پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ شیخیه فرقه‌ای از شیعه امامیه است که در اواخر نیمه اول قرن 13 هجری شکل گرفت. دلیل نام‌گذاری این فرقه به «شیخیه»، انتساب آن به شیخ احمد احسائی و پیروی از عقاید اوست. شیخ احمد، فرزند شیخ زین‌الدین بن شیخ ابراهیم بن صقر بن ابراهیم بن داغر آل سقر مطیرفی احسائی است. وی در سال 1166 قمری در احساء (در عربستان سعودی امروزی) متولد شد. اما علت نامگذاری آن از این روست؛ هرکه پیرو عقائد و نظریات شیخ‌احمد احسایی باشد او را شیخی می‌نامند و پیروان شیخ نیز این اسم را نه تنها قبول دارند بلکه به آن افتخار می‌کنند، چنانچه سید کاظم رشتی در کتاب دلیل المتحرین می‌نویسد: «وأما هذا الشیخ الجلیل و العالم النبیل الذی یسمی المنتسبون الکشفیه او الشیخیه هو الشیخ‌احمد بن زین‌الدین...؛[۱] این شیخ جلیل و عالم ربانی که منسوب به او و پیروی کنندگان او را کشفیه یا شیخیه می‌گویند، ایشان شیخ‌احمد بن زین‌الدین احسائی است». اگرچه شیخیه به چند فرقه مختلف تقسیم شده‌اند، نظیر شیخیه رکنیه کرمان، شیخیه باقریه، شیخیه آذربایجان یا ثقة‌الاسلامی و شیخیه احقاقیه کویت می‌باشند، که در ابتدا به گوهریه معروف بودند و هرکدام فرقه، خود را پیروان واقعی و حقیقی شیخ‌احمد احسائی می‌دانند و دیگران را منحرف خیال می‌کنند. اما پیروان فرقه شیخیه، شیعیانی را که پیرو شیخ‌احمد نیستند و نظریات و اعتقادات شیخ را باطل می‌دانند، از خود جدا و لقب بالاسری به ایشان می‌دهند؛ چناچه رئیس مذهب شیخیه رکنیه کرمان میرزامحمد کریم خان قاچاری در کتاب هدایت‌الطالبین می‌نویسد: «بدانکه شبه در این مطلب از برای هیچ کس از آگاهان بلکه قاطبه مردم ایران نیست که فرقه شیعه یومنا هذا که سال ۱۲۶۱هـ است دو فرقه شده‌اند، یکی مسمی به شیخی و یکی مسمی به بالاسری، مگر جمع غافلان و سفهاء و اطفال و نسوان که این مطلب به گوش ایشان نخورده».[۲]
اما دلیل نام‌گذاری اکثر شیعیان که پیرو شیخ‌احمد احسائی نیستند، توسط شیخ‌ و پیروان او به چه دلیل بوده است؟! درباره سبب این نام‌گذاری، رئیس مذهب شیخیه می‌نویسد: «چون شیخ جلیل پشت سر نماز می‌کرد و امام را پیشوای خود قرار می‌داد، حضرات بنا را بر بالایی سر قبر و پیش رو گذراند و بالائی و سر و پیش رو نماز کردند».[۳] حال آنکه رئیس مذهب شیخیه در ادامه چنین می‌نویسد: «گیرم که نماز پیش روئی قبر و برابر سر جائز است، واجب نیست که شخص بر آن مداومت کنند».[۴] پس بالائی سر میت نماز خواندن برای نمازگزار بهانه بود و در این عقیده و نام‌گذاری هیچ دخالتی نداشته، اما درباره‌ی علت اصلی نامگذاری بالاسری، رئیس مذهب شیخیه در کتاب هدایت الطالبین چنین می‌نویسد: «حاصل آنکه بالاسری کسی است که شیخ و سید و اتباع ایشان را در اعتقاد کافر می‌داند».[۵] ظاهرا بالاسری گفتن به کسی، بر مبنی عقیده و نظریه نیست بلکه در حقیقت پیشوایان مذهب شیخی پیروان خود را آموزش داده‌اند که اگر کسی از شیعیان شما را شیخی خطاب کند و اعتقادات و نظریات شما را باطل دانست، شما نیز نام دیگری برای او برگزارید؛ و این همان مصداق واقعی نفاق و تفرقه است که گروه شیخیه برای نشر عقائد باطل خود، به وجود آورده‌اند که امامان معصوم شیعیان بسیار از تفرقه و نفاق و دودستگی بین شیعیان، بیزاری جسته‌اند. البته ذکر این نکته نیز در پایان ضروری است که افکار و عقائد شیخ‌احمد احسائی بر خلاف نصّ قرآن بوده، نظیر اعتقاد شیخ به معاد روحانی که قرآن صراحتا، معاد را جسمانی می‌داند و به همین دلیل شیعیان به پیروان ایشان لقب خاص داده و پیروان شیخ را جزء شیعیان حقیقی نمی‌دانند.

پی‌نوشت:
[۱]. دلیل المتحرین، سیدکاظم رشتی، نجف، ص۱۲.
[۲]. هدایت الطالبین، کرمانی، محمد کریم. ص۱۶.
[۳]. همان، ص۸۴
[۴]. همان، ص۱۴
[۵]. همان، ص۸۵.