مذهب آل بويه از ديدگاه مورخان
ابن كثير مى گويد: تيره آل بويه ، همه شيعه و رافضى بوده اند. (153) ابوالمحاسن گفته است : آل بويه به تشيع و رافضى بودن شهرت دارند. (154)
در اينكه آل بويه عموما پيرو مذهب شيعه و دوستدار اهلبيت عليه السلام بوده اند ترديدى نيست ، سخن در اين است كه آيا آنها شيعه دوازده امامى بوده اند يا زيدى مذهب ؟ ظاهرا علت گمان زيدى بودن آنها در بعضى از اذهان ، اين بوده است كه در ابتداى حمله معز الدوله به عراق ، مردم مازندران با محمد بن الحسن زيدى بيعت كرده بودند و اين معنا سبب شده است كه بعضى تصور كنند كه آل بويه بر طريق مذهب زيد بن الحسن عليه السلام بوده اند. (155) سيد بن طاوس درباره عضدالدوله مى گويد: او يكى از علما نجوم بود و منسوب به تشيع است ، شايد زيدى مذهب بوده است . (156) مقدسى مى گويد كه عضدالدوله به مذهب ظاهريه تمايل داشته است (157) آنچه اين گفته را تاءييد مى كند، اين است كه او قاضى القضاه خود را از علماى مذهب ظاهريه انتخاب كرده بود و قاضى ابوالحسن جزرى كه از علماى مذهب ظاهرى بود، از دوستان قديم عضد الدوله بشمار مى آمد كه از شيراز با وى به بغداد آمد (158)
ولى اقداماتى كه پادشاهان آل بويه به عنوان شعائر مذهبى شيعه و تقويت آن بكار بردند، قرائنى است بر دوازده امامى بودن آنها. از قبيل تعطيل كارها بطور رسمى در روز عاشورا و بر پائى جشن و سرور در روز عيد غدير خم و ساختن گنبد و بار گاه بر روى قبر حضرت على عليه السلام و امام حسين عليه السلام و ايجاد بناها و ديگر ساختمانهاى مذهبى و وقف نمودن ساختمانها و املاكى براى امام على عليه السلام و اظهار ارادت آنها نسبت به ساخت امير المؤ منين و امام حسين در شكل زيارت و بها دادن به شيعيان همه اين امور حاكى از توجه و عنايت خاص شاهان آل بويه به ائمه شيعه و طرفدارى آنها از شيعيان مى باشد.
پادشاهان آل بويه علاوه بر اينكه خود به زيارت كربلا نجف و كاظمين مى رفتند، براى امامزادگان و علويان هم نذر مى كردند و وصيت مى نمودند كه اجسادشان را در جوار يكى از آنها و مراقد ائمه به خاك بسپارند و اگر هم سفارشى از طرف آنان نشده بود، باز هم فرزندانشان ، اجساد آنها را در يكى از مشاهد مشرفه دفن مى كردند.
ابن ابى الحديد در فضائل اميرالمؤ منين على عليه السلام مى گويد: چه بگويم درباره مردى كه اهل ذمه با اينكه منكر نبوت پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله ) بودند، او را دوست مى داشتند، و فلاسفه كه معاند دين اند، برايش عظمت قائل اند، پادشاهان فرنگ و روم ، صورت او را در معابد خود به تصوير مى كشيدند، و پادشاهان ترك و ديلم نقش شمايل او را بر شمشير خود مى آوردند و بر شمشير عضدالدوله و پدرش ركن الدوله صورت اميرالمؤ منين على عليه السلام نقش شده بود و شمشير آلب ارسلان و فرزندش ملك شاه مزين به تمثال على (عليه السلام ) بود و پادشاهان از تصوير و تمثال آن حضرت ، نشانه فتح و پيروزى را اميد داشتند.(159)