وهابیت و نقش عقل در شناخت معارف دینی
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ روش حاکم برای شناخت معارف و معتقدات دینی در میان وهابیت، روش نقلگرایی است و تنها آن را مشروع میدانند و با متکلمان و کسانی که از روشهای عقلی برای رسیدن به مبانی کلامی استفاده میکنند، نیز مخالف هستند.
ابن تیمیه و به پیروی از او وهابیان برای عقل استقلالی قائل نیستند بلکه معتقدند عقل به همراه و به کمک نقل، حجت است، ابن تیمیه در این باره مینویسد:
عقل دلیل مستقلی در تفاصیل امور الهی و روز قیامت نیست و چیزی از آن قبول نیست تا مادانی که نقل آن را تصدیق کند زیرا شرع قول معصوم است که خطاء و دروغ در آن راه ندارد. [1]
وی در جای دیگر میگوید: عقل، شرط در معرفت علوم و کمال و صلاح اعمال است، و به وجود عقل علم و عمل کامل میگردد، ولی اینگونه نیست که بگوییم عقل مستقلّ است، بلکه عقل غریزه و قوهای در نفس همانند قوّه بصر در چشم است، پس اگر عقل به نور ایمان و قرآن متّصل شود همانند نور چشمی است که به نور خورشید و آتش متّصل شده باشد، اگر عقل به تنهایی لحاظ شود، اموری که از درک آن عاجز است و نیاز به وجود رسل دارد را نمیتواند درک کند، و اگر هم بهطور کلّی کنار گذاشته شود، اقوال و افعال ما بدون عقل به صورت حیوانی در میآید. [2]
و این روش نقلگرایی و تاکید بر نصوص در صفات خبری نیز جاری و ساری میکنند، ابن عثیمین، صفات خداوند را توقیفی میداند و میگوید: هیچ مجالی برای عقل در اثبات صفات خداوند نیست و تنها آنچه را که از طریق کتاب و سنت آمده ثابت میدانیم [3] زیرا اینها از امور غیبیهای است که بهوسیله خبر صرف به اینها اکتفا شده است، و عقل این توانایی را ندارد که درباره اینها حکم کند و یا اینها را درک کند، پس مقتضی عقل صریح این است که در این امور به نقل مراجعه کند. [4] و این در حالی است که حمل بر معنای ظاهری و نصگرایی با آیات دیگر [5] در تعارض میباشد.
پینوشت:
[1]. ابن تیمیه، درء التعارض العقل و النقل، ج 1، ص 187، تحقیق: عبد اللطیف عبد الرحمن، دار الکتب العلمیة - بیروت - 1417 هـ - 1997 م.
[2] . ا بن تیمیه، مجموع الفتاوی، ج 3، ص 339، تحقیق: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم، مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف، مدینة نبویة، 1416 ه.
[3]. العثیمین، محمدبن صالح، مجموع فتاوی و رسائل، ج 3، ص 290، جمع وترتیب: فهد بن ناصر بن إبراهیم السلیمان، الناشر: دار الثریا للنشر والتوزیع، الریاض، الطبعة: الأولی، 1424 هـ.
[4]. همو، شرح العقیدة السفارینیة - الدرة المضیة فی عقد أهل الفرقة المرضیة، ص 111، الناشر: دار الوطن للنشر، الریاض، الطبعة: الأولی، 1426 هـ.
[5]. آیاتی مانند: إسراء، آیه٧٢ و....
افزودن نظر جدید