کشور اندونزی (1)از 13667 جزیره تشکیل شده که 6000 جزیره آن مسکونی[250]است . این سرزمین وسعتی برابر 1904000 کیلومتر مربع دارد و آبهای پیرامون این جزیره به 7900000 کیلومتر مربع می رسد و مهمترین جزایر عبارتند از : جاوه ، سوماترا ، کالیمانتان یا برنتو ، سولاویسی و ایریان . کالیمانتان بزرگترین جزیره اندونزی است و جاوه تنها 6% کل اندونزی را دربر می گیرد . (2)با این وجود متجاوز از 60% سکنه 170 میلیونی اندونزی در جزیره جاوه سکونت دارند و 40%بقیه در94% مابقی وسعت این سرزمین اسکان یافته اند . در جزایر اندونزی یک سلسله کوههایی که منشا آتشفشانی دارند و جهت آنان شرقی - غربی است دیده می شود . جزیره جاوه به تنهایی بیش از 100 قله آتشفشانی را در خود جای داده است .
اندونزی در بین کشورهای جهان ، پس از چین ، هند و آمریکا ، چهارمین کشور به لحاظ سکنه است ، اما در بین کشورهای اسلامی ، پرجمعیت ترین کشور می باشد . اندونزی با خاک حاصلخیز ، بارانها موسومی و رطوبت نسبی بین 70 تا 97% ، جنگل های انبوه و فشرده بخصوص جنگل نارگیل(3)و شالیزارهای قابل توجه ، سرزمین پربرکتی است ولی با وجود این ذخائر و منابع خوب و مزایای عالی ، از جمله کشورهای مقروض جهان است و 50 میلیارد دلار بدهی دارد . با تورم سختی نیز روبرو می باشد . اندونزی در سیاستهای آسیای جنوب شرقی تاثیر قابل ملاحظه ای دارد و ارتباطش با غرب در حال توسعه می باشد و همراه با سنگاپو ، فیلیپین ، تایلند و مالزی برای تامین منافع غرب اتحادیه « آ . س . آن » را تشکیل داد .
با وجود فرقه های و مقومیتهای گوناگون و حدود 580 لهجه و زبان که هر کدام به شاخه هایی تقسیم می شوند ، مردم اندونیزی با یکدیگر اتحاد خوبی دارند . البته زبان رسمی آن « باهالسا اندونزیا » است که جزو 16 زبان زنده دنیا می باشد . این زبان از ریشه زبان مالایا است .
برخی می گویند اسلام از همان قرون اولیه توسط بازرگانان ایرانی و عرب به[251]طریق مسالمت آمیزی وارد اندونزی شده ، عده ای تاریخ نفوذ اسلام را در این سرزمین 494ه - ق مطابق با 1100 میلادی می دانند ، سنگ قبری در جاوه بدست آمده که روی آن نوشته « فاطمه بنت میمون فوت 1082م . »
گروهی از مسلمانان ، از اوایل قرن سیزدهم وارد شمالی ترین نقطه جزیره سوماترا یعنی پاسای و پرلاک شدند . مهاجرین هندی ، مغولی و ایرانی با آنان بودند و در این زمان بود که طوایف اندونزی ، گروه گروه به اسلام روی می آوردند . ایرانیان که شیعه مذهب بودند ، موفق شدند تعداد زیادی از اهالی این سرزمین را به سوی مذهب تشیع دعوت کنند . « ابن بطوطه » سیاح مسلمان که به اندونزی مسافرت کرده ، می گوید : « نایب رئیس ناوگان پاسائی یک ایرانی بنام بهروز است » مسافرت مسلمانان اندونزی به عربستان و تبلیغات وسیع مبلغین عربستانی و همچنین مسافرت مسلمین به مکه برای انجام اعمال حج ، موجب آن شد تا از شیعیان کاسته شده و اکثریت با سنیها شافعی باشد . شافعی ها و شیعیان با هم روابط خوبی دارند و امام شافعی به اهل بیت ارادت دارد و اشعاری در مدح اهل بیت سروده است .
