پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حجّت خدا، همواره باید بتواند به سؤالات انسان‌ها پاسخ دهد و اصولاً برای حفظ اساس دین، لازم است این ویژگی را به عنوان تعلیمی الهی دارا باشد. در واقع حجتی که از مفاد دین آگاهی نداشته باشد یا نتواند مردم را از اشتباهشان آگاه کند، توان حفظ دین و نشان دادن راه هدایت به بندگان خدا را نخواهد داشت.
اما این علم جامع و کامل پیامبران که از آن صحبت شد، لازم است در برخی، علمی لَدنّی باشد و به صورت اُمّیّت [1] باشد؛ چرا که در صورت تعلیم دیدن پیامبر در مکاتب بشری، همواره این شائبه وجود دارد که پیامبر، تعالیم بشری را به عنوان دستورات الهی، به خورد مردم خواهد داد. این مسأله هم در منابع اسلامی و هم در منابع بهائی مورد اشاره و تأکید قرار گرفته است.
در همین راستا، قرآن مجید، معجزه‌ی جاوید رسول خدا (صلّی‌الله علیه و آله)، در مواضع گوناگون، مخاطبان را به مبارزه‌ی علمی فراخوانده است[2] تا اگر شبهه‌ای در مورد رسالت ایشان است، برطرف شود؛ زیرا اگر این کتاب را حضرت محمّد (صلّی‌الله علیه و آله) تألیف کرده باشد، اشکالات بسیاری در آن یافت می‌شود.
بهائیان نیز پذیرفته‌اند که حجت الهی و یا به تعبیر ایشان «مظهر ظهور»، باید به ویژگی‌های علم وهبی الهی مزین باشد. سرکرده‌ی بهائیان، حسینعلی‌نوری، آن‌گاه که در مورد ویژگی‌های مظهر ظهور سخن می‌گوید، علم او را از علم خداوند و قدرتش را از قدرت حضرت حق می‌داند، لذا او برای علم پیامبران و حجت‌های الهی، منشأ الهی قائل است.[3]
حال که دریافتیم اسلام و بهائیت، هر دو در مورد اُمّی بودن حجت‌های الهی و یا مظاهر ظهور، متفق‌اند؛ این پرسش اساسی مطرح می‌شود که آیا علی‌محمد شیرازی (باب)، که بهائیان وی را به عنوان مظهر ظهور و ناسخ اسلام می‌شناسند، از این ویژگی برخوردار است یا خیر؟
بهائیان، بر درس ناخوانده و اُمّی بودن علی‌محمد باب، تأکید بسیار دارند؛ اما در آثار باقی مانده از او، جملات و تعابیری یافت می‌شود که خلاف این ادعا را ثابت می‌کند و بزرگان بهائی، در بعضی موارد به درس خواندن وی، تصریح کرده‌اند.[4]
بنابراین، با توجه به اینکه بهائیان به لزوم اُمیّت مظهر ظهور اعتقاد دارند و اُمّی بودن علی‌محمد باب منتفی می‌باشد، هرگز نمی‌توان علی‌محمد شیرازی را در دایره‌ی پیامبران و حجّت‌های الهی قرار داد.

پی‌نوشت:

[1]. اُمّیّت، برای کسی به کار برده می‌شود که همچون طفلی که از مادر زاده شده، تحصیل نکرده و درس نخوانده است.
[2]. قرآن کریم، سوره‌ی مبارکه‌ی هود، آیه‌ی 13.
[3]. حسینعلی‌نوری، ایقان، هوفمایم آلمان: لجنه‌ی ملّی نشر آثار بهائی به زبان فارسی و عربی، 1988 م، ص 64.
[4]. اشراق خاوری، تلخیص تاریخ نبیل زرندی، بی‌تا، بی‌نا، نسخه‌ی دیجیتال، ص 59، طبع قدیم: صص 64-63؛ اسدالله مازندرانی، تاریخ ظهور الحق، بخش سوم: 200 (پاورقی)؛ اسدالله مازندارنی، اسرارالآثار خصوصی، 124 بدیع، بی‌جا: مؤسسه‌ی ملّی مطبوعات امری، ج 1، ص 35.