اعتقادات
در قرآن آیات بسیاری در مورد جواز توسل ذکر شده است که با ذکر آنها به راحتی جواز توسل صادر میشود، اما برخی با چشم پوشی آنان، برداشتی دیگری کرده و به چیز دیگری ربط میدهند. از جمله البانی نویسندهی معروف وهابیت که در قرآن از آیهی 35 مائده برداشت عدم جواز توسل را کرده است و این آیه را مصداق توسل نمیداند.
خیر الدین زرکلی، یکی از وهّابیون معاصر است که به ولادت حضرت مهدی تصریح کرده است. وی میگوید: «(محمد) فرزند حسن عسکری... آخرین امام از ائمه دوازدهگانه نزد شیعه است. او از دیدگاه شیعیان به مهدی، صاحب الزمان، منتظر، حجت و صاحب سرداب مشهور است. او در سامرا به دنیا آمد و در هنگام وفات پدرش پنج سال داشته است.»
در حالی که بیشتر بزرگان و علمای اهلسنت بر ولادت حضرت مهدی در سال 255 هجری و آغاز غیبتش در سال 260 هجری صراحت دارند، اما در این میان، گروهی از شبههگران وهّابی با عبارات و ترفندهای گوناگون کوشیدهاند در اصل این که اساسا امام عسکری (علیه السّلام) فرزندی داشته که غیبت نموده باشد یا خیر، تشکیک نمودهاند.
یکی از پرسشهای مهم این است که چگونه از شخصی که مرده است می توان استمداد کرد؟ کسی که این پرسش را دارد باید درباره حقیقت توسل بلکه حقیقت انسان چیزهایی را بداند؛ اینکه حقیقت انسان روح اوست نه بدن مادی او و دیگر اینکه هر کس به پیامبری توسل میکند در حقیقت از خدا توسل کرده است. بعد از فهم این دو میتواند درستی آن را درک کند.
بسیاری از علما و بزرگان مورد قبول وهابیت به «تواتر احادیث مهدویت» تصریح نمودهاند. به عنوان نمونه: ابوالقاسم علی بن حسن بن عساکر در کتاب «تاریخ مدینة دمشق» نقل میکند: «احادیثی که درباره خروج مهدی روایت شده، صحیحترین اسناد را داراست و در آنها بیان شده که مهدی از عترت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) است.»
با بیان دو واژهی توسل و شفاعت، به سراغ تفاوت بین این دو میرویم. برخی با دیدن ظاهر این دو به این میرسد که فرق بسیاری بین آنهاست با این که با بیان مطالبی روشن میشود هیچ فرقی میان آنها نیست. گروهی با قائل شدن فرق میان آن دو شفاعت را قبول دارند اما توسل را قبول ندارند که این اعتقاد آنان باطل و بی اساس است.
توسل از نگاه دیگر به دو قسم تقسیم میشود: از آیات قرآن استفاده میشود که دو نوع توسل وجود دارد؛ یک نوع توسلی که به شرک منتهی میشود و نوعی دیگر آن در جهت توحید است. چنانکه دیگر اعمال و عقاید را نیز میتوان به این دو نوع منقسم کرد؛ نظیر: شفاعت صحیح و شفاعت باطل، ولایت صحیح و ولایت باطل، اطاعت صحیح و اطاعت باطل و...
اعتقاد به توسل از اعتقاداتی است که در قرآن و روایت به آن اهتمام ورزیده شده و حتی قرآن کریم مومنین را امر به توسل کرده است. توسل انواع و اقسامی دارد که برخی را وهابیت رد میکند و قبول ندارد. آلبانی یکی از آنان است که مشروع بودن و نبودن انواع توسلات را بیان کرده است، اما به دلیل دوگانگی مورد قبول نیست.
عبدالعریز بن باز، مفتی اعظم سابق عربستان سعودی، یکی از چهرههای سرشناس وهابیت در عصر حاضر از کسانی که اعتقاد به مهدویت را پذیرفته، احادیث آن را متواتر و منکران را تکفیر نموده است: موضوع مهدویت، قطعی و احادیث در این باره مستفیض، بلکه متواتر است و یکدیگر را تقویت میکنند و گفته: گروهی از اهل علم تواتر آن را تایید کردهاند.
سازمان «رابطه العالم الاسلامی» که در حقیقت، مرکز فرهنگی وهّابیت در کشور عربستان است و از نظر جایگاه، چیزی شبیه «سازمان تبلیغات اسلامی ایران» البته با حوزه نفوذ گستردهتر در جهان، اعلام کرد: «اعتقاد به ظهور مهدی، امری واجب بر همه مسلمانان و جزء عقاید اهلسنت و جماعت است و جز جاهل و بدعتگذار، نمیتواند این عقیده را انکار کند.»
یکی از اعتقاداتی که قران و روایات به آن اهتمام ورزیدهاند مسئلهی توسل است که هم در قران و هم در روایات آمده است که توسل جستن به غیر خدای سبحان، و یاری خواستن از پیامبران و اولیای الهی به معنای شریک قرار دادن خداوند نیست، اما برخی با وجود چنین شواهدی چشم و گوش خود را بستهاند و نمیخواهند به این امر تن دهند.
پس از این که شوروی سابق به کشور افغانستان حمله کرد، یکی از کشورهایی که از این موقعیت بیشترین سوء استفاده را نمود، کشور عربستان، میباشد. این کشور از یک سو با تحریک جوانان به جهاد، به مقابله با تفکر مارکسیستی پرداخته و از سوی دیگر با ترویج وهابیت، به گسترش تفکر تکفیری پرداخت، اما خیلی زود همین دست پروردهها دامن خودش را گرفتند.
با وجود آن که اصل مهدویت و اعتقاد به ظهور حضرت مهدی در آخرالزمان از قطعیات امّت اسلام است و هیچ یک از علمای شناخته شده و معتبر اسلام با این موضوع مخالفت نکرده، با این وجود به شکلهای مختلف تشکیکهای در این موضوع صورت گرفته از اینرو برخی مدعیند روایات مهدویت از طریق اهلسنت با سند صحیح نقل نشده است.
اگر شخصی فرد دیگری را وسیله قرار بدهد برای رسیدن به مقصود خود، یا از هر چیزی که انسان برای دستیابی به هدف خویش، با میل و رغیت به آن متوسل شود، توسل است. منظور از مقصود خداست. با جملهی «ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَةَ» در قرآن کریم که یعنی وسیلهای برای تقرب بجوئید میتوان به این امر رسید، که خداوند از مؤمنین توسل را خواسته است.