۳. آغاز ترويج وهّابيّت و برخورد مردم با آن:
محمّد بن عبد الوهّاب در آغاز كارش به بصره آمد و عقايدش را اظهار نمود كه با مخالفت شديد بزرگان بصره رو به رو شد.
دكتر منير العجلاني مي نويسد:
وتجمّع عليه أناس في البصرة من رؤساءها وغيرهم، فآذوه أشدّ الأذي، وأخرجوه منها(1)؛ مردم بصره عليه او قيام نموده و او را از شهر بيرون كردند.
او سپس به بغداد، كردستان، همدان و اصفهان روانه شد(2) و سرانجام به زادگاه خويش بازگشت.
وي در زمان حيات پدرش جرئت اظهار عقايد خويش را نداشت؛ ولي پس از آن كه پدر او در سال ۱۱۵۳ درگذشت، محيط را براي اظهار عقايد خويش مساعد يافت و مردم را به آيين جديد خود فرا خواند(3). ولي اعتراض عمومي مردم كه نزديك بود خونش را بريزند، او را ناگزير كرد تا به زادگاه خويش، عُيَيْنَه بازگردد و براساس پيماني كه با امير آنجا، عثمان بن مَعْمَر بست كه هر دو بازوي يك ديگر باشند، عقايد خود را تحت حمايت او بي پرده مطرح ساخت، ولي طولي نكشيد كه حاكم عُيَيْنَه به دستور فرمانرواي اَحساء، وي را از شهر عيينه اخراج كرد.
محمّد بن عبد الوهّاب به نا چار شهر دِرْعِيّه را براي اقامت برگزيد و با محمّد بن سعود، حاكم درعيّه پيمان جديدي بست كه حكومت از آنِ محمّد بن سعود باشد و تبليغ به دست محمّد بن عبدالوهّاب.
پاورقي ها: --------------------------------------------------------------------------
(1) تاريخ العربيّة السعوديّه، ص ۸۸.
(2) او چهار سال در بصره، پنج سال در بغداد و يك سال در كردستان و دو سال در همدان اقامت گزيد واندك زماني هم در اصفهان و قم بود و آن گاه به حُرَيْمَله اقامتگاه پدرش رفت. وهّابيّت مباني فكري و كارنامه عملي، ص ۳۶.
(3) ر. ك: زعماء الإصلاح في عصر الحديث، ص ۱۰؛ تاريخ العربيّة السعوديّه، ص ۸۹ و تاريخ نجد آلوسي، ص ۱۱۱.