در بسیاری از شهرهای اندونزی بخصوص شهرهای جزیره سوماترا ، به مناسبت تاسوعا و عاشورا و به یاد سالار شهیدان تابوتی را با آداب خاصی حمل می کنند و دو نوع شیر برنج به رنگهای سفید و قرمز طبخ می کند ، شیر برنج سفید بنام حضرت امام حسن مجتبی (ع) و شیر برنج قرمز بنام حضرت امام حسین (ع) تهیه می شود . پرچم اندونزی هم قرمز و سفید است و می توان گفت « بیرق شیعی » است . پاره ای از علویان حضرمی که در اندونزی می باشند با حوزه علمیه نجف ارتباط فرهنگی و تبلیغی دارند . این علویان در نشر و ترویج مذهب اهلبیت در اندونزی بسیار کوشا و مصرند و روزنامه ای تحت عنوان « حضر موت » منتشر می کنند . « علامه سید محمد عقیل » از مجاهدان و انشمندان شیعه اندونزی است . (4)
« جاکارتا » مرکز حکومت اندونزی می باشد و این عنوان که به معنای شهر بزرگ[253]است و معنی واقعی آن پیروزی باشکوه می باشد و به لحاظ تاریخی به زمانی باز می گردد که توسط سربازان مسلمان به فرماندهی شاهزاده فلاتحان به تصرف درآمد . اما درهنگام سلطه استعمار هلند بر اندونزی ، جاکارتا به « باتاویا » تغییر نام یافت . در 27 ژوئن 1527م شهر بندری « سوندا کلاپای » تسلیم قوای اسلام شده و سلطنت هندوئی ماجاپائیت در اندونزی منقرض شد . اما از سال 1602م هلندیها با تاسیس کمپانی هند شرقی هلند ، غالب نقاط اندونزی را به زیر سلطه خود درآوردند و از سال 1799م راسا به استعمار مردم و غارت منابع و ذخائر این کشور زر خیز اسلامی پرداختند . اندونزی بصورت مزرعه بزرگ هلندیها درآمد و حتی تجارت خارجی داخلی جزایر این کشور قبظه گردید و نظامیان اعمال وحشیانه ای را مرتکب شدند که وجدان بشریت از ذکر آن شرمسار است . هلندیها برای نفوذ در اندونزی بدلیل عدم اعتماد به مردم بومی ، چینی ها ار به این کشور آورده و شریک جرم خود ساختند ولی مردم ، مبارزات سرسختانه ای را شروع کرده و با داس و شمشیر و نی های نوک تیز به هلندیها حمله می کردند . افرادی نیز رهبری مبارزات مردم را عهده دار بودند ، شهزاده « دیپونگورو » از سال 1825 تا 1830م در جاوه قیام نمود و امام بنجل از 1873 تا 1903 مبارزات آزادی طلبانه ای را ترتیب داد . بازرگانان مسلمان با هم متحد شده و اتحادیه تجار مسلمان را تشکیل دادند که بعدا به اتحادیه اسلام تبدیل شد ، انجمن محمدیه بعدها بوجود آمد . (5)
در اواخر سال 1912م اولین حزب سیاسی اندونزی با هدف استقلال کامل سرزمین اندونزی بوجود آمد اما دولت هلند ، افکار چپ را به داخل اتحادیه های اسلامی کشانده و رفته رفته اولین حزب کمونیست در این کشور اسلامی مثل قارچ سمی روئید . از سال 1920 میلادی دولت هلند سیاست سرکوب و خفقان و قتل و خونریزی شدید را پیش گرفت اما مردم در سال 1928م با شعار « یک کشور یک ملت یک زبان » متحد شده و زبان « باهاسا اندونزیا » را زبان رسمی اعلام کردند .[254]
