سرزمین کشمیر[202]
سرزمین به عنوان نزدیکترین مکان زمینی به بهشت شهرتی کهن دارد و مشهور است که موسی (ع) قوم خود را از مصر بدان جا هدایت کرد . این سرزمین طبق نقلی مورد دیدار حضرت سلیمان (ع) پیامبر قرار گرفته و این پیامبر معبدی را در قله تخت سلیمان بنا نهاد .
هرودوت در 35 قرن قبل به کشمیر اشاره کرده و پتولمای 20 قرن قبل در شرح (10)جغرافیائی هند ، از کشمیر نام می برد . مسعودی جغرافی دان مسلمان شرح کوتاهی[203]از جغرافیای تاریخی کشمیر ارائه می دهد اما شرح مفصل مربوط به ابوریحان بیرونی دانشمند مسلمان ایرانی می باشد . زیبایی و جاذبه با صفای آب و هوایی وفور نعمت و طراوت خاص موجب آن شده که این بهشت روی زمین در طول ادوار و قرون ، مورد تهاجم اقوام و قبایل قرار گیرد و این چشم انداز زیبای کشمیر موجب آن شده تا مردمانش زنج و مصیبت ببینند و اگر کشمیر سرزمین جذابی نبود و اهمیت خاصی نداشت شاید این قدر به قتل و غارت و تهاجم دچار نمی شد . (11)
کشمیر ناحیه ای است کوهستانی که در شمال غربی شبه قاره هند و در دامنه کوههای هیمالیا واقع است . ناحیه شمال شرقی شامل کوههای پربرف و سر به فلک کشیده قره قوم می باشد . کشمیر از شمال و شرق به چین ، از جنوب به هند ، از غرب به پاکستان و از شمال غربی به افغانستان محدود است .
آب و هوای آن بدلیل موقعیت جغرافیائی و شریط کوهستانی معتدل و بسیار مطبوع می باشد . کوههای صعب العبور این منطقه همچون سد نفوذ ناپذیری راه هرگونه تجاوز به هند ، از راه چین و تبت و راههای مشابه را مسدود می نماید . از سوی دیگر سرچشمه سه رودخانه بزرگ سند ( ایندوس ) پنجاب و جهلم در ایالت مزبور قرار دارد و این مسئله در حکم رگ حیاتی در اقتصاد کشاورزی پاکستان به شمار می رود . وجود 95% مسلمان و عوامل مذکور ، اهمیت سوق الجیشی و استراتژیکی این سرزمین را مشخص می کند . موقع خوب ، آب و هوای مناسب و ذخائر فراوان ، کشمیر را به تاج هند موسوم کرده است .
در حال حاضر کشمیر 222000 کیلومتر مربع وسعت دارد که 75% آن یعنی 138992 کیلومتر مربع که موسوم به جامو و کشمیر است در اختیار هند می باشد . 79778 کیلومتر مربع از آن تحت عنوان کشمیر آزاد در کنترل پاکستان است و مقدار کمی برابر 41500 کیلومتر مربع به کشور چین تعلق دارد که در جنگ 1962م که بین چین و هند در گرفت ، چین آن را متصرف نمود . کل کشمیر حدود[205]ده میلیون نفر سکنه دارد که 6 میلیون در جامو و کشمیر ( 60% ) 5/2 میلیون نفر در کشمیر آزاد و بقیه در کشمیر چین هستند . ایالت جامو و کشمیر خود شامل 3 منطقه کشمیر ، جامو و لاداخ است اکثر مسلمین درجامو و کشمیر ( دره کشمیر ) هندوها و سیک ها در جامو و اقلیت بودائی با ریشه تبتی در فلات شرق لاداخ هستند . (12)کشمیر بخاطر مناظر زیبا و میراث فرهنگی غنی از سوی اقبال لاهوری به ایران صغیر معروف شد . کوهستان هیمالیا که در بخشی از آن و میان قله هایش کشور کشمیر محصور است به این ناحیه موقع ویژه ای داده به گونه ای که این کشور سرزمین رودخانه ها و جویبارها و کوهسارها می باشد . در هنگام بهار سراسر خطه کشمیر از گل پوشیده می شود . دومین شبکه رودخانه هند یعنی سند از کشمیر به سوی جنوب روان شده که بخش اعظم پاکستان را می پوشاند . (13)
