پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در اندیشه ابن تیمیه، تابعین علم بالایی دارند و این علم را به‌دلیل نزدیکی به عصر وحی دارند. این در حالی است که خود تابعین این موضوع را قبول ندارند و شواهدی از خود تابعین وجود دارد که نقض‌کننده این ادعا است. این موضوع درباره فهم قرآن نیز مورد ادعای ابن تیمیه است. درحالی‌که می‌توان این ادعای سلفیان را مورد نقد قرار داد.
در سندی ابن تیمیه این‌گونه ادعا می‌کند که تابعین علم تمام قرآن را از بزرگان و اعلم صحابه گرفته‌اند، چنان‌چه مجاهد گوید: «لقد عرضت القرآن علی ابن عباس ثلاث عرضات، اقف عنه کل آیة أسأله فیم انزلت و فیم کنت.[1] سه بار قرآن را به ابن عباس عرضه کردم و در پس هر آیه پرسیدم که در کجا و برای چه نازل شده است.»
این‌جا سؤالی پیش می‌آید که به چه دلیل تفاسیر تابعین از سلف صالح علم قابل اطمینانی است و از مجموعه ظنون خارج است. این در حالی است که خود تابعین و صحابه برخی هم‌دیگر را رد می‌کردند. ایشان در جواب گوید: «این افراد از سوی خودشان حرفی نمی‌زده‌اند و حتماً صحابه از پیامبر شنیده‌اند.»[2]
این در حالی است که این سخن هیچ پایه و استدلال قابل قبولی ندارد. و بر پایه احساسات بنانهاده شده است. استاد فرمانیان دراین‌باره می‌گوید: «این سخن ابن تیمیه فقط استبداد احساسی ایشان است و هیچ شاهدی برای آن وجود ندارد، بلکه شواهد مخالف زیادی وجود دارد.»[3] استاد در جای دیگر تأکید می‌کند: «به‌تصریح برخی از محققان از مجموع سی‌صد سؤالی که از یکی از تابعان شده است، ایشان فقط دو بار، آن‌هم به‌صورت کنایه‌ای به حدیث پیامبر (صلی الله علیه و آله) استناد کرده است و بقیه فتاوا، رأی و نظر خود ایشان بوده است.»[4]

پی‌نوشت:

[1]. سنن دارمی، ج1،ص257، کتاب الطهاره، دار المغنی، السعودیة، چاپ اوّل، 1412ه.
[2]. ابن تیمیه، مجموع فتاوی، ج13، ص 371، سعودی، دار الهدی، 1414ه
[3]. استاد مهدی فرمانیان، پایان نامه دکتری، فصل قرآن کریم مهم ترین منبع استنباط مسلمانان، دانشکده تربیت مدرس، قم 1388.
[4]. استاد فرمانیان به نقل از مقاله «مصنف عبدالرزاق»، م.موتسکی، ترجمه شادی نفیسی، فصل نامه علوم حدیث، ش 40،بی‌تا.