دوران سلطه استعماری هلند بر اندونزی 350 سال طول کشدید و بعد از آن در جنگ دوم جهانی ژاپنی ها اندونزی را به تصرف خود درآورده که این تجاوز 5/3 سال طول کشید و با شکست ژاپن در جنگ دوم ، هلندی ها موفق شدند دوباره به اندونزی سلطه یابند . در این هنگام گروهی از مبارزین به رهبری دکتر « احمد سوکارنو » و دکتر « محمد هاتا » با قیام خود به شب شوم استعمار پایان داده و صبح اسقلال رانوید دادند و در هفتم اوت 1945م بعد از بیش از 5/3 قرن تجاوز استعمارگران ، آزادی را در آغوش گرفتند . در 28 سپتامبر 1950م اندونزی به عنوان شصتمین کشور ، عضو سازمان ملل متحد شد . در سال 1965م کودتای کمونیستی صورت گرفت که بیش از چند روز دوام نیافت البته ریشه آن بی تحرکی سیاسی سوکارنو بود که منجر به کشتار بسیاری از مردم گردید . سرلشکر سوهارتو ( رئیس جمهور فعلی ) حلقه این کودتا را شکست . وی که از سال 1946م رئیس جمهوری اندونزی شد . در دوره وی روابط اندونزی با کشورهای سوسیالیستی رو به سردی گرائید و ارتباط با غرب توسعه یافت .
« یکی از مسائل تاسف انگیز در این کشور مسلمان که 95% سکنه 170 میلیونی آن مسلمان هستند این است که در قانون اساسی ، اسلام به عنوان دین رسمی ذکر نشده و این مسئله نفوذ قدرت افراد مسیحی را در حکومت مرکزی نشان می دهد . »
البته در پیش نویس قانون اساسی جمله : « مسلمانان از قوانیت اسلامی تبعیت خواهند کرد » آمده بود که چهره اسلامی اندونزی را مشخص می کرد اما با مخالفت حدود 3% مسیحی ساکن این کشور مواجه شد و بنابراین جمله مذکور حذف شد و سیاست پانجا سیلایی(6)نتایج نامساعدی را برای مسلمین پدید آورد و مسیحیان را قدرتمند نمود . که با اعتراض شدید مسلمین محدودیت فعالیت[255]سازمانهای اسلامی کاهش یافت و انجمن های اسلامی فعال شدند . (7)
مشکل تاسف بار دیگر که در اندونزی وجود دارد این است که از طریق هیئت ها و سازمانهای به ظاهر بین المللی همچون سازمان بهداشت جهانی ، سازمان خوار و بار کشاورزی ، یونسکو و یونیسف در بین مردمان اندونزی تبلیغات مسیحی صورت می گیرد و با ظاهری انساندوستانه مفاهیم و الگوهای غربی به آنان القا می شود . مبلغین مسیحی از نقطه ضعف جامعه اسلامی اندونزی که ریشه اصلی آن فقر است بهره گرفته و در نقاط دور افتاده و محروم چون « ایریان جایا » ، « سولاویسی » به فعالیت می پردازند و به علت دوری راه ، انواع هواپیما و امکانات دیگر حمل و نقل و تعدای کارشناس خبره در اختیار دارند ؛ در امور آموزشی ، سعی می کنند با کمک به مدارس و مراکز دانشگاهی توجه مردم را بخود جلب کنند و با دایر نمودن مدارس خصوصی برای کودکان مقدمات نفوذ دین مسیح را در نوباوگان فراهم می سازند . در نقاط دورافتاده که شبکه سراسری برق وجود ندارد دستگاههای مولد برق توزیع می کنند . در توسعه کشاورزی ، اصلاح زمین و جاده سازی در مناطق روستایی شرکت می نمایند ، به یتیم خانه ها و خانه های سالمندان کمک می کنند ، دانشجویان اندونزیائی را برای ادامه تحصیل به خارج اعزام نموده و آنان را تحت تاثیر تبلیغات مسیحی قرار می دهند تا در هنگام روی کار آمدن و بدست گرفتن فعالیت های کلیدی به دستگاه مسیحیت ، توجه بیشتری کنند . سردمداران اندونزی هم ، چون این تبلیغات بر ایشان فواید سیاسی و اقتصادی دربر دارد . در مقابل آن هیچ عکس العملی نشان نمی دهند . در واقع ملت مسلمان اندونزی اکنون با قوای صلیبی روبروست که سلاح آنان عوض شده و در چهارچوب کمکهای به ظاهر بشردوستانه نیش زهرآگین خود را بر جامعه مسلمان اندونزی وارد می کنند که ممکن است در آینده خطر بزرگی از این طریق متوجه مردم شود که دفع آن دشوار باشد .