با وجود ورود دین اسلام در قرن اول هجری باین سرزمین ، ظهور اسلام تا سال 715 هجری در کشمیر به تاخیر افتاد در این سال یک نفر ایرانی در لباس قلندران وارد کشمیر شد و به تبلیغ دین اسلام پرداخت زیرا مردم کشمیر به قلندران علاقه خاصی دارند و به همین خاطر از تعلیمات او پیروی نموده و هر روز بر اعتبارش افزوده می شد . اسکندر مقدونی ، چنگیزخان و سلطان محمود غزنوی نتوانستند در جریان کشور گشایی ، کشمیر را به تصرف درآوردند و فتح آن به نام شاه میرزا سواتی معروف است که در 735 ه - ق در این سرزمین حکومت اسلامی ایجاد نمود که تا 991 قمری دوام آورد . از این تاریخ تا قرن نوزدهم مغولها و بازماندگان تیموری بر آن اقتدار داشتند . افغانها تا سال 1819م نیز کشمیر را در تصرف خود نگاهداری می کرده اند سپس در اختیار مهارجه رنجیت سینگ قرار گرفت . با فوت او و پس از شکست سیک ها در مقابل قوای انگلیس ، این قوم ، کشمیر را به انگلیسی ها واگذار نمودند . دولتانگلیس نیز در ازای خدمات ، آن را به مهارجا گلاب سینگ فروخت و از آن تاریخ اینخانواده در کشمیر حکومت می کردند این حالت یعنی حکومت اقلیتی هندو بر اکثریت مسلمان از سال 1846م تا 1947م ادامه یافت .[206]
در این تاریخ ، استعمار انگلیس با تقسیم شبه قاره ، برنامه ای پیاده کرد که بحران کشمیر را پدید آورد . (14)زیرا به هنگام تقسیم آن ، بین دولت های هند و پاکستان ، دولت انگلستان به موجب قانون تفویض استقلال کلیه حقوق خود را به رؤسای امارت نشین ها واگذار نموده و به آنان اختیار داده شد که با توجه به میل مردم تحت امارت خود می توانند به هر دو کشور هند و یا پاکستان ملحق شوند که کشمیر با توجه به اکثریت مسلمان باید به پاکستان الحاق می یافت ولی این کار صورت نگرفت . در اکتبر 1947م عشایر پاتان واقع در شمال غربی پاکستان با حمایت ارتش پاکستان در کشمیر نفوذ و تا شهر سری ناگار پیشروی کردند . در این هنگام مهاراجه کشمیر که از این پیشروی نگران و از مقابله با آنان عاجز مانده بود در 26 اکتبر سال 1947م طی نامه ای که به عنوان « لوردومنت باتن » (15)ارسال نمود با استفاده از قانون تعویض استقلال ، الحاق سرزمین تحت حکومت خود را به هند اعلام و ضمن آن تقاضای کمک نمود که در 27 اکتبر همان سال ، دولت هند به اتکای این موضوع قوای خود را به کشمیر وارد و نبردی بین عشایر پاکستان و نیروهای هندی آغاز شد .
در اول ژانویه 1948م دولت هند ، طی شکایتی به شورای امنیت سازمان ملل اعلام نمود که دولت پاکستان با تحریک عشایر ، حاکمیت هند را مورد تعرض قرار داده و تقاضا کرد پاکستان از ورود عشایرش جلوگیری کند اما پاکستان قوای خود را برای کمک به عشایر وارد کشمیر نمود و در نتبجه نبرد مزبور شدت یافت . در چنین حالی شورایامنیت کمیسیون تحقیقی را به ریاست ژنرال ماک ماتن(16)کانادائی به کشمیر اعزام نمود و پس از آن با قطعنامه هایی از طرفین درگیر خواستار جلوگیری از انجام عملیات شد . در این قطعنامه ها مقرر شده بود که دولت پاکستان عشایر را از کشمیر خارج و هند اجازه داد حد اقل قوای لازم را برای حفظ آرامش و برقراری نظم در کشمیر نگاه دارد .[207]
در قطعنامه 13 اوت 1327ش ( 1948 ) و ژانویه 1328ش ( 1949 ) سازمان ملل ، مقرر شد مناطق مسلمان نشین کشمیر جزو پاکستان و نواحی هندونشین جزو هندستان درآید و جهت مشخص شدن میزان تمایل مردم برای پیوستن به هند یا پاکستان به آراء عمومی در یک جو آرام و محیط بی طرفانه مراجعه شود و تا وقتی این کار صورت نگرفته ، سرزمین کشمیر نه جزو هندوستان است و نه از آن پاکستان ولی این قطعنامه اجرا نگردید و هندوستان همچنان نیروهای خود را در کشمیر نگاه داشته است . (17)
در فوریه سال 1954م مجلس مؤسسان کشمیر الحاق این سرزمین را به هندوستان اعلام نمود . (18)و در سال 1963م هند اعلام نمود که جامو و کشمیر از ایالات این کشور نمی باشد . چنین موضعی دو جنگ بین هند و پاکستان را در سالهای 1965م و 1970م رقم زد . در سال 1972م ذوالفقار علی بوتو رئیس جمهور وقت پاکستان قرار داد « سمیلا » را بر سر مسئله کشمیر با هندوستان منعقد کرد که در آن خط آتش بس به خط کنترل تغییر یافت و این سیاست انفعالی همچنان ادامه دارد .
