پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اساسی‌ترین و محوری‌ترین مبانی فکری گروه‌های سلفی که خود را در تمامی اجزاء اندیشه سلفی و در تمام اعمال ایشان نشان می‌دهد و در چارچوب اخلاق و فقه و عقاید متبلور می‌شود، تقدم فهم سلف بر فهم خلف است. سلفیان معتقدند سلف که از آن تعبیر به سلف صالح می‌کنند، از صحابه و تابعین و تابع تابعین به دلیل نزدیکی به حیات پیامبر (صلی الله علیه و آله) و همراهی آنان با پیامبر (صلی الله علیه و آله)، قرآن را بهتر فهمیده و با پوست و گوشت خود، آن را لمس کرده‌اند، لذا فهم آنان بهترین فهم است و در مسائل اعتقادی و فرعی فقهی باید فهم آنان را به دیگر فهم‌ها، بالأخص فهم متکلمان و فیلسوفان و عرفا مقدم داشت.
به این استدلال چندین اشکال وارد است:
الف: خود این سلف صالح در زمان حیات پیامبر (صلی الله علیه و آله) در ده‌ها مورد با هم اختلاف‌هایی داشتند. وجود اختلاف در بین یک مجموعه، حداقل از حجیت تمامی آن مجموعه می‌کاهد و ما باید بگوییم بعض سلف دارای فهم بهتری بوده‌اند. اختلافات سلف مانند اختلاف در صلح حدیبیه،[1] اختلاف در غنائم جنگ بدر،[2] اختلاف در احکام روزه مسافر،[3] که در آثار مستند اهل سنت منعکس شده است.
ب: اگر قرار است به فهم سلف صالح مراجعه کنیم چرا به فهم اهل بیت (علیهم السلام) در بین سلف بی‌توجهی کنیم. مگر اهل بیت (علیهم السلام) در بین سلف نبودند و جزء سلف به حساب نمی‌آمدند.
ج: حجیت فهم سلف به معنی تمام نشدن نبوت است، در حالی‌که به تصریح قرآن، دین اسلام تمام و کامل شده است، شوکانی از بزرگان سلفی این را فهمیده است او می‌گوید: «حق این است که قول صحابی حجت نیست، خدا برای این امت جز یک رسول نفرستاده است.»[4]
د: خود شما سلف را به سلف صالح و غیر صالح تقسیم می‌کنید و این یعنی ما باید ابتدا صالح را از غیر صالح بازشناسی کنیم و این مشکل مهم و سختی است. و یا این‌که همه سلف را صالح بدانیم که در این‌صورت باید قتل خلیفه سوم، جنگ‌های صفین و نهروان و جمل و قتل امام حسین (علیه‌السلام)، حمله به مدینه، آتش کشیده شدن کعبه، صدها موضوع دیگر را به افراد صالح نسبت بدهیم. سلفیان باید در تاریخ سلف تأملی مجدد کنند و مبانی فکری خود را بازشناسی کنند.

پی‌نوشت:

[1]. سیره ابن هشام، ج 3، ص 346،شركة الطباعة الفنية المتحدة،بی‌تا،بی‌نا.
[2]. تفسیر المیزان ذیل آیة 68 سوره انفال،قم ، انتشارات جامعه مدرسین، قم،بی‌تا.
[3]. نووی، شرح صحیح مسلم، ج 7، ص 32، بی‌تا، بی‌نا.
[4]. به نقل از بحوث مع اهل السنة و السلفیه، مهدی حسینی روحانی، ص 235، (اصولا وی از جمله معدود سلفیانی است که قول صحابی را قبول ندارد.)