موزامبیک (2)
جمهوری موزامبیک با 800000 کیلومتر مربع در جنوب شرقی افریقا و در همسایگی تانزانیا ، سوازیلند ، افریقای جنوبی ، مالاوی ، زامبیا و زیمباوه قرار دارد . ساحل شرقی آن پست بوده ولی نواحی دیگر آن حالت فلاتی دارد . ارتفاعاتی هم در شمال و غرب آن واقع ایت . رودهای آن بخصوص زامبزی از فلات موزامبیک سرچشمه می گیرد و به سوی افریقای مرکزی روانه می گردد . بخش مهمی از موزامبیک را جنگ فرا گرفته است ، نقاط کوهستانی ، آب و هوای معتدل و بقیه نقاط آب و هوای گرم و مرطوب دارد در سال 1948م اولین بار « واسکودوگاما » این سرزمین را کشف نمود . و در سال 1909م موزامبیک رسما جزو مستعمرات پرتقال قلمداد گردید که پس از مبارزات طولانی مردم ، موزامبیک استقلال خود را بدست آورد . ( در سال 1975م به رهبری فره لیمو ) .
موزامبیک در حال حاضر 5/15 میلیون نفر سکنه دارد که اکثرا از نژاد سیاه و بخصوص بانتو هستند گرچه زبان رسمی پرتقالی است ولی اکثریت ، به زبان محلی نانتو تکلم می نمایند . مرکز حکومت آن شهر « ماپوتو » می باشد .
نام موزامبیک از نام یکی از حکام مسلمان آن بنام سید موسی سامبیق گرفته شده که پرتقالی ها آن را تغییر داده و آن را « افریقای شرقی پرتقال » نامیدند و خوشبختانه پس از استقلال ، نام اسلامی خود را بازیافت .
نفوذ اسلام در آن قدمتی هزار ساله دارد . دولت های اسلامی سوفولا و سامبیق[445]در نواحی شرقی آن صاحب قدرتی بودند که تا امتداد رودخانه « زامبزی » (3)گسترش یافتند . در قرن هشتم هجری عده ای از بازرگانان مسلمان نواحی عربستان و خلیج فارس راهی این سرزمین شده و در میان قبایل بت پرست آن ندای توحید و یکتا پرستی را سردادند و به نشر آئین رهائی بخش اسلام پرداختند . « مسعودی » جغرافی دان مسلمان از رونق و شکوفایی تمدن اسلامی در موزامبیک سخن رانده و از روابط بازرگانی این سرزمین با نواحی مسلمان نشین خاورمیانه مطالبی را ذکر نموده است .
در سال 1505 میلادی نیروهای متجاوز پرتقالی به شهر مسلمان نشین سوفالای موزامبیک حمله نموده و به قتل عام مردم پرداختند و عده ای را به عنوان برده به کارهای شاق گماردند و پس از آن شهر مزبور را تصرف کردند . نبرد بین پرتقالی ها و اهالی مسلمان شهر « موسی سمبیق » واقع در جزیره ای در شمال موزامبیک 4 قرن به درازا کشید . این مبارزات بی امان بود که پرتقالی ها را به شدت عصبانی نمود و موجب آن گشت تا به قتل عام وحشیانه مسلمانان پرداخته و رهبران مسلمان را از داخل هواپیما زنده زنده به طرف مراکز سکونت مسلمین پرتاب کنند . (4)استعمار پرتقال ، برای مبارزه اساسی با اسلام که سد راه غارتگری اش بود با تصویب قانونی ، تعلیم زبان عربی و آموزش قرآن کریم را ممنوع ساخت و افراد مختلف را طی برنامه هایی مجازات و مبلغین اسلامی را تبعید نمود و برای مجاهدان مسلمان اردوگاههایی را در نظر گرفت تا آنها را دور از مسلمین نگاه دارد . با این وجود ، مقاومت مسلمانان در برابر حکومت استعماری پرتقال به سستی و فتور گرایش نیافت و گرچه عده ای کشته و گروه زیادی به مالاوی و تانزانیا مهاجرت نمودند . با قتل عام مردم موئدا در نواحی ماکنده(5)مسلمانان با آنها و سایر قوای موزامبیکی متنحد شده و در سال 1962 ، جبهه آزادی بخش موزامبیک را تشکیل دادند که نبرد مسلحانه ای را بر علیه متجاوزین[446]پرتقالی آغاز کرد نهضت مزبور که به آن فره لیمو می گفتند اساسا از مسلمانان شمالی ترکیب یافته بود اما رفته رفته بدلیل نفوذ رهبران مسیحی بر علیه مسلمین تبعیض روا داشته و آنان را از موقع رهبری و حتی از میان توده عادی کنار زده و بسیاری را کشتند و تشکیل مزبور که به همت مسلمین بوجود آمده بود متوجه مسیحیت و حتی مارکسیست شد و به ضد اسلام سوق داده شد .
