اعتقادات
قلمداران یکی از سران قرآنیون است که منکر مسئله امامت بوده و در این زمینه مینویسد: «اگر مسئله امامت به این اهمیت بود که شیعیان مدعیاند باید رسول خدا (ص) آن را به طور صریح و روشن در ملأعام اعلان میکرد، نه اینکه آن را با حدیثی چون حدیث غدیر بیان فرماید». در پاسخ میگوییم که رسول خدا (ص) در مکان و زمانهای مختلف، حضرت علی (ع) را به عنوان جانشین و امام بعد از خود معرفی کردند.
برقعی از چهرههای شاخص قرآنیون، بر این باور است که ارواح انبیا و صلحا و شهدا از دنیا آگاهی ندارند و برای اثبات مدعای خود به داستان حضرت عزیر (ع) در قرآن اشاره میکند؛ در حالی که آیه مذکور، هیچ دلالتی بر ادعای وی ندارد؛ زیرا اساس این واقعه، به خاطر اثبات چگونگی زنده کردن به او اتفاق افتاده و او نمیبایست از اتفاقات به وجود آمده خبر داشته باشد!
«قرآنیون»، قرآن را یگانه منبع تشریع دین میدانند و مرجعیت دینی سنّت را به کلی منکرند و معتقدند که قرآن تنها منبع تشریع است؛ در مقابل این ادعا یاید گفت که غیر از آیات فراوانی که سنت را در کنار قرآن، به عنوان منبع پاسخگویی به پرسشهای دینی نام برده، سیره عقلا و اتفاق مسلمان نیز پذیرش سنت نبوی را تأیید میکند.
«احمد صبحی منصور»، از قرآنیون اهلسنت، برای اثبات مبانی خود ادعا کرده است که مراد از کلمه «رسول» در آیات قرآن که امر به اطاعت از خداوند و رسول کرده، قرآن کریم است؛ این در حالی است که این ادعا، نه با بلاغت و فصاحت قرآن سازگار است و نه با تفاسیر سایر مفسران فرییقین.
«احمد صبحی منصور»، از قرآنیون اهلسنت است که با خلط در معانی آیات قرآن میگوید، مراد از «هذا»، در آیه 153 سوره انعام، «قرآن» و مراد از «سبل»، «احادیث منسوب به پیامبر(ص)» است که از آن نهی شده است؛ این در حالی است که مراد از «هذا» در آین آیه، دین الهی است نه قرآن.
جَکرالوی از بزرگان جریان قرآنیون، تعداد نمازهای یومیه را با استدلال به آیه 114 سوره هود، پنج نماز دانسته است. این در حالی است که آیه مورد استناد وی، به اقامه نماز در دو سوی روز و در قسمتهایی از شب امر کرده و تعداد نماز مشخص نشده، بلکه محدوده نمازخواندن را مشخص کرده است.
حدیث، بعد از قرآن دومین منبع استنباط احکام نزد شیعه و اهل سنت بوده و بسیاری از احکام فقهی که توسط پیامبر اکرم(ص) تشریع شده، در قالب احادیث و روایات به ما رسیده است؛ اما عدهای فقط قرآن را تنها منبع و مصدر تشریع دین میدانند؛ مانند فرقه قرآنیون که فقط قرآن را حجت دانسته و سنت را انکار میکنند که این اعتقاد، مخالف قرآن است.
برقعی یکی از سران جریان قرآنبسندگی با وجود اینکه مخالف هرگونه تفسیر و تأویل برای آیات قرآن است، در یکی از آثار خود ضمن بیان آیات قرآن، به تفسیر آیات پرداخته و شیعیان را به خاطر اعتقاد به مسئله توسل متهم به شرک میکند؛ درحالیکه شیعیان این اعتقاد خود را از قرآن و سخنان اهل بیت(ع) گرفتهاند.
برقعی از بزرگان جریان قرآنبسندگی معتقد است چون در آیه 51 سوره مائده، واژه «ولی» به معنای دوست است؛ پس در آیه 55 سوره مائده نیز به معنای دوستی است؛ در حالی که در روایات معتبری که در کتب فریقین و در بیان شأن نزول آیه 51 سوره مائده وارد شده، به این مطلب تصریح شده است که معنا و مراد از کلمه «ولی» در این آیه، همان زمامداری و سرپرستی امور است.
یکی از قرآنیان به نام «مصطفی طباطبایی»، معتقد است از آنجا که حضرت علی(ع) در شورای شش نفره شرکت کرد، پس اعتقاد به وجود نص بر امامت آن حضرت باطل است؛ در حالی که حضرت علی(ع) برای آنکه خود را شایسته خلافت و امامت میدانست، لازم دید در آن جلسه شرکت کند و با استدلال، حقّانیّت خویش را به اثبات رساند؛ بنابراین اگر حضور در شورا به معنای نفی نص جلی بود، دیگر استناد به آن، در همان مجلس وجهی نداشت.
برقعی تلاش بسیاری انجام داده تا امامت و حجت بودن اهلبیت(ع) را نفی کند؛ یکی از ادله او برای نفی امامت اهلبیت(ع)، تمسک به آیه ۱۶۵ سوره نساء است؛ این در حالی است که مضمون این آیه، هیچ ارتباطی با امامت و حجت خدا بودن یا نبودن ائمه اطهار(ع) ندارد.
قرآنیون با تأویل و توجیه رأی مدارانه نسبت به آیات قرآن بر نفی جایگاه سنّت در شناخت دین، پای فشردهاند؛ این در حالی است که اطاعت مطلق و حجیت سنت قولی و غیرگفتاری پیامبر(ص) به روشنی در آیات وحی آمده است.
برقعی آیات مرتبط با حضرت مهدی(عج) را انکار میکند؛ بهعنوانمثال در مورد آیه 33 سوره توبه که مفسران شیعه معتقدند مراد از رسول در این آیه، همان قائم آل محمد است را انکار کرده، میگوید عبارت رسوله در این آیه، مختص پیامبر(ص) است؛ در حالیکه واژه «رسول» در قرآن مجید، دارای معنای عامی است و علاوه بر پیامبران، شامل ملائکه و غیره میشود.
قرآنیون، جریان فکری نوظهوری هستند که قرآن را یگانه منبع تشریع میدانند و مرجعیت سنت را بهکلی منکرند؛ این در حالی است که آیات قرآن بر این اعتقاد، خط بطلان میکشد و در آیات مختلف، به اطاعت از رسول، امر میکند؛ اطاعتی که دلالت بر لزوم پیروی مطلق از پیامبر(ص) میکند.