دو كتاب بزرگ
از منابع مهمى كه جزء ميراثهاى مهم شيعه محسوب مىشود،نهج البلاغه است كه مرحوم شريف رضى حدود يك هزار سال قبل از كلمات على (ع) در سه بخش خطبهها،نامهها و كلمات قصار تنظيم كرده است،و به قدرى محتواى آن بالا و الفاظ زيباست كه هر كس پيرو هر مكتب و آيينى باشد اين كتاب را مطالعه كند،تحت تاثير محتواى عالى آن قرار مىگيرد،و اى كاش نه تنها مسلمانان كه غير مسلمانان نيز با آن آشنا مىشدند،تا به معارف بلند اسلام در توحيد و مبدا و معاد و مسائل سياسى و اخلاقى و اجتماعى آشنا شوند.
يكى ديگر از اين ميراثهاى بزرگ،كتاب صحيفه سجاديه است كه مجموعهاى است از بهترين و فصيحترين و زيباترين دعاها،با محتواى بسيار بلند و بالا و عميق كه در واقع كار همان خطبههاى نهج البلاغه را از طريق ديگرى مىكند و جمله به جمله آن درس تازهاى به انسان مىآموزد،و به راستى طرز نيايش و مناجات با خداوند را به هر انسانى مىآموزد،و روح و جان آدمى را نور و صفا مى بخشد.
اين مجموعه چنان كه از نامش پيداست از دعاهاى چهارمين پيشواى مكتب شيعه،امام على بن الحسين بن على بن ابي طالب،مشهور به«سجاد» (ع) است و ما هر وقتبخواهيم روح دعا و نيايش و توجه بيشتر به درگاه خداوند و عشق به ذات پاكش در ما پيدا شود به سراغ اين دعاها مىرويم و همچون گياهان نو رس كه از ابر پر بركتبهارى سيراب مىشوند از آن سيراب مى گرديم.
بيشترين احاديثشيعه كه بالغ بر دهها هزار حديث مىشود از پنجمين و ششمين امام،يعنى محمد بن على الباقر،و جعفر بن محمد الصادق-عليهما السلام-نقل شده،و قسمت مهمى نيز از هشتمين امام،على بن موسى الرضا (ع) است،و اين به خاطر آن است كه اين سه بزرگوار در شرايطى از زمان و مكان بودند كه فشار دشمنان و حكام بنى اميه و بنى عباس بر آنها كمتر بود،به همين دليل توانستند احاديث زيادى كه از رسول خدا (ص) به وسيله پدران و اجدادشان به آنها رسيده بود،در تمام ابواب معارف و احكام فقه اسلام از خود به يادگار بگذارند و اين كه مذهب شيعه را مذهب جعفرى مىگويند به خاطر همين است كه بيشترين روايات آنها از امام ششم جعفر بن محمد الصادق (ع) نقل شده است كه در دورانى مىزيسته كه بنى اميه رو به ضعف مىرفتند و بنى عباس نيز قدرت كافى براى فشار بر مردم پيدا نكرده بودند،و در كتب ما معروف است كه آن حضرت چهار هزار شاگرد در حديث و معارف و فقه تربيت كرد.
ابو حنيفه امام و پيشواى معروف حنفيه در سخن كوتاهى در توصيف امام جعفر بن محمد الصادق (ع) مىگويد:«ما رايت افقه من جعفر بن محمد،من فقيهتر از جعفر بن محمد (ع) نديدم!» (1)
مالك بن انس پيشواى ديگر فقه اهل سنت در يكى از سخنان خود چنين مىگويد:«من مدتى نزد جعفر بن محمد (ع) رفت و آمد داشتم،او را همواره در يكى از سه حالت ديدم،يا نماز مىخواند يا روزه مىگرفت،يا مشغول تلاوت قرآن بود،و به اعتقاد من مردى با فضيلتتر از جعفر بن محمد الصادق از نظر علم و عبادت كسى نديده و نشنيده است!» (2) و چون بنا بر نهايت اختصار و فشردگى مطالب است،از سخنان ساير علماى اسلام درباره امامان اهل بيت-عليهم السلام-چشم پوشى مىكنيم.
پاورقی ها: --------------------------------------------------------------------------------------
1-تذكرة الحفاظ ذهبى،جلد 1،صفحه 166.
2-تهذيب التهذيب،جلد 2،صفحه 104 (مطابق نقل اسد حيدر در كتاب الامام الصادق،جلد 1،صفحه 53) .