نیجریه پرجمعیت ترین کشور افریقایی و سومین کشور مسلمان در جهان اسلام می باشد .
جمهوری فدرال نیجریه با 923768 کیلومتر مربع وسعت در شمال با نیجر ، در غرب با بنین و در جنوب با کامرون مرز مشترک دارد . این کشور فلات پهناوری است در افریقای غربی که توسط دو رودخانه نیجر و بنوئن به 3 بخش شمالی ،[416]شرقی و غربی تقسیم می شود . در بخش شمالی قله « گربون » (14)و فلاتهای « جادو » (15)و « مانگی نی » (16)قرار دارند . در نواحی جنوبی آن برجستگی های کم ارتفاعی دیده می شود . آب و هوای آن در اکثر نقاط استوایی و نیمه استوایی می باشد اما در غرب ، تحت تاثیر جریانات اقیانوس اطلس ، معتدل اقیانوسی است . نواحی غربی و جنوب و شرق این سرزمین اسلامی از جنگلهای استوایی پوشیده شده است .
قدیمی ترین تمدن شناخته شده در نیجریه ، فرهنگ نوک است که در بین سالهای 700 تا 200 قبل از میلاد در آن وجود داشته است . تمدن ایفه در قرن دوازدهم نیز نیجریه را به شکوفائی رسانیده است . (17)
همچنین دولت مقتدر کانم و پس از آن سونگای بخشهایی از این کشور را در بر می گرفته است . درکانو ، زاریا ، گابرودورا ، دولتهای مسلمان پدید آمدند . در قرن پانزدهم ( اواخر آن ) مصلحی بنام محمد آسکیای کبیر کوشید تا این نقاط اسلامی را با هم متحد نموده و از این راه مسلمانان را به شکوفائی و اقتدار برساند . اما این تلاش گرچه موفقیت آمیز بود ولی دوامی نیافت و در قرن هیجدهم اصلاح طلب مسلمانی بنام عثمان دان فودیو به تجدید حیات اسلامی در نقاط تحت قلمرو نیجریه کنونی و افریقای غربی و مرکزی پرداخت . وی کشوری اسلامی بنیان نهاد که از « گاندو » تا « آداما » را در بر می گرفت که در اتحادی بزرگ ، قوانین اسلامی در این سرزمین پهناور اجرا می گشت .
در قرن پانزدهم میلادی ، پرتقالی ها و در قرون بعد انگلیسی ها برای غارت این سرزمین ، بدان پا گشودند و در قرن هفدهم ، سواحل آن را تبدیل به یکی از مهمترین مراکز تجارت برده در افریقای غربی نمودند .
درساحل اقیانوس اطلس و در نزدیکی لاگوس مرکز حکومت نیجریه ، شهرکی[417]دیده می شود بنام « بده گوری » ( باداگوری ) که یادآور خاطره تلخ و اسفبار شکنجه بردگان سیاه می باشد . در این شهرک شکنجه گاه بردگان هنوز دیده می شود که در آن استعمارگران انگلیسی و غیر آن ، سیاهان را دستگیر و پس از ظربات طولانی و شکنجه های زیاد توان حرکت را از آنان گرفته و تسلیم خود می نمودند و به تجارت این کالا زنده می پرداختند . (18)
در اواخر قرن نوزدهم ، بریتانیا ، نیجریه را تصرف نمود و آن را به عنوان افریقای غربی انگلستان جزو نواحی تحت الحمایه خود منظور کرد . در سال 1954م نیجریه دارای خود مختاری شد و عضو جامعه کشورهای مشترک المنافع گردید و در سال 1960م مردم آن با شرکت در یک همه پرسی ، فرمانداری کل نیجریه را تایید نمودند و در سال 1963م نیجریه با اعلام حکومت جمهوری ، استقلال کامل خود را بدست آورد .
در سال 1966م با کودتای نظامی دولت وقت سرنگون شد و در همین سال قبایل مسلمان شمال و شرق آن قیام نمودند و خواستار احقاق حق خود شدند که به شدت توسط قوای نظامی سرکوب شدند .
