1- مـُحـَمَّدُ بـْنُ يـَحـْيـَى عـَنْ أَحـْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عُمَرَ الْيَمَانِيِّ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا جَابِرُ إِنَّ اللَّهَ تـَبـَارَكَ وَ تـَعـَالَى خَلَقَ الْخَلْقَ ثَلَاثَةَ أَصْنَافٍ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ كُنْتُمْ أَزْواجاً ثـَلاثـَةً فـَأَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ ما أَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ وَ أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ ما أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ وَ السّابِقُونَ السّابِقُونَ أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ فَالسَّابِقُونَ هُمْ رُسُلُ اللَّهِ ع وَ خَاصَّةُ اللَّهِ مِنْ خـَلْقـِهِ جـَعَلَ فِيهِمْ خَمْسَةَ أَرْوَاحٍ أَيَّدَهُمْ بِرُوحِ الْقُدُسِ فَبِهِ عَرَفُوا الْأَشْيَاءَ وَ أَيَّدَهُمْ بِرُوحِ الْإِيـمـَانِ فـَبـِهِ خـَافـُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَيَّدَهُمْ بِرُوحِ الْقُوَّةِ فَبِهِ قَدَرُوا عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ أَيَّدَهـُمْ بـِرُوحِ الشَّهـْوَةِ فَبِهِ اشْتَهَوْا طَاعَةَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ كَرِهُوا مَعْصِيَتَهُ وَ جَعَلَ فِيهِمْ رُوحَ الْمـَدْرَجِ الَّذِى بـِهِ يـَذْهـَبُ النَّاسُ وَ يـَجِيئُونَ وَ جَعَلَ فِى الْمُؤْمِنِينَ وَ أَصْحَابِ الْمَيْمَنَةِ رُوحَ الْإِيـمـَانِ فـَبـِهِ خـَافـُوا اللَّهَ وَ جـَعَلَ فِيهِمْ رُوحَ الْقُوَّةِ فَبِهِ قَدَرُوا عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ جـَعـَلَ فـِيـهـِمْ رُوحَ الشَّهـْوَةِ فـَبـِهِ اشـْتَهَوْا طَاعَةَ اللَّهِ وَ جَعَلَ فِيهِمْ رُوحَ الْمَدْرَجِ الَّذِى بِهِ يَذْهَبُ النَّاسُ وَ يَجِيئُونَ
اصول كافى جلد 2 صفحه 15 رواية 1

ترجمه روايت شريفه :
1ـ جـابـر جـعـفـى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: اى جابر! همانا خداى ـ تبارك و تـعـالى ـ مخلوق را سه دسته آفريد؛ چنانچه فرمايد: (((و شما سه دسته جفت هم باشيد: دسـت راسـتـيـها و چه دست راستيها؟!! (چگونه در نعمتهاى بهشت مى خرامند) ودست چپيها، چه دسـت چـپـيـهـا؟!! (چـگـونـه در عـقـوبـات دوزخ گـرفتارند) و پيشى گرفتگان كه پيشى گـرفـتـه انـد تـنـهـا ايـشـان مـقربانند ـ 6 تا 11 ـ سوره 56 ـ))) پيشى گرفتگان همان رسـولان خـدا و مـخـصوصين درگاه او از ميان مخلوق مى باشند. كه خدا در ايشان پنج روح قـرار داده اسـت : 1ـ ايـشان را بروح القدس مؤ يد ساخت و بوسيله آن همه چيز را بدانند و بـشـنـاسـنـد. 2ـ ايـشـان را بـا روح ايـمـان مـؤ يـد سـاخـت و بـا آن از خـداى عـزوجـل بترسند 3ـ آنها را بروح قوه مؤ يد ساخت و با آن بر اطاعت خدا توانائى يافتند 4ـ آنـهـا را بـروح شـهـوت (مـيـل و اشـتـهـا) مـؤ يد ساخت و با آن اطاعت خدا را خواستند و از نافرمانيش كراهت يافتند 5ـ در ايشان روح حركت نهاد كه همه مردم با آن رفت و آمد كنند.
و در مـؤ مـنـين دست راستى ها روح ايمان نهاد كه با آن از خدا بترسند و در ايشان روح قوه نـهـاد و با آن بر اطاعت خدا توانائى يافتند، و در ايشان روح شهوت نهاد و يا آن خواهان اطاعت خدا گشتند و در ايشان روح حركت نهاد كه مردم با آن روح رفت و آمد كنند.

شرح :
كـلمـه روح در ايـن حـديث شريف بمعنى قوه و نيروئى است باطنى و معنوى كه منشاء و مبدا آثـاريـسـت كـه امـام عـليـه السّلام بيان مى كند، زيرا رفت و آمد انسان و ترس او از خدا و شـناختن و دانستن چيزها آثار و اعمالى است كه از انسان بروز ميكند و اين آثار ناچار بايد مبداء و علت و موجب و محركى داشته باشند كه هستى و قيامشان بآن باشد.
كـلمـه روح در اين روايت همان مبداء و علتى است كه سبب پيدايش اين آثار گشته است ، چه آنـكـه ايـن ارواح پـنـج روح جـدا و مستقل باشند يا آنكه درجات و مراتب يك روح باشند كه هـمـان روح نـاطقه انسان و فصل مميز او از حيوان باشد، ولى ظاهر اينست كه هر يك روحى جـدا هـسـتـنـد و روح القدس و روح ايمان از خارج بكمك انسان مى رسد و سه روح ديگر از درون و داخـل او را كـمـك مى دهد و هم از اين حديث استفاده ميشود كه روح حركت ، عموميت دارد و در هـر انـسـانـى هـسـت روح القـدس مـخـتـص برسولان و پيغمبر آنست و حتى در مؤ منين دست راستيها هم نيست و تعبير بدست راستيها از اينجهت است كه روز قيامت نامه اعمالشان بدست راستشان داده شود و يا بجهت اينست كه اهل ميمنت و بركنند، بر خلاف دست چپيها.