اساس اقتصاد اندونزی بر کشاورزی و استخراج معادن استوار است و متجاوز[256]از 60% مردم در امور کشاروزی مشغول بکارند . برنج ، قهوه ، ادویه و چای در این سرزمین کشت می شود . بهره برداری از جنگل و صدور محصولات جنگلی نیز رقم مهمی از درآمد مردم را تشکیل می دهد .
صید ماهی در نواحی ساحلی و رودخانه ها ، رواج فراوانی دارد و مصرف گوشت ماهی در این کشور بسیار است . دامپروری بدلیل شریط استوایی و آب و هوای گرم و مرطوب در اندونزی رونق آنچنانی ندارد . (8)
این مجمع الجزایر به لحاظ ذخائر نفت و گاز غنی است و 75% نفت آسیای جنوب شرقی را تولید می کند . مخازن نفت غالبا در سوماترا و جاوه قرار دارند . ذخائر نفت آن حدود 10 میلیارد بشکه تخمین زده می شود و یک قرن است که در اندونزی نفت استخراج می شود ولی صادرات آن 30 سال است که رونق دارد . دولت در نظر دارد به جای نفت مصرفی درداخل ، ( زغال سنگ را جازگزین آن کند ، اندونزی عضو سازمان کشورهای صادر کننده نفت می باشد و علاوه بر صدور نفت و گاز ، لاستیک ، روغن پالم و قهوه نیز صادر OPEC ) می نماید و در سال 1981م ، 70% درآمد صادراتی از راه صادرات نفت و گاز و 30% بقیه از راه صادرات دیگر مواد بوده است . دولت سوهارتو برای ورود سرمایه های غرب به داخل کشور ، تسهیلات فراوانی از جمله معافیت مالیاتی و امتیازات دیگر در نظر گرفته است . فساد اداری ، اختناق حاکم بر کشور از جمله دشواریهای این کشور بر سر راه توسعه اقتصادی آن می باشد . (9)
پاورقي ها: ----------------------------------------------------------------------------
2 - اندونزی دارای 27 ایالت است . و چون در نزدیکی تنگه مالاکا قرار گرفته ، اهمیت سوق الجیشی مهمی دارد .
3 - به جاوه باغ بزرگ شرق یا باغ نارگیل می گویند .
4 - تاریخ شیعه - علامه مظفر - ترجمه دکتر سید محمد باقر حجتی ، صفحات 362 و 363 .
5 - نهضتهای نوین اسلامی در اندونزی - دلیار نوئر ( deliar Noer ) ترجمه : ایرج رزاقی - محمد مهدی حیدرپور مشهد - مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی 1370ش .
6 - دمکراسی پانجاسیلا نظامی است مبتنی بر اصول حاکمیت مردم و رعایت اصول پنجگانه ، این اصول عبارتند از : اعتقاد به خداوند متعال ، انسانیت متمدن و عادل ، وحدت اندونزی ، دموکراسی هدایت شده و عدالت اجتماعی برای کلیه مردم .
7 - مقاله اندونزی آن چنان که هست روزنامه هفتم شهریور 1371 ش 14560 .
the petroleum Resources of indonesia by ooljinbee oxford universi19828. 9 - اوپک و اثرات تخریبی تطبیق قیمت نفت ، دکتر امیر باقر مدنی ص 117 .
10 - گیتاشناسی کشورها صفحات 304 و 305 و 306 .