از سال 1975م که موزامبیک به رهبری فره لیمو کسب استقلال کرد دولت الحادی و مارکسیست روی کار آمد که تمام اعضای آن مسیحی بودند ، این تشکیلات از هر فرصتی برای تحقیر مسلمانان استفاده کرد و عده ای از مسلمانان ماکویایی را وادار نمود که خوک پرورش دهند . هزاران مسلمان را در اردوگاههایی محبوس نموده که بدلیل شرایط بسیار ناگوار آن ، بسیاری جان خود را از دست داده اند . مسلمانان هم اکنون در شرایط بسیار ناگواری زندگی می کنند و تماس آنان با جهان اسلام در سطح نازلی قرار دارد .
موزامبیک در حال حاضر 5/15 میلیون نفر سکنه دارد که اکثریت آنان مسلمان هستند و نیمی از مسلمانان 14 واحد سیاسی جنوب افریقا تنها در این کشور ساکنند اما متاسفانه در شرایط بسیار سخت و خشنی زندگی می کنند . بزرگترین قبیله موزامبیک یعنی ماکوا با 5/4 میلیون نفر غالبا تابع دین اسلام هستند . 4 ایالت شمای شامل زامبزیا ، کابودلگار ، نامپولا و نیاسا ، از اکثریت مسلمانان برخوردارند .
در سالهای اخیر درگیری های شدیدی بین نیروهای دولتی و نیروهای مقاومت ملی موزامبیک ( رنامو ) پدید آمده که ظاهرا با پیمان صلحی بین آنان و رئیس جمهور موزامبیک این شورش ها تا حدودی تنزل یافته است . (6)ولی از عوارض آن آواره شدن و فقر و محرومیت بسیاری از مسلمانان موزامبیک می باشد . ظاهرا در حال حاضر معاون وزیر دادگستری و مسئول امور مذهبی موزامبیک مسلمان است وی درباره امام خمینی ( قدس سره ) گفته بود :[447]« ما باید از این رهبر بزرگ و رهنمودهایی که برای بشریت به جای گذاشته است به عنوان ابزار قوی در راه تداوم تفکرات والا که باعث سعادت مادی و معنوی بشر می شود استفاده کنیم . » (7)
با آنکه موزامبیک اراضی حاصلیخیزی دارد اما طی 16 سال نبرد بین نیروهای دولتی و شورشیان رنامو آن را به سرزمینی جنگ زده و دچار قحطی و گرسنگی شدید تبدیل کرده است . انسانهای گرسنه در صف های منظمی ایستاده اند تا سهمیه غذای خود را که از سوی نیروهای امدادی سازمان ملل توزیع می شود دریافت کنند ارائه طولانی این کمک های غذایی ، مردم را در تهیه مایحتاج خود ناتوان نموده و عقل معاش و قدرت تلاش را از آنان گرفته است . این در حالی است که 85% مردم که در روستاها زندگی می کنند ، توانایی کشاورزی را دارند اما وقوع جنگ خونین داخلی و خشکسالی موجب آن شده که 5/15 میلیون سکنه موزامبیک ، حدود 3 میلیون نفر به کمک های غذایی وابسته باشند و خشکسالی موجب خالی شدن روستاها شده است . 75% اقتصاد موزامبیک را یک میلیارد دلاری تشکیل می دهد که هر ساله ، موزامبیک به صورت کمک خارجی دریافت می دارد . مصالحه اخیر بین شورشیان راستگرا و دولت چپ گرای خواکیم چیسائو - رئیس جمهوری موزامبیک - گرچه ممکن است این کمک ها را تقلیل دهد اما 5/1 میلیون نفر موزامبیکی که به کشورهای همسایه گریخته اند اگر به وطن بازگردند به غذا و وسایل کار و زندگی نیاز خواهند داشت . (8)
پاورقي:-----------------------------------------------------------------
2 - بنا به گزارش بانک جهانی در سال 1991 موزامبیک با درآمد سرانه 70 دلار در سال فقیرترین کشور جهان بوده است .
3 - Zambezi
4 - نبرد اسلام در افریقا - سید هادی خسروشاهی .
5 - Makonde
6 - روزنامه جهان اسلام سال دوم ش 421 .
7 - روزنامه جمهوری اسلام شنبه 10/4/68 ص 12 .
8 - گزارش سازمان ملل متحد به نقل از روزنامه کیهان 17 آبان 1371 ش 14620 ص 16 .