لائوتسه و تائو
((لائوتسه )) در لغت چينى به معناى ((حكيم سالخورده )) است . او اشراف زاده اى است كه در دستگاه دولتى ، سمت رياست بايگانى و حفاظت اسناد كشور را داشته و بعدها به عرفان و فرديت گرائى مى گرود و به تزكيه نفس و انقلاب روحى دست مى يازد و روحيه انزواگرائى را در مردم چين رواج مى دهد. اين اشراف زاده ، عنوان اشرافيت خود را به شكل عرفان گرائى متجلى مى كند. انديشه او يك فكر بسيار قديمى است ، لذا دانشمندان او را مبتكر انديشه عرفان چينى نمى دانند. ((لائوتسه )) اصول عرفان و انزواگرائى را تدوين نموده ، جزء اصلى آئين خود در آورد. امروز در چين جديد حدود پنجاه ميليون نفر از آئين او پيروى مى كنند.
((لائوتسه )) در قرن ششم پيش از ميلاد زندگى مى كرده ، هر چند كه اطلاعات زيادى از او در دست نيست (158) و آنچه از او در دست است ، با احتمال زياد همراه است . لائوتسه معاصر ((كنفوسيوس )) در چين ، ((بودا و مهاويرا)) در هند، ((افلاطون و سقراط)) در يونان ، ((اشعياى دوم )) در ميان قوم يهود و شايد ((زردتشت )) در ايران ، ظهور كرد. لائوتسه فيلسوف بزرگ چين اندكى قبل از كنفوسيوس به دنيا آمده و با او نيز روابطى داشته است . بنا به يكى از افسانه ها، نام اصلى او ((وين لى )) بوده كه در سال 604 ق .م . متولد شده و در سال 524 ق .م . وفات كرده است . كتاب مقدس اين آئين ((تا او ته كينگ )) كه شامل 81 قطعه كلمات قصار است ، مى باشد. كتاب ديگرى به نام چوانگ تزه به وسيله يكى از پيروان لائوتسه نوشته شده و مورد تكريم و تقديس پيروان اين مذهب است . قعطات كتاب ((تا اوته كينگ )) بسيار مبهم و پيچيده و غير قابل فهم است و تفاسير فراوانى بر اين كتاب نوشته شده است . چون مطالب اين كتاب رنگ عرفانى دارد، موجب به وجود آمدن فرقه هاى زيادى شده است . پيروان اين آئين در چين و كره و منچورى فراوان ديده مى شوند. كه تعدادشان در حدود 13 ميليون نفر است . طرفداران لائوتسه اجازه دارند كه از ديگر اديان (مانند كنفوسيوس يا بودا) پيروى نمايند. حتى از حزب كمونيست چين هم مى توانند دستوراتى را فرا گيرند، زيرا اين مذهب با ديگر مذاهب مانعة الجمع نيست . عده اى از دوران ((لائوتسه )) تا امروز نوه هاى او را مى پرستند و براى انان عنوان ((امپراطورى )) قائل اند. آنان را ملقب به ((امپراطور مرواريد)) كرده اند. اين ((امپراطور)) در كوهستان ((ببراژدها)) همچون سلطانى بر پيروان خود حكمرانى مى كند(159)