«محمّد بن نعمان احول» که او را مؤمن الطاق نیز مى گفتند (و از افراد دانشمند و شوخ در میان شاگردان امام صادق(علیه السلام) بود) نقل مى کند که روزى وارد بر ابوحنیفه شدم، دیدم کتابهاى فراوانى پیش روى اوست به طورى که میان من و او حایل شده است.
ابوحنیفه: این کتابها را مى بینى!
مؤمن الطاق: آرى
ابوحنیفه: اینها همه مربوط به احکام طلاق است!
مؤمن الطاق: خداوند در یک آیه قرآن ما را از تمام این کتابهاى تو بى نیاز ساخته است! آنجا که مى فرماید: «(یَا أَیُّهَا النَّبِىُّ إِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَأَحْصُوا الْعِدَّةَ); اى پیامبر! هر زمان خواستید زنان را طلاق دهید در زمان عدّه، (که از عادت ماهانه پاک شدند) آنها را طلاق گویید، و حساب عدّه را نگه دارید.(1)
ابوحنیفه: آیا از دوستت جعفر بن محمّد چیزى درباره این مسأله سؤال کرده اى که اگر گاوى از دریا خارج گردد گوشت آن حلال است یا نه؟!
مؤمن الطاق: بله، او به ما فرموده: هر حیوانى که فلس داشته باشد آن را بخور، خواه شتر باشد یا گاو و هر چه فلس ندارد حرام است(2) و تزکیه ماهى به این است که در خارج آب بمیرد.(3)
* * *
1 . سوره طلاق، آیه 1.
2 . گویا ابوحنیفه مى خواست با فرض چنین مسأله عجیبى دست و پاى «مؤمن الطاق» را که مى گفت ما قواعد کلیه اى از قرآن مجید و روایات اهل بیت(علیهم السلام)در دست داریم که پاسخ به تمام فروعى که اتّفاق مى افتد مى دهد، ببندد. ولى او فوراً یک قاعده کلى درباره حیوانات دریایى که از امام صادق(علیه السلام) شنیده بود ذکر نمود و پاسخ او را به نحو جالبى داد.
3 . الاختصاص، ص 206; رجال کشى، ج 2، ص 681، ح 718; بحارالانوار، ج 47، ص 409، ح 12 و در همه اینها به جاى (مؤمن الطاق) (حریز) آمده است.