حدیث شماره 3

3- عـَلِيُّ بـْنُ إِبـْرَاهـِيـمَ عـَنْ أَبـِيـهِ عـَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ يَحْيَى الْأَزْرَقِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ بـَشـِيـرٍ عـَنْ أَبـِي عـَبـْدِ اللَّهِ ع قـَالَ إِنَّ اللَّهَ تـَبـَارَكَ وَ تـَعـَالَى رَفـِيـقٌ يـُحِبُّ الرِّفْقَ فـَمـِنِْعـِبـَادِهِ تَسْلِيلُهُ أَضْغَانَهُمْ وَ مُضَادَّتَهُمْ لِهَوَاهُمْ وَ قُلُوبِهِمْ وَ مِنْ رِفْقِهِ بِهِمْ أَنَّهُ يَدَعُهُمْ عَلَى الْأَمْرِ يُرِيدُ إِزَالَتَهُمْ عَنْهُ رِفْقاً بِهِمْ لِكَيْلَا يُلْقِيَ عَلَيْهِمْ عُرَى الْإِيمَانِ وَ مُثَاقَلَتَهُ جُمْلَةً وَاحِدَةً فَيَضْعُفُوا فَإِذَا أَرَادَ ذَلِكَ نَسَخَ الْأَمْرَ بِالْآخَرِ فَصَارَ مَنْسُوخاً
اصول كافى ج : 3 ص : 181 رواية :3

ترجمه روايت شريفه :
امام صادق (ع ) فرمود: خداى تبارك و تعالى ملايم است و ملايمت را دوست دارد، از ملايمت او نسبت به بندگانش ، بيرون ساختن كينه ها و مخالفت هوسها و دلهايشانست و نيز از ملايمت او نسبت به بندگان اينستكه : امرى را كه ميخواهد مردم را از آن بر كنار كند، براى ملايمت بـا آنـهـا ايشان را با آن امر واميگذاريد (كه طبق عادت رفتار كنند و از ابتدا بر آنها سخت نـمـيـگـيـرد) تـا سـنـگـينى امر ايمان يكباره بر آنها نيفتد كه ناتوان گردند، و چون اراده بـركـنـارى آنـهـا كـنـد، آن امـر را بـا مـرديـگـرى نـسـخ فـرمـايـد تـا امـر اول مـنـسـوخ گـردد (چـنـانـكـه در صـدر اسـلام مـردم را بقبله بيت المقدس وا گذاشت و چون بـاحـكـام اسـلام انـس و الفـت پـيدا كردند، آنها را متوجه كعبه فرمود و بيت المقدس منسوخ گرديد).

شرح :
مـقـصـود از بيرون ساختن كينه ها اينست كه : به پيغمبران و اوصيائشان دستور داده ، نـسـبـت بـه كـفـار و مـنـافـقـيـن نـرمى و ملايمت نمايند و با احسان و دستگيرى و خوشرفتارى دلهايشان را به اسلام گرم كنند تا كينه از دلهايشان خارج شود.
و مـمـكـن اسـت مـقـصـود اى باشد كه كينه هاى كفار را در گفتار و رفتارشان به مسلمين نشان ميدهد تا مسلمين فريب نخورند و از نيرنگ آنها بر حذر باشند و يا مراد اينست كه كينه هائى كه در دل مردم است بسبب گفتارهاى تند و زشت نسبت به آنكه از او كينه دارند به تدريج خارج ميشود و گرنه مردم يكديگر را ميكشتند.
و اما راجع به مخالفت هوسها و دلها چند وجه گفته اند:
(1) خداي تعالى به كفار و منافقين آراء و افكار مختلف داد و اگر همگى يك راءى بودند مسلمين را ريشه كن مينمودند.
(2) خـدا مـيـان هـوس و عـقـل هـر كـسـى مـخـالفـت انـداخـت ، تـا هـر كـه خـواهـد پـيـروى عقل كند و راه آخرت گيرد.
(3) هـوسـهـاى بـرخـى از بـنـدگـانش را به هوسهاى برخى ديگر از ميان ميبرد، و اين معنى نزديك به معانى جمله اولست .