پس از رحلت جانگداز پيامبر عالى قدر اسلام صلى الله عليه و آله در 28 صفر سال 11 هجرى و تحقق كودتاى سياه سقيفه و وارونه شدن اسلام محمدى و ارتداد و فرار مردم از هيولاى خلافت غصب و طرد و نفى و حبس و قتل اهل بيت و اصحاب رسول خدا صلى الله عليه و آله ، خواص خود فروخته و مرژزدور خليفه ، هر كدام نغمه اى ساز كردند و دكانى آراستند و جمعى از عوام كالا نعام را مريد خويش ساختند.
1 - در اين ميان ، تنها شخصيت شاخص و استوار كه اسلام محمد صلى الله عليه و آله و قرآن او را نمايندگى مى كرد، حضرت امام منصوص و معصوم على بن ابيطالب عليه السلام بود كه با حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها و دو فرزند بزرگوارش امام حسن و امام حسين عليه السلام و ياران اندكش ابوذر، سلمان ، مقداد، و عمار...
در برابر كودتاچيان ايستادند و به مدت چهل روز يارى مى طلبيدند تا با يك حركت مسلحانه بساط جاهليت جان گرفته را نابود سازند، اما متاءسفانه كسى از اصحاب و مردم كه مرعوب زور و فريفته زر و شرمنده تزوير شده بود، به يارى آن امام بر حق نشتافت و در نتيجه ، شد آنچه بايد مى شد.
بنابراين ، امام على بن ابى طالب عليه السلام و ياران اندك وفادار آن حضرت ، اسلام محمدى را نمايندگى مى كردند.
2 - گروه انصار به طرفدارى از سعد بن عباده خزرجى سنگ او را بر سينه مى زند و با كودتاچيان در گير شدند.
3 - گروه ديگر، باند كوتا را تشكيل مى دادند كه با ابوبكر بن ابى قحانه بيعت كردند. كه شرح آن گذشت
4 - گروهى دست از اسلام برداشتند و دنبال مسيلمه كداب را گرفتند. اينان از پرداخت زكاه به كودتاگران خوددارى كردند و به شرحى كه گذشت ، ابوبكر به سركوب آنان پرداخت .
5 - با خلافت عثمان بن عفان ، باند عثمانى پديدار شد. اين گروه مركب از دشمنان قسم خورده اسلام و تبعيديان پيامبر اسلام و ديگر حراميان جاهليت بودند كه براى گرفتن انتقام از اسلام متحد شده بودند عثمان بن عفان دست اينان را در بيت المال بازگذاشت و هر كدام ثروت و مكنتى عظيم برداشتند و مقدمه رژيم پليد اموى را پى ريختند.
6 - پس از قتل عثمان بن عفان و ازدحام مردم در بيعت با امام بر حق على بن ابى طالب عليه السلام ، گروهى از اصحاب و رجال مشهور بى طرفى اعلام كردند و كناره گرفتند، از جمله اينان : عبدالله بن عمر بن خطاب ، محمد بن مسلمه انصارى ، اسامه بن زيد، سعد بن ابى وقاص ‍ و...
7 - از ميان بيعت كنندگان با امام على ابن ابى طالب عليه السلام گروهى به مخالفت با حضرت پرداختند. كه در راس اينان طلحه و زبير و عايشه بودند. كه در تاريخ اسلام جنگ جمل را پرداختند و از زبان پيامبر اسلام ، (ناكثين ) نام يافته بودند.
8 - گروهى ديگر از بقاياى ناكثين نزد معاويه بن ابى سفيان در شام رفته و با همدستى او به توطئه عليه امام على عليه السلام پرداختند و خون خواه عثمان شدند و نبرد صفين را تدارك ديدند و از زبان پيامبر اسلام ، قاسطين نام يافته بودند.
9- گروهى ديگر از مقدسان احمق و افراطيان بى شعور كه خود حكميت را در جريان صفين بر امام على عليه السلام تحميل كرده بودند، بناى مخالفت گذاشتند و خواستند كه على عليه السلام نقض ‍ پيمان كند، و ابلهانه نعره سر مى دادند كه : (لا حكم الاالله ). اينان ماجراى درازى دارند كه فصلى تز تاريخ اسلام را به خود اختصاص ‍ داده اند. اينان جنگ نهروان و حرورا را پرداختند و از قبل از زبان پيامبر اسلام نام مارقين بر خود نهاده بودند. اين گروه را فرقه هاى گوناگونى است .
در رابطه با انشعاب امت و پيدايش فرقه هاى مختلف اسلامى ، حديث مشهورى منسوب به پيام آور اسلام صلى الله عليه و آله هست كه رفمود:
( ... و تختلف بعدى امتى على ثلاث و سبعين فرقه ، يهلك اثنان و سبعون و تنجى فرقه واحده ... )
اين حديث مشهور در كليه كتب فرق و ملل و نحل آمده است و سعى شده تا فرقه ناجيه شناخته شود. آنگونه كه مورد تحريف و تاويل نيز قرار گرفته است . محققان و مستشرقان بر صحت صدور چنين حديثى از پيامبر اختلاف نظر دارند. برخى آن را گرفته شده از روايات يهود و نصارى مى دانند.
محققان اسلامى مى گويند كه : صدور چنين حديثى از پيامبر اسلام قطعى و مسلم است ، و حتى پيامبر اسلام از افتراق ديگر اديان پيشين و تعداد فرقه هاى آنها خبر داده است . بغدادى و شهرستانى بر صحت و صدور اين روايت مصرند.
محققان شيعه اماميه معتقدند كه : بر فرض صحت سند بايد در متن اين روايت دقت نظر بيشترى شود. چرا كه ظاهر اين است كه فرقه هاى بزرگ چهار فرقه مى باشند:
1 - شيعه ،
2 - معتزله ،
3 - اشاعره ،
4 - خوارج