در سال 1967م ایالت بیافرا واقع در شرق نیجریه اعلام جدایی ازفدارسیون نیجریه و استقلال نمود که با این حرکت ، قوای دولت فدرال در آن مدخله نموده و پس از محاصره و سرکوبی و قریب سی ماه جنگ ، محاصره مذکور و جنگ داخلی پایان یافت که ثمری جز کشتار خونین مردم و فقر و فلاکت آنان نداشت . طی سالهای 1981 تا 1982م قبایل مسلمان نواحی شمالی قیام نمودند که توسط نظامیان به شدت سرکوب شدند .
نیجریه 117 میلیون نفر سکنه دارد که اکثرا در نواحی شمالی و غربی سکونت دارند . نژاد اصلی مردم سیاهپوست است و بیشترین سکنه به قوم « هوزا » تعلق دارد اما 250 تیره مختلف در این کشور می باشند . زبان رسمی انگلیسی است ولی زبانهای بومی و عربی هم در آن رواج دارد . بیش از نیمی از مردم[418]نیجریه مسلمان هستند . و بزرگترین اقلیت آن مسیحیان می باشند . بیشترین شمار مسلمانان از گروه نژادی « حوصه » هستند که در ایالتهای شمالی تمرکز دارند . یوروباها و فولانی ها نیز اکثرا به اسلام گرایش دارند . مسلمانان پیرو فقه مالکی هستند و هزاران مسجد در نقاط گوناگون نیجریه تاسیس نموده اند . سازمانهای اسلامی و حتی دانشگاههای مذهبی در نیجریه به نشر معارف اسلامی در سطح عالی مشغولند . مسلمانان گاهی تا سطح رئیس جمهوری و عده ای از وزرا در امور سیاسی دخالت دارند که موقع سیاسی آنان در زمانهای مختلف فرق می کرده است .
در سال 1992م سوسیال دموکراتهای نیجریه از 91 کرسی سنا 47 کرسی و از 593 کرسی مجلس نمایندگان ، 310 کرسی را بخود اختصاص دارده اند که با این حساب نفوذ احزاب اسلامی و تشکیلات مذهبی در دولت جدید کاهش می یابد .
گرچه جوانان مسلمان نیجریه به قرآن و اسلام عشق می ورزند ولی آنقدر بهای یک جلد قرآن را در این کشور بالا برده اند که آنان قادر نیستند نسبت به تهیه آن اقدام کنند و ناگزیرند قرآن را رونویسی نمایند . گروهی بنام « مایتاسیتا » که خود را یک جریان اسلامی معرفی می کنند همچون منافقین ایران هر از گاهی در کوچه و خیابان به مردم حمله کرده و به قتل و غارت می پردازند تا افراد را نسبت به مسلمین بدبین کنند .
مرکز حکومت نیجریه شره لاگوس(19)می باشد . که از نظر جمعیت در ردیف بزرگترین شهرهای جهان است و بیش از 10 میلیون نفر را در خود جای داده است . لاگوس از 18 جزیره کوچک و بزرگ تشکیل شده و پل های متعددی در آن به چشم می خورد . نیجریه 19 استان دارد .
نیجریه از ذخائر غنی نفت برخوردار است و از این لحاظ هشتمین کشورتولید کننده در دنیا به شمار می رود . گرچه کاوش نفت در این کشور از سال 1908م آغاز شده اما منابع جدید نفت آن در سال 1970م در سواحل کشف گردید . افزایش[419]ارزش نفت و فرآورده های گوناگون آن در سال 1973م اقتصاد آن را از شکوفائی ویژه ای برخوردار نمود اما این کشور بدلیل آنکه تحت تبلیغات کشورهای غربی به مصرف زدگی روی آورد و در این زمینه افراط نمود ، وارداتش افزایش فوق العاده ای یافت که منجر به بالا رفتن میزان بدهی های آن شد و قروض خارجی آن به 5 میلیارد دلار رسید که تنها 30% آن را به انگلستان مقروض است . افزایش بدهی های خراجی و فساد اداری موجب سقوط رژیم قبلی شد . نیجریه عضو کشورهای صادر کننده نفت می باشد . ( OPEC )
با وجود آنکه 4 برنامه توسعه اقتصادی در آن باجرا گذاشته شده ولی رونق اقتصادی آن قابل توجه نبوده است و این کشور از نظر تامین مواد غذایی برای سکنه زیاد خود به خارج وابسته است .
