جمهوری عربی صحرا با 284000 کیلومتر مربع وسعت درغرب افریقا و در ناحیه صحرایی و ساحل شرقی اقیانوس اطلس ، بین کشورهای الجزایر ، مراکش و موریتانی قرار دارد . این کشور از دو ناحیه معروف ساقیة الحمراء و وادی الذهب تشکیل شده است و آب و هوای آن گرم و خشک می باشد . طول سواحل آن به 1500 کیلومتر بالغ می گردد .
در آغاز قرن چهاردهم به آن بلاد شنگتی می گفتند ، در سال 1884م استعمار اسپانیا در صحرا شکل علنی بخود گرفت و در سال 1958م اسن سرزمین از ایالت های ماوراء بحار اسپانیا محسوب شد . (1)در آغاز قرن بیستم به صحرای اسپانیا مشهور بود . بین سالهای 1975م و 1976م اسپانیا بنا به مصالحی ، صحرا را تخلیه نمود ولی با واگذاری بخش هایی از آن به مراکش و موریتانی زهر خود را در این سرزمین فرو ریخت و آرامش را از مردمان صحرا سلب نمود و قسمت شمالی صحرا را مراکش تصاحب نمود که 75% وسعت آن را دربر می گیرد . این منطقه که ریودوارو نام دارد از لحاظ منابع معدنی بویژه فسفات بسیار غنی است . اما 25% بقیه که در اختیار موریتانی قرار گرفت به لحاظ ذخائر فقیر است . در سال 1979م موریتانی از بخش اشغالی خود منصرف و آن را مصالحه نمود ، در سال 1975م اصطلاح نواکشوت در مقابل دیوان بین المللی عدالت برای صحرا برگزیده شد و در سال 1982م که صحرا به ضویت سازمان وحدت افریقا درآمد آن را صحرای غربی نامیدند . مردم صحرا مبارزات دامنه داری را از زمان اشغال این کشور توسط مراکش آغاز نمودند که در بهار سال 1973م جهت تشکل این مبارزات « جبهه پولیساریو » (2)پدید آمد که نام صحرا را به جمهوری عربی صحرا تغییر[397]داد . در 24 ژانویه 1976م کمیته آزادی بخش سازمان وحدت افریقا این جبهه را به رسمیت شناخت . تا کنون بیش از 83 کشور این کشور را به رسمیت شناخته اند . ایران در سال 1980م آنرا به رسمیت شناخت هم اکنون جنگ بین مراکش و صحرا به خاطر حضور متجاوزین مراکشی در صحرا و تصاحب بخش مهم آن ، ادامه دارد . در مورد جمعیت صحرا آمارها گوناگون است . جنگ و درگیری خونین ، زندگی کوچ نشینی و سیاست مغرضانه مراکش اجازه نداده است که آمار دقیق مردم آن مشخص شود و سکنه آن را بین 190 هزار تا 750 هزار نفر ذکر نموده اند . گروه زیادی از مردم به خاطر شرایط خشن و فشارهای سیاسی ، نامساعد بودن اوضاع اقتصادی و خشکسالی به سرزمین های دیگر مهاجرت نموده اند . (3)
از نظر نژادی ، ریشه قومی مردم صحرا به قبائل یمنی باز می گردد که اوائل قرن شانزدهم به مراکش مهاجرت نمودند ولی با رانده شدن از آن سرزمین ، در صحرا سکنا یافتند . بعدها این قبائل برای اداره امور خود تشکیلات منظمی را ابداع نمودند . مردم سحرا به لهجه حسینیه زبان عربی تکلم می کنند که به عربی فصیح نزدیک است اما برای مکاتبات از عربی رسمی بهره می گیرند . به جهت سلطه فرانسه و اسپانیا زبانهای فرانسوی و اسپانیائی هم درآن متداول است . صحرا از چند نظر اهمیت استراتژیکی دارد یکی به لحاظ اینکه نزدیکترین کشور افریقائی به سواحل شرقی امریکاست . ذخائر عظیم فسفات ، و نیز ارزش این کشور برای همسایگان قابل توجه است . موریتانی که کشور فقیری است صحرا برایش اهمیت اقتصادی دارد و الجزایر برای صدور سنگ آهن ایالتتیندوف می تواند از سواحل صحرا کمک بگیرد . (4)
ذخائر معدنی صحرا عبارتند از : فسفات که غالب منابع آن در بوکرا واقع در شمال صحرا قرار گرفته است . (5)نفت و گاز که در بخش های شمالی وجود دارد .[398]در اواخر دهه 1960 میلادی در اگراشای صحرا منابع پربار آهن کشف شد . استعمارگران اسپانیائی در هنگام سلطه بر صحرا به ذخائر عظیم مس و اورانیوم دست یافتند .
سواحل صحرا به لحاظ انواع و مقدار ماهی در جهان رتبه اول را داراست و این کشور در منطقه ریودوارو ، در شمال صحرا از غنی ترین سفره های آب زیرزمینی بهره مندی از ذخائر عظیم یاد شده ، اقتصادی توسعه نیافته دارند که جنگ با مرزهای این کشور بدلیل آنکه توسط استعمارگران مشخص شده ، غیر واقعی بوده و برای کوچ نشینان و افرادی که زندگی عشایری دارند ، مشکل آفرین می باشد .
دین رسمی مردم صحرا اسلام و زبان رسمی آن عربی است و مرکز حکومت آن شهر العیون(6)می باشد .
پاورقي:-----------------------------------------------------------------
1 – مغرب بزرگ ، صفحات 169تا 194 .
front - populaire pour - al - leberation Desayuiael Hamara Et Riodeoro polisario - 2
3 - جبهه پولیساریو - نوشته اریک فیشتلیوس ترجمه مجید نوحی ، تهران ، قلم .
4 - جنبش آزادی بخش - حسین هدی - علیرضا بهشتی تهران 1361 ، صفحات 76 و 77 .
5 - معادن فسفات در زمینی به مساحت 250 کیلومتر مربع با 10 میلیارد تن بالغ می گردد .
6 - Alaiun