جمهوری قرقیزستان با 198500 کیلومتر مربع وسعت در شمال تاجیکستان و شرق ازبکستان و قزاقستان قرار دارد . این سرزمین از شرق و جنوب شرقی با ایالت[290]ترکستان شرقی چین ( سین کیانگ ) همسایه است . سرزمینی کوهستانی می باشد و 70% آن را ناهمواریها و نقاط مرتفع تشکیل می دهد . وجود ارتفاعات پوشیده از برف گرچه موجب وزش بادهای سرد و حاکم شدن آب و هوای سرد زمستانی در این نقاط می شود اما در فصل بهار و تابستان با ذوب برفهای آن و افزایش آب رودخانه ها و چشمه ها سرسبزی منطقه را افزون می نماید . دریاچه آیسیک کول تقریبا در شمال شرقی این جمهوری واقع است که به طراوت منطقه می افزاید .
قرقیزستان در سال 1358ش ، 3529000 نفر سکنه داشت اما در حال حاضر جمعیت آن به 5/4 میلیون نفر بالغ می گردد . از قریب به 3 میلیون نفر قرقیزی شوروی سابق نزدیک به 5/2 میلیون نفر آن در این جمهوری ساکنند بقیه نژادهای آن را تاجیک ها ( فارسی زبان ) ازبک ها ، روس ها اوکراینی ها و آلمانی ها تشکیل می دهند و می توان اذعان نمود که 25% سکنه آن اروپائی اند .
ترکیب قومی متنوع ، گاهی درگیریها و تشنجهایی را در این کشور بدنبال داشته است و تازه ترین آن نبرد بین قرقیزها و ازبک ها در بهار سال 1369ش می باشد . (5)
قرقیزها ( خرخیزها ) از اواسط هفدهم میلادی بتدریج به اسلام روی آوردند و هم اکنون اکثریت آنان مسلمانند . زبان رایج آنان قرقیزی است که به زبان ترکی مرکزی تعلق دارد و دارای گویش های گوناگون می باشند . (6)
این قوم همچون سایر اقوام آسیای میانه در آغاز قرن سیزدهم میلادی زیر سلطه قوم خونخوار مغول قرار گرفتند و پس از آن به تناوب تحت سیطره چینی ها و خانهای مغولستان قرار داشتند . این کشور در سال 1886 میلادی به اشغال روسها درآمد و با عنوان بومی فرغانه به امپراطوری روسیه منضم گردید . در سال 1936 میلادی تحت عنوان « جمهوری سوسیالیستی خود مختار قرقیزستان » ، این سرزمین شکل گرفت که تا سال 1987 میلادی به همین شکل باقی ماند اما در این تاریخ اعلام استقلال نمود و دست به یک سری اصلاحات سیاسی زد ، و در تاریخ 12[291]اسفند 1370ش به عنوان یک کشور مستقل به عضویت سازمان ملل درآمد . مرکز آن قبلا فرونزه نام داشت که در تحولات جدید نام سابق خود را که پیشیک است ، بازیافت . کاخ ریاست جمهوری قرقیزستان به تقلید از آرامگاه مولوی ، عارف ایرانی بنا شده و این خود نفوذ فرهنگ ایران را در جمهوری مذکور نشان می دهد . مرکز حکومت ، در حدود 15% سکنه قرقیزستان را در خود جای داده است . این کشور دارای 18 شهر و 31 اقامتگاه می باشد . کشور قرقیزستان نسبت به سایر جمهوری های آسیای مرکزی آرامتر و با ثبات تر است اما با تورمی مهار نشدنی و فقر و محرومیت شدید روبرو می باشد در حالی که در نواحی کوهستانی جاری هستند گرچه برای کشتیرانی مناسب نمی باشند ( بدلیل آبشارهای مسیر ) اما از منابع مهم تولید برق آبی ( انرژی هیدروالکتریک ) (7)می باشند . این کشور ازمهمترین تولید کنندگان اورانیوم و زغال سنگ در آسیای میانه به شمار می آید و دارای معادن دیگری چون نفت ، گاز طبیعی ، طلا ، سرب ، روی ، سنگهای ساختمانی و ... می باشد .
چراگاههای دامنه های کوهستانی آن سرسبز و خرم بوده و موجب رونق دامداری در این منطقه شده است . 10% اراضی آن قابل کشت هستند . قرقیزستان کشوری است محصور در خشکی و به دریای آزاد راه ندارد . توسعه صنعتی در این کشور با عنایت به جمعیت بومی و عدم رغبت آنان به مشاغل صنعتی ، موفقیت آمیز نبوده است . به عنوان مثال در سال 1959م درصد کارگر بومی در بخش صنایع 34% بوده در حالی که اکثریت شاغل ها در افراد بومی در این سال تشکیل می داده اند ولی در همین سال 32% افراد غیر بومی در بخش صنعت مشغول بکار بوده اند . (8)
پاورقي:--------------------------------------------------
6 - روزنامه جمهوری اسلامی ش 3726 .
7 - Hydro Electric power
8 - حکومت مسکو و مساله مسلمانان آسیای مرکزی نوشته مایکل ریوکین RywkinMichael ترجمه محمود رمضان زاده ص 76 .
9 - بیداری اسلامی در آسیای میانه ، نیویورک تایمز .