الف: پي ريزي مباني فكري وهّابيّت:
تبليغ رسمي مباني فكري وهّابيّت مبتني بر انحرافات شديد در امور اعتقادي و اثبات شرك و كفر فِرَق اسلامي به وسيله ابن تيميّه در سال 698 ه . ق. در منطقه شام آغاز شد كه با مخالفت آشكار دانشمندان بزرگ اهل سنّت و شيعه روبه رو شد، او در سال 728 در زندان قلعه دمشق جان سپرد كه با مرگش افكار وي نيز به فراموشي سپرده شد.
بار ديگر افكار باطل ابن تيميّه، از سوي محمّد بن عبد الوهّاب در سرزمين نجد و با هماهنگي محمّد بن سعود، حاكم دِرعيّه، در سال 1157 از سر گرفته شد كه با نبردهاي خونين، بر سواحل خليج فارس و تمامي منطقه حجاز سلطه يافتند.
ب: نخستين دولت سعودي:
خاندان سعود به ترتيب، يك دوره 75 ساله قدرت را تا سال 1233 در اختيار داشتند:
1. محمّد بن سعود، حاكم و امام وهّابيّت در سال هاي 1157 ـ 1179.
2. عبدالعزيز بن محمّد، رهبر وهّابيّت بعد از پدرش (1133 ـ 1218).
3. سعود بن عبد العزيز، متوفّاي 1229.
4. عبد اللّه بن سعود، متوفّاي 1233 كه در استامبول كشته شد.
با قلع و قمع دولت نجد به دست ابراهيم پاشاي عثماني و قتل عبداللّه بن سعود در اسلامبول، خاندان سعودي از قدرت ساقط شد و قريب(58)80 سال را در عزلت گذراندند.
ج: رهبران قبيله اي وهّابيّت پس از فروپاشي:
1. تركي بن عبد اللّه بن محمّد بن سعود كه در سال 1249 به قتل رسيد.
2. فيصل بن تركي بن عبد اللّه، متولّد 1213 و متوفّاي 1282.
3. عبد الرحمن بن فيصل بن تركي، متوفّاي 1346.
د: دوّمين دولت سعودي:
ملك عبد العزيز بن عبد الرحمن در سال 1319 از كويت به رياض برگشت و با كمك بازماندگاني از پيروان مسلك وهّابيّت و با تكيه بر كمك هاي بي دريغ انگليسي ها و فرانسوي ها و در طيّ بيست سال مبارزه، دوباره بر حجاز مسلّط شد و با تبديل نام حجاز به سعودي، سلطنت آل سعود را پي ريزي كرد و پس از 54 سال حكومت، سرانجام در سال 1373 از دنيا رفت و هم اكنون فرزندان وي بر اين كشور حكومت مي كنند(1).
ه: كيفيّت تسلط عبدالعزيز بر حجاز:
عبدالعزيز بن عبدالرحمن آل سعود كه در سال 1880 (1285شمسي) به دنيا آمده بود، در جواني با خانواده خود براثر فشار «الرشيد» كه زادگاه آنان رياض را متصرّف شده بود به كويت رفت و در دسامبر سال 1901 (آذر 1280 شمسي، شعبان 1319 قمري) در 21 سالگي با نيرويي كه از چهل و چند نفر بيشتر نبود به قصد پس گرفتن رياض عازم نجد شد و اوايل 1902 رياض را تصرف كرد و سپس به كوتاه كردن دست الرشيد از نقاط ديگر پرداخت.
تا سال 1904 (1283 شمسي، 1322 قمري ) همه نجد را به رغم حمايت نظامي عثماني از الرشيد تصرف كرد و با مرگ الرشيد در سال 1906 (1284 شمسي) راه در برابر عبدالعزيز باز شد و به تدريج ساير مناطق تحت سلطه عوامل الرشيد را گرفت و در سال 1913 (1292 شمسي، 1331 قمري) احساء را هم بر قلمرو خود افزود و به ساحل خليج فارس رسيد.
دولت انگلستان كه سرگرم عقب راندن عثماني از سرزمين هاي عربي و مسلّط شدن بر آن ها بود در سال 1916 (1294 شمسي) اواسط جنگ جهاني اول، نجد و احساء را به عنوان قلمرو عبدالعزيز به رسميت شناخت. عبدالعزيز در سال 1925 (1303 شمسي، 1343 قمري) از اختلاف شريف مكه با دولت انگلستان استفاده كرد و حجاز را هم بر قلمرو خود افزود و خود را سلطان نجد و حجاز اعلام داشت.
هفتم ژانويه سال 1926 (17/10/1304 شمسي) قلمرو خود را مملكت سعودي اعلام داشت و 20 ماه مه سال 1927 (30/2/1306(60)شمسي 19 ذي قعده 1345 قمري) دولت انگلستان طبق عهدنامه جدّه سال 1927 (1305 شمسي، 1344 قمري) استقلال آن كشور را كه تا نيمه جنگ جهاني اول تحت الحمايه عثماني بود، به رسميت شناخت.
آل سعود در هشتم شوال 1344 قمري حرم امامان بقيع را ويران كرد.
ولي تاريخ اعلام رسمي تاسيس كشور سعودي 23 سپتامبر 1932 (2/7/1311 شمسي، 23 جمادي الاول 1351) است.
ملك سعود بن عبد العزيز، كه متولد سال 1319 بود پس از مرگ پدرش از سال 1377 تا 1388، به مدت 11 سال حكومت را به دست گرفت.
ملك فيصل بن عبد العزيز، متولد 1324 بود پس از مرگ برادرش ملك سعود از سال 1388 تا 1395 به مدت 7 سال به عربستان حكومت كرد. و در دوران حكومتش به توسعه حرمين پرداخت.
ملك خالد بن عبد العزيز، متولد 1331، پس از مرگ برادرش ملك فيصل از سال 1395 تا 1402 به مدت 7 سال به سلطنت نشست.
ملك فهد بن عبد العزيز، متولد 1340، بعد از مرگ برادرش خالد از سال 1402 تا 1426 به مدت 24 سال زمامدار عربستان بود(2). ملك عبد اللّه بن عبد العزيز، متولّد 1352، پس از مرگ برادرش فهد در سال 1426 در سن 74 سالگي پادشاهي عربستان را به عهده گرفت.
پاورقي ها: --------------------------------------------------------------------------
(1) ر.ك: محمّد حسين قريب گركاني، تاريخ وهّابيّت و مجلّه هفت آسمان، سال اوّل، شماره سوم و چهارم، ص 177.
(2) ر.ك: رسائل أئمّة دعوة التوحيد، از دكتر فيصل بن مشعل بن سعود بن عبد العزيز.