اخیراً هم از سوى دولت سعودى و هم از سوى جمعى از اندیشمندان روشن فکر وهّابى، حرکتى به سوى اعتدال، و بازنگرى در مفاهیم گذشته، دیده مى شود.

این حرکت تا آنجا پیش رفته است که امید مى رود گفتگو و «حوار» بین فرق مختلف اسلامى جاى نزاع و جنگ و جدال و بدگویى و متّهم ساختن به شرک و کفر را بگیرد.

گرچه هنوز این امر به صورت یک روش عمومى در نیامده ولى موارد متعدّدى که نشانه جوانه زدن این نهال میمون است، دیده مى شود.

خبر مى رسد که بعضى از علماى شیعه حجاز با بعضى از دانشمندان معتدل وهّابى به گفتگو نشسته و سخنان آنها در بعضى از رسانه هاى جمعى پخش شده است. این همان چیزى است که متعصّبان وهّابى آن را کفر و بدعت مى دانند و به خاطر آن سخت عصبانى هستند، گویى اسلام را درحال زوال مى پندارند، حال آن که اگر این سنّت حسنه که همان «جِدال بِالّتى هِىَ أحْسَن» قرآن مجید است فراگیر شود، اسلام از شرّ خشونت گرایان نجات پیدا خواهد کرد و فصل نوینى در شکوفایى اسلام در جهان آغاز خواهد شد، فصلى که منطق و استدلال و گفتمان دوستانه جاى تکفیر و توهین و خون ریزى وغارت اموال را خواهد گرفت و اسلام در عربستان سعودى به مسیر اصلى اش باز مى گردد.

جمعى از نویسندگان «اعتدال گرا»ى این کشور نیز در نوشتارهاى خود، همین راه را با مرکب راهوار قلم پیموده اند. به عنوان نمونه دانشمندى به نام «یوسف بن علوى»(1)، اخیراً کتابى نوشته است، به نام «مفاهیم یجب ان تصحّح» (مفاهیمى که باید بازنگرى وتصحیح شود).

این کتاب در نوع خود یکى از شگفتى ها محسوب مى شود که شرح آن به خواست خدا در پایان همین کتاب خواهد آمد.

* * *
1. یوسف بن علوى از علماى محترم «مکّه» و بسیار صاحب نفوذ بود که جلسه درس گسترده اى داشت و اخیراً به رحمت ایزدى پیوست. نامبرده کتاب هاى متعدّدى نگاشته که مورد توجّه محقّقان قرار گرفته است. از جمله کتاب «مفاهیم» است.