ثروت نیجریه تنها نفت نیست . 95% کلمبیت(20)جهان در این سرزمین بدست می آید و از این لحاظ در جهان رتبه اول را داراست زغال سنگ و سنگ آهن از منابع معدنی دیگر آن می باشد .
مجتمع ذوب آهن و فولاد آن در ناحیه « آژائوکوتا » (21)تاسیس شده است . صنایع آلومینیوم ، نساجی ، سیمان سازی و تولید سیگار از مهمترین مراکز صنعتی آن است . (22)در بخش صنایع ، هدف ، جایگزینی واردات با تولیداتی داخلی بوده است ولی سهولت وارد نمودن کالاهای خارجی و رقابت با محصولات داخلی موجب رکود و تعطیلی برخی از کارگاههای نیجریه شد . (23)
70% نیروی کار در بخش کشاورزی مشغولند و زمینهای حاصلخیزی در نیجریه وجود دارد ولی بحران های اقتصادی و استفاده نابجا از درآمدهای نفتی ، بخش کشاورزی را تخریب نموده و متاسفانه محصولات کشاورزی آن توسط پولدارانی که با نفت ثروتمند شده اند وارد می گردد . انقلاب سبز هم بجائی نرسید[421]و کشوری که اولین تولید کننده بادام زمینی در قاره افریقا بود ، بدین لحاظ عقب نشینی نمود و تولید نخل روغنی و کاکائو هم در آن تنزل یافت . اکنون هیولای فقر بر نیجریه چنگ انداخته است و شاغلین بومی هیچ رغبتی به کار و تلاش ندارند و اصولا کشاورزی برایشان سودی ندارد زیرا گندم وارداتی خیلی ارزانتر از گندم داخلی بدست مردم می رسد . این یکی از حیله های استکبار جهانی است که کشورهای اسلامی را در بحرانهای اقتصادی و حالتی از فقر نگاه دارند تا هم ماده خام مورد نیاز آنان را تامین کرده و هم بازار خوبی برای آنان باشند و بدین گونه است که نیجریه با آن آب و هوای مساعد ، رودخانه های پرآب ، سواحل اقیانوسی ، اراضی پر برکت ، معادن غنی ، نیروی کار فراوان و ارزان در مرداب گرستگی و فقر غوطه می خورد . آری مردمان موحد این سامان ارزاق و نیازمندیها را به قیمت گزاف تهیه می کنند اما مشروبات الکلی بوفور در اختیارشان است .
از نظر دامپروری وضع نیجریه بهتر است و صادر کننده پوست و روده می باشد ولی اوضاع ماهیگیری اسف انگیز است زیرا ژاپنی ها در سواحل آن بهترین ماهی ها را صید نموده و به بهای گزافی در اختیار مردم می گذارند !
صنعت جهانگردی نیجریه به دلیل برخورداری از مناظر با طراوت ساحلی ، جنگل های انبوه ، هنرهای دستی زیبا و برپائی جشنواره های هنری - فرهنگی نیجریه که همه ساله در یک استانهای آن برگزار می شود شکوفایی قابل توجهی دارد .
واحد پول نیجریه « نایرا » (24)نام دارد که خود به 100 « کوبو » (25)تقسیم می شود .
پاورقي:-----------------------------------------------------------------
14 - Grebon
15 - Djado
16 - Mangueni
17 - گیتا شناسی کشورها ص 344 .
18 - دو برگ سبز یادداشت های سفر به کانادا و افریقا . ص 119 .
19 - Lagos
20 - کلمبیت ماده ای است که برای ساختن فولادهای مخصوص موتورهای جت به کار می رود .
21 - Ajaokuta
22 - آشنائی با کشورهای افریقای غربی و مرکزی ، ص 141 .
23 - اوپک و اثرات تخریبی تطبیق ، قیمت نفت ص 131 .
24 - naira
25 - Kobo