از آن سوی ، مردم کشمیر به مقابله با قوای هندی پرداخته و در شهر پونچ علیه مهاراجه دست به شورش زده و موفق به سرنگونی وی شده و با حمایت پاکستان ، کشمیر آزاد را در غرب و جنوب غربی کشمیر بنیان گذاردند . این ناحیه تحت نظارت پاکستان به صورت فدرال و به شکل خود مختار اداره می شود و دارای رئیس جمهور مستقل و دولت و مجلس می باشد که حکم ریاست جمهوری آن از سوی ریاست جمهوری پاکستان تنفیذ می شود ، تا قبل از اوج گیری بحرانهای اخیر ، جامو و کشمیر به صورت فدرال اداره می گردد ولی با گسترش مبارزات حق طلبانه مردم برای استیفای حقوق واقعی خود و نجات از سلطه غیر مسلمان این ایالت از حالت فدرال خارج و مستقیما توسط دولت مرکزی اداره می شود .[208]
در 5 ژانویه 1990م که با چهل و یکمین سالگرد صدور قطعنامه سازمان ملل ، مصادف بود و از سوی مردم کشمیر ، روز کشمیر نامگذاری شده بود تظاهراتی از سوی مسلمین برگزار گردید که با مقاومت سرسختانه پلیس هند مواجه و چندین شهید و مجروح بر جای گذاشت به دنبال آن اعصابات و تظاهرات موج فزاینده ای بخود گرفت و دولت هند با نیروهای مجهز و تانک و زره پوش به سرکوبی شدید مسلمین پرداخت و پس از آن حکومت نظامی اعلام نمود . برخورد خشن مزبور باندازه ای بود کهحتی پلیس های محلی به برخورد نیروهای پلیس فدرال اعتراض نموده و به تظاهر کنندگان پیوستند .
یکی از علمای ایران که در کشمیر به اسلام خدمت شایان توجهی کرده « میر سید علی همدانی » می باشد . این مرد که از مفاخر اسلامی است هزاران شاگرد در کشمیر تربیت کرد که هر کدام خود استاد شدند . مقام این روحانی فاضل هنوز در کشمیر محترم است و آنجا را زیارت می کنند و همه ساله در روز عاشورا هنگامی که دستجات عزاداران از آنجا عبور می کنند پرچم های خود را به حال احترام فرود می آورند . (19)
پاورقي ها: -------------------------------------------------------------------------
10 - pertolemy
11 - کشمیر ، بهشت زخم خورده - نویسنده الطاف حسین ترجمه فریدون دولتشاهی بخش اول پیشگفتار .
12 - سابقه تاریخی بحران کشمیر - حمید توکلی کرمانی کیهان ش 14224 تا 14227 .
13 - سرزمین و مردم هند - مانورا ماموداک ، ترجمه فریدون گرکانی تهران 1345 .
14 - پاکستان س دکتر عبدالعظیم ولیان - تهران - زوار - 1350 .
15 - Lor Doment Batten
16 - Mack Matten
17 - پاکستان حقایق اساسی - سفارت پاکستان در ایران ، بی تاریخ و بدون نام نویسنده .
18 - سرزمین و مردم هند - مانورا ماموداک .
19 - خدمات متقابل اسلام و ایران ص 393 .