و عقايدي هستند، كه در بخش دوم در مبحث فلسفه و عقايد آئين باب بيان كرديم و دوباره تكرار آنها را در اينجا لازم نمي دانيم.
اينك در پائين، اشارات كوتاهي نيز به چگونگي برخي احكام و حدود و آداب و مناسك ديني بهائيان مي كنيم.
پاورقي:---------------------------------------------------------
[1] سوره ي توبه آيه هاي 5 ، 36 ، 73 و سوره ي تحريم آيه ي 9.