در قرن چهارم و پنجم ، شيعيان در ايران و عراق متمركز بودند. در بعضى از شهرهاى ايران و عراق ، محله هاى بزرگى ، محل استقرار شيعيان بود، كه بيشتر دوازده امامى بودند، و از فرقه هاى ديگر شيعه نيز مانند اسماعيليه و زيديه در بعضى از نواحى ، عده اى سكونت داشتند.(162)
از شهرهايى كه در عصر حكومت آل بويه شيعه نشين بوده ، شهر مذهبى قم ، شهرت بيشترى داشته است ، و آل بويه بخاطر علاقه اى كه به تشيع داشتند، نسبت به اين شهر توجه خاصى را از خود نشان مى دادند. در ميان شاهان اين سلسله ، ركن الدوله و در ميان رجال آنها، صاحب بن عباد، بيشتر شهر قم را مورد توجه قرار مى دادند.
صاحب بن عباد از حسن بن محمد بن حسين قمى كه يكى از دانشمندان آن عصر بود، خواست كه كتابى در رابطه با تاريخ قم به نام او تاليف كند، و او هم در سال 378 هجرى كتاب (تاريخ قم ) را نوشت كه بسيار مشهور است . اين كتاب در سال 805 و 806 هجرى توسط حسن بن على بن حسن بن عبدالملك قمى به فارسى ترجمه گرديده است و در سال 1313 شمسى مطابق با دوم رمضان 1353 هجرى در تهران ، چاپ و منتشر شده است . (163)