کشور مالی با 1240192 کیلومتر مربع مساحت وسیعترین کشور غربی افریقا می باشد . نصف النهار گرینویچ از نواحی شرقی و مدار راس سرطان از کناره شمالی آن می گذرد ، کشوری است دور از دریا و با موریتانی ، الجزایر ، نیجر ، بورکینافاسو ، ساحل عاج ، گینه و سنگال مرز مشترک دارد .
مالی را می توان به دو بخش فلاتی و بیابانی تقسیم نمود در فلات جنوب و جنوبی غربی این کشور رودخانه های نیجر و سنگال و شعبات آن ، بریدگی های ژرفی را پدید آورده اند . فلاتش شرقی شامل سرزمین های مرتفع[401]کوچک و پراکنده است . بخش مرکزی مالی ، جلگه ای اما نقاط شمالی آن حالت صحرایی و بیابانی دارد . آب و هوای آن گرم و خشک است .
در حدود 2000 سال قبل در کشور مالی تمدن درخشانی وجود داشته است . در قرو یازدهم میلادی اسلام به این کشور راه یافت و رشد سریع آن تا قرن هیجدهم بسیار چشمگیر بود . مبلغ و مروج اسلام در مالی شیخ عثمان نام داشت که در اوایل قرن مذکور به تبلیغ اسلام در میان اقوام فلاجی پرداخت و در کمتر مدتی شهر تومباتو به صورت مرز اسلامی افریقای غربی درآمد و از این ناحیه ، اسلام به بورکینافاسو ( ولتای علیا ) بنین و نیجریه انتشار داده شد . وی که مدرسی مسلمان با درجه ارشد بود و به عثمان دان فودیو مشهور بود رهبری جنبش بزرگ انقلابی فولانی را علیه حکمرانان هاسالند بر عهده گرفت . وی توانست بسیاری از قبایل هاسا را به سوی اسلام جذب کند و آنان را نسبت به ستم حکام وقت موعظه می نمود . وی آرزو داشت تا بنا به اصول و تعالیم اسلامی بر مردم حکومت شود که در نگرشهای او نه منافع مادی بود و نه قدرت طلبی فردی و تنها به تهذیب اخلاقی و بعد معنوی توجه داشت اما فرزندانش به سوی قومیت گرایی و سلطه گری قبایل فولانی بر مردمان هاسا ، روی آوردند . (10)
از اصلاح گران دیگر مالی فردی است بنام حاج عمر که قصد داشت در پهنه رود سنگال قیام کند اما در سال 1857م توسط فرانسویان بیرون رانده شد و پس از آن به سوی خاور روانه گشت و سگو و امپراتوری ماسینا را در 1862م فتح کرد و در سال 1863 موفق شد تمبوکتو را تسخیر نماید . در سال 1959م که مالی جزو نواحی مستعمره فرانسه بود با سنگال متحد و فدارسیون مالی را بوجود آورد و پس از مدتی از سنگال کناره گیری کرده و در سال 1960م استقلال خود را کسب نمود . مالی با غرب و بویژه با فرانسه رابطه سیاسی - تجاری دارد . در سال 1968م موسی ترائوره رژیم مودیبوکیتا را سرنگون و کمیته نظامی آزادی بخش ملی را برقرار کرد و در سال 1969 ریاست مملکت و دولت را عهده دار شد . وی در مدت[402]23 سال استبداد و دیکتاتوری ، کشور مالی را در بحران سیاسی و اقتصادی و فرهنگی قرار داد و سرانجام در 26 مارس 1991م پس از شورشهای خیابانی ، سرنگون و تحت محاکمه قرار گرفت . (11)در سال 1991م بعد از یک رفراندوم ، قانون اساسی که توسط یک کنفرانس ملی تدوین شده بود به تصویب رسید که در این قانون به نظام چند حزبی پس از 30 سال قدرت تک حزبی اشاره شده بود . در جریان انتخابات پارلمانی 1991م حزب آدما 76 کرسی از 116 کرسی را بدست آورد و در 26 آوریل 1991 بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آلفا عمر کوناره ، کاندیدای حزب آداما به پیروزی دست یافت .
ترکیبی از نژادهای سیاه افریقائی سفید ، سکنه مالی را تشکیل می دهد از 7980000 نفر جمعیت آن 90% مسلمان هستند . زندگی قبیله ای در این کشور رواج داشته و 50% از قبائل مانده ولی بقیه از طوایف فولانی ، ولتایی و طوارق هستند . زبان رسمی این کشور فرانسه و خط آن لاتین بوده اما 60% مردم به زبان محلی بامبارا تکلم می نمایند .
کشاورزی در مالی به سه صورت دیده می شود الف : استفاده از آب رودخانه ها از طریق آب بندها یا وسایل موتوری ب : کشاورزی در اطراف دریاچه ها و مخازن آبی داخلی با استفاده از رطوبت خاک ج : کشاورزی آبی در کرتها و زمین های کوچک . دامداری و ماهیگیری نیز از اشتغالات عمده و منابع اصلی درآمد مالی است . (12)معادن استخراج نشده ای چون طلا ، نیکل ، منگنز و بوکسیت در این کشور دیده می شود . بزرگترین کارخانه سفال سازی افریقای غربی در مالی وجود دارد .
واحد پول آن فرانک مالی ( fM ) است که برابر صد سانتیم می باشد .
پاورقي:-----------------------------------------------------------------
10 - تاریخ افریقا ، بزیل دیویدسن ، ص 427 .
11 - خبرگزاری فرانس پرانس ، به نقل از کیهان ش 14476 .
12 - سه گزارش از افریقا : مالی ، موریتانی ، و غنا - تهران - دفتر تثبیت شن و کویرزدائی ، پلی کپی .