گذری بر گذشته تاریخی[51]
در آن هنگامه ای که بشریت دچار ضلالت آشکاری بود و آتش بیداد و ستم ، بر خرمن نسانیت حریق افکنده بود ، خداوند بر انسانها منت گذاشت و از میان آنها رسولی را بر انگیخت که با تابش شعاع پر فروغ وحی ، بیداری فطرت ها را آغاز نمود و از افرادی که دارای گرایش های شدید قومی و قبیله ای بودند و رفتار ناگواری نسبت به هم داشتند ، انسانهای وارسته ای ساخت که به اخلاق نیک و صفات پسندیده آراسته گشته و به یکدیگر مهربان شده و پس از تفرقه و خصومت های زیادی که با هم داشتند امت واحدی بنا نهاده شد . در سایه چنین اخوت و اتحادی بود که مسلمین بجای تعقیب رفتارهای ناهنجار زمان جاهلیت ، از خود ایثار ، فداکاری ، معنویت و وارستگی بروز داده و در مدت بسیار کوتاهی به صدور انقلاب جهانی اسلام ، پرداخته و کشورهای پهناوری همچون ایران ، روم و مصر را به سوی اسلام فرا خواندند . پیام وحی ، به مسلمین توصیه نمود که اگر می خواهید در گستره جهان از عزت و اقتدار برخوردار باشید با اطاعت از خدا و رسول و گردن نهادن به احکام الهی و پرهیز از تفرقه و نزاع ، این کار میسر است . تربیت اسلام و تزکیه درونی چنان مسلمانان صدر اسلام را از چنگ خودپرستی نجات داده بود که کوشش هر کدام در آن بود تا تمام توان و هم خود را در جهت[52]در این صفحه "منظره پرشکوه خانه کعبه" قرار دارد.[53]
بهبود جامعه مسلمین و رفع ناگواری های برادران مسلمان خود بکار گیرند . (1)پس از پیامبر اسلام (ص) ، خاندان عترت و طهارت (ع) در تداوم راه آن فروغ جاوادنه ، جهت احیای حق و برافراشتن پرچم فضیلت و حفظ اتحاد مسلمین ، رنج های فراوان دیدند و برای حفظ شریعت الهی از گزند اختلاف و تحریف و کذب و مانند آن و حراست از قرآن و سنت اهتمام ورزیدند و از طریق بیان احکام و معارف الهی ، تربیت شاگردان و تعلیم آنها برای گشترش حقایق اسلامی ، پیشوایی جبهه حق در مصاف با ستمگران عصر ، ارائه الگوی زنده اسلام با اعمال و روش زندگی خود ، و تصحیح فرهنگ مسلمین ، پایه های جامعه اصیل اهلی را مستحکم گردانیدند . گرچه نقش هدایتی ، تربیتی و معنویت بخشی از مامان شیعه به انجام رسید اما شریط به گونه ای شد که به جز 4 سال و نه ماه زمامداری حضرت علی (ع) ، امت اسلام از نقش حکومتی ائمه محروم شدند .
از سال 40 هجری قمری مطابق با 660 میلادی ، سلسله بنی امیه پس از خلفای راشدین زمام حکومت ملمین را به دست گرفته و مؤسس این سلسله یعنی معاویه بن ابی سفیان که شام را مقر حک . مت خود قرار داده بود ، خلافت را در این خاندان موروثی نمود ، وی از مخالفان و معاندان سرسخت حضرت علی (ع) بود که با خدعه و نیزنگ جنگ هایی را بر علیه آن حضرت ترتیب داد و تعدادی از صحابه و شیعیان خاص آن حضرت را را به شهادت رسانید و بعد از خود ، یزید زا برای خلافت معین کرد . همان ستمگری که فاجعه خونبار کربلا را بوجود آورد و حضرت امام حسین (ع) و 72 تن از یارانش را به طرز فجیعی شهید نمود .
با حرکت بنی امیه ، وحدت مسلمین به تفرقه مبدل شد زیرا از نظام اسلامی تصور یک امپراطوری و خلافت عربی نمودند که با اصول اسلامی در تعارض بود ، به دنبال آن ضعف و انحرافاتی پدید آمد که موجب وقوع قیامها و شورش هایی گردید که نهضت شعوبیه از آن جمله است . آخرین فرد این سلسله که مروان دوم بود توسط ابومسلم خراسانی مقتول گشت و بدین ترتیب زمامداری بنی امیه پایان یافت[54]
( 132 قمری ) بعد از بنی ایمه از سال 132 قمری مطابق با 750 میلادی ، بنی عباس روی کار آمدند . مؤسس این خاندان ، عبدالله سفاح بود و پس از وی 35 نفر دیگر از بنی عباس بر بخشی از ممالک اسلامی و آسیای غربی حکومت می نمودند و تا تاریخ 656 قمری حکمرانی آنها ادامه یافت ، بنی عباس مقر حکومت خود را از شام به بغداد انتقال دادند . بنی عباس نیز با ائمه به ستیز برخاسته و بدلیل هراس و وحشتی که عظمت و مهابت ائمه در وجود آنها افکنده بود و نیز مجذوبیت این وجدهای معنوی در میان شیعیان ، پس از فراهم ساختن شریط سخت از قبیل تبعید و زندان و ... برای آن سروران ، امامان معاصر خود را به شهادت رسانیدند . فاطمیان که به خلفای عبیدی و علوی مشهورند از سال 297 قمری ( 909 م ) تا 567 قمری ( 1171م ) سلسله ای مقتدر تشکیل دادند که مصر و شام و بخش هایی از آفریقا را در بر می گرفت ، مرکز حکومت این خاندان ، در آغاز شهر مهدویه تونس بود که بعد به قاهره انتقال یافت ، دولت فاطمیان به سال 567 قمری توسط صلاح الدین ایوبی منقرض گردید .
