سرزمین محل سکونت مسلمانان مورو به « ارخبیل » یا « بانگسامورو » موسوم است که به 17000 کیلومتر مربع وسعت بالغ می گردد(1)و 13 استان مسلمان نشین را دربر می گیرد که شامل جزایر ارخبیل ، سولو ، تاوی تاوی ، باسیلان ، میندانائو و استانهای زامبتای شمالی و جنوبی ، لاناوای شمالی و جنوبی ، و نیز استان وابا می باشد . جزیره پالاوان از منابع غنی نفت برخوردار است که هم اکنون دولت فیلیپین از ذخائر آن بهره برداری می نماید . این سرزمین از منابعی چون آهن و مس برخوردار است و از طریق بندر زامبونگای در جزیره سولو بخشعمده تجارت کنف جهان انجام می گیرد . جزیره تاوی تاوی نیز از نقطه نظر استراتژیکی ارزش فوق العاده ای دارد . از 58 میلیون سکنه فیلیپین بیش از ده میلیون نفر مسلمان هستند . آنها در لانائو و کوتاباتو بیشترین تراکم را دارند زبان موروها از مالایا و[234]پولنیز ریشه گرفته ، ولی هر قبیله ای با لهجه ای خاص تکلم می کند . زبان عربی نیز بین مسلمانان مورو رواج دارد . (2)
جبهه آزادی بخش مورو که برای آزادی این سرزمین می جنگد از سال 1968م تا 1971م فعالیت سری داشت ولی از سال 1972م فعالیت خود را علنی نمود . در مبارزه عقیدتی مسلمانان و دولت مرکزی تا کنون متجاوز از صد هزار نفر کشته شده اند . این جبهه قبل از مداخله سازمان کنفرانس اسلامی به توانمندیهای قابل ملاحظه ای دست یافته بود ولی با مداخله کشورهای مالزی و اندونزی که از اعضای این سازمان بودند مقرر شد که این جبهه خود مختاری را تحت حاکمیت رژیم مانیل نپذیرد و دست از استقلال بردارد . در سوم ژانویه 1987م ( 13 دیماه 1365 ) رژیم مانیل موافقتنامه ای را با جبهه آزادی بخشت مورو با شرکت و توشیح رئیس وقت سامزان کنفرانس اسلامی امضاء نمود و متعهد گردید که 13 استان خود مختار مسلمان نشین را به رسمیت بشناسد . ولی به تعهدات خود آنگونه که در این موافقتنامه آمده بود عمل نکرد . و از طریق ژاندارمریها و تقویت آنان ره درگیری با مسلمانان پرداخت . البته مسلمانان با تحصیل در دانشگاههای خارج و ارتباط بیشتر با نهضتهای جهان و بازیابی ارزشهای اصیل خود و تاثیر پذیری از انقلاب اسلامی ایران جنبش خود را تقویت می نمایند . رهبر جنبش مورو در گفتگوئی اعلام کرده بود که :
هنگام فرار شاه ازایران ما اطمینان پیدا کردیم که انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی پیروز خواهد شد ... ما دریافتیم که خون بر شمشیر پیروز است و این درس بزرگی برای ما بود .
و در مورد ایجاد رابطه با ایرلن گفته بود :
امیدواریم این روابط راهی باشد برای آزادی تمام مظلومین جهان ...
در زمانهای قدیم رومیان به مردمان شمال غربی آفریقا مورو می گفتند بعدها این عنوان به مسلمانان شمال افریقا اطلاق شد و اسامی موریتانی و مراکش[236]( موراکش ) نیز تداعی عنوان مذکور است . ساکنین مسلمان فیلیپین را نیز اسپانیائی ها « مورو » نامیدند . این قوم بر خلاف فشارهای شدید و از دست دادن هستی مادی خود به بسیاری از سنتهای اسلامی پای بند بوده و شئونات اسلامی را رعایت می کنند . ماه رمضان را روزه می گیرند . زکات داده و فقرا را مورد توجه قرار می دهند . در مساجد آنان اذان گفته می شود و آنان این مراکز عبادی را بر کنار دریاچه ها و رودخانه ها ساخته اند تا هم برای نظافت و وضو مشکلی پیش نیاید و هم محل عبادت در نواحی با صفا و با طراوت واقع باشد تا جذبه آن افزون گردد . همه ساله به حج می روند و در هنگام بازگشت حجاج کوچه ها را آذین می کنند . روز اول محرم ، روز میلاد حضرت محمد (ص) ، لیلة المعراج ، عید قربان و عید فطر پنج عید رسمی موروهاست . اعتقادات سنتی و باورهای بومی آنان رنگ اسلامی دارد ، روز عاشورا را گرامی می دارند ، از حرام پرهیز می کنند ، بر فرزندان خود نام اسلامی می گذارند و احکام شرعی اسلام را در زندگی خود جاری نموده اند . یکی از موضوعاتی که اقتدار مسلمانان فیلیپین را خدشه دار می کند اختلافات شخصی و قبلیه ای میان رهبران آنان می باشد . این حرکت موجب آن شده تا مسیحیان و دولت فیلیپین برای گسترش عملیات تبلیغی خود توفیق بیشتری بابند . مسلمانان مورو به لحاظ فرهنگی نیز رونقی ندارند زیرا مدارس دینی صرفا زبان عربی و اسلامی تدریس می کنند و زبان انگلیسی را چون در برنامه های خود نگنجانده اند دولت از ورود فارغ التحصیلان این مدارس در دانشگاهها و مدارس عالی جلوگیری می نماید از اینرو آنان قادر نیستند مدارج عالی علمی را طی کنند .
بعد از فردیناند مارکوس ، خانم اکینو روی کار آمد که با وجود اتکا به ارتش و قدرت امریکا نتوانست به اصلاحات اساسی دست بزند و از حمایت مردم هم برخوردار نبود و مخالفت مسلمانان را از طریق ارتش وابسته به آمریکا سرکوب نمود و پایگاههای هوای کلارک در شهر پامپانگا و پایگاه دریایی سوسیک در بندر باتان ( در جزیره لوزان ) که مربوط به امریکا است همچنان از سوی این دولت حفاظت می شد . در سال 1992م پس از انتخابات که در میان موجی از حملات[237]چریکی ، انفجار و آدم کشی صورت گرفت . ژنرال فیدل راموس که قبلا وزارت دفاع را به عهده داشت روی کار آمد که به امریکا و قوای نظامی متکی است و نه تنها مسلمانان با روی کار آمدن او روز آسایش ندیده اند بلکه دیگر اقشار مردم با دشواریهای عدیده ای روبرو شده اند . (3)
پاورقي ها: ----------------------------------------------------------------------
2 - فاجعه بانگسامورو و ترجمه محمدی و حسینی .
3 - اطلاعات هفتگی ، ش 2577 سوم تیر 1371 .
4 - Singapure