توسل به مقامات پيامبران وحقوق آنان كه خود خدا افاضه فرموده است در ادب فارسى از شيوعى خاص برخوردار است . ما در اين جا برخى از توسلات شاعران سنى را كه دلباخته اهل بيت نيز بودند، منعكس مى كنيم:
سعدى(606ـ 690) مى گويد:
خدايا به حق بنى فاطمه                           كه بر قولم ايمان كنم خاتمه
اگر دعوتم رد كنى ور قبول                        من و دست ودامان آل رسول(1)
ابو العطاء كمال الدين معروف به خواجوى كرمانى (829ـ 753) در توسل خود به ائمه اهل بيت (عليهم السلام)چنين مى گويد:
فرمانرواى ملك سلونى امير نحل (2)                        داراى دادگستر اقليم هل اتى
گرنام او كنم به مثل نقش بر زمين                           بر خاك ره فتد شه سياّره از هوا
يا رب بحق آن چمن آراى لو كُشِف                            كو بود سرو خوش نظر باغ لافتى
يا رب بحق خلق حسن كز شمامه اش                     بوئيست در نسيم روان پرور صبا
يا رب بحق آن گل سيراب تشنه لب                          كو را نصيب كرب و بلا شد بكربلا
يا رب بحق آن على عالى آستان                              كو بود در ممالك توحيد پادشاه
يا رب بحق خازن گنجينه هدى                                 باقر كه بود مخزن اسرار اهتدا
يا رب بحق جعفر صادق كه آفتاب                             باشد چو صبح بر نفس صدق او گواه
يا رب بحق موسى كاظم كه چون كليم                    بودى بطور قرب شب و روز در دعا
يا رب بحق آن على موسوى گهر                             كو را نهند خسرو معموره رضا
يا رب بحقّ آن تقى متقى كه او                               اقطاب هفت صومعه را بود مقتدا
يا رب بحقّ شمع سرا پرده تقى                             يعنى على نقى صدف گوهر تُقا
يا رب بحقّ شكر شيرين عسكرى                           كو بود طوطى شكرستان اتقا
يا رب بحقّ مهدى هادى كه چرخ را                         باشد به آستانه مرفوعش التجا
كاين خسته را كه بسته بند طبيعتست                  آزاد كن ز محنت اين چار اژدها(3)
سنايى كه از شعراى قرن پنجم هجرى است در يك رباعى چنين توسل مى جويد:
كردگارا به جان پاك رسول                          به على وحسين و سبط بتول
كه دل ما ز غير خود بستان                        از هواى هواى خود برهان
خالد نقشبندى آنگاه كه به زيارت امام رضا (عليه السلام)مشرف مى شود در اشعار معروف خود به چهارده معصوم (عليهم السلام)متوسل شده و چنين مى گويد:
جانا به شاه مسند لولاك كز شرف                        بر تارك شهان اولوا العزم افسر است
آنگه به حق آن كه به اوراق روزگار                         بابى ز دفتر هنرش باب خيبر است
ديگر به نور عصمت آن كس كه نام او                     قفل زيان و حيرت مرد هنرور است
آنگه به سوز سينه آن زهر خورده ات                     كز ماتمش هنوز دو چشم جهان تر است
ديگر به خون ناحق ريخته سلطان كربلا                 كز وى كنار چرخ به خونابه احمر است
وآنگه به عدل پادشهى كز سياستش                   با بره شير سرزه بسى به مادر است
بر خالد آر رحم كه پيوسته همچو بيد                    لرزان ز بيم ز فرقه روز محشر است
شعراى شيعى كه در طول سالها به پيامبر و آل او توسل جسته اند فزون از آن است كه بخش كوچك آن را نقل كنيم.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. كليات سعدى، بوستان:ص 188.
2 . شايد صحيح كلّ.
3 . ديوان اشعار خواجوى كرمانى: 571ـ 572، انتشارات پاژنگ، تهران، 1374.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------