سلجوقیان خاندانی ترک بودند که از 429 قمری ( 1037 م ) تا 700 قمری ( 1300م ) در آسیای غربی سلطنت کردند ، ظهور این خاندان در تاریخ اسلام از وقایع مهم و به منزله شروع دوره جدیدی می باشد . مقارن ابتدای استیلای این قوم ، خلافت اسلامی دچار ضعف ورکود شده بود و هیچیک از سلاطین در این ایام ، قدرت آنکه کشورهای اسلامی را تحت یک حک . مت درآورند نداشتند که صرفا فاطمینان مستثنی بودند ولی اینها هم گرچه دولتی بزرگ بودند با بنی عباس نه تنها در حال صفا نبودند بلکه مدعیان آن خاندان به شمار می رفتند . سلاجقه ، آسیای اسلامی را از اقصی حد غربی افغانستان تا ساحل بحرالروم(2)تحت یک حکومت درآوردند و با دمیدن روح عیرت در مسلمانان ، سپاهیان روم شرقی را که باز به بلاد اسلامی تعرض نموده بودند ، وادار به عقب نشینی نمودند .
آل عثمان ( خلفای عثمانی ) از سال 699 قمری تا 1342 قمری در آسیای صغیر[55]سلطنت داشتند مؤسس آنها ، عثمان بن ارطغرف بود و سلسله مزبور به نام وی نامیده شد . عثمانیان قریب 3 قرن کمال اقتدار را یافته و قلمرو حکمرانی آنان از بوداپست و ساحل دانوب تا آبشار اسوان در مصر و از ساحل فرات تا تنگه جبل الطارق وسعت یافت آنها ممالک شبه جزیره بالکان ، شام ، افریقای شمالی و شبه جزیره عربستان را مسخر نمودند . مشهورترین افراد این سلسله ، سلطان محمد فاتح نام دارد که در سال 857 قمری ( مطابق با 1453م ) قسطنطیه ( مرکز روم شرقی ) را به تصرف خود در آوردند .
دولت عثمانی تا جنگ اول جهانی برگترین قدرت امپراطوری گیتی به شمار می رفت . پس از آن ضعف و انحطاط به آنان روی آورد و مسلمین در غفلتی عمیق قرار گرفتند . ولی از آن سوی ، غرب که در ظلمات جهل دوران قرون وسطایی می سوخت ، با استفاده های سرشار از سنت های اجتماعی ، فرهنگی و علمی اسلامی ، تمدن خود را بنا نهاد و سرزمین های مقتدر اسلامی جدا نمودند و او را به باریکه ای ( ترکیه فعلی ) محدود کردند . و سرانجام آن قدرت عظیم جهانی درهم شکسته شده و امپراطروی وسیع عثمانی با اقتداری چند صد ساله به یک کشور شکست خورده تجریه شده کوچک تبدیل شد . تصاعد خیره کننده ماشین در غرب که به کمک علم و تکنولوژی جدید سرعتی سرسام آور می گرفت مسئله مواد خام را برای خوراک روزافزون آن و مسؤله بازار مصرف را برای تولید غیر قابل کنترل پیش آورد و این توسعه طلبی در سرمایه داری غربی توجه به سرزمین ها و منابع کشورهای مسلمان را پدید آورد . غرب به منظور تسلیم ملل این کشورها و دست یازیدن بر ذخائر مادی و انسانی آنها به هستی فرهنگی و اخلاقی و مذهبی آنان دستبرد زد و احساس غرور و شخصیت ملل مسلمان را شکست . نیروهای معنوی که در مقابل حرکت استعماری باید مقابله می کرد ویران گشته و با مسخ فرهنگ آنها ، از خویشتن اصیل و گذشته پر شکوه خالی شده تا آماده پذیرش فرهنگ غرب و تعالیم استعماری شوند .
پاورقي: -----------------------------------------------------------------------------------------
1 -وحدت رمز اقتدار جهان اسلام - دست نویس تالیف نگارنده . 2 - دریای مدیترانه