پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ محمدعلی طاهری در شبهه عرفان کیهانی خود لعن و نفرین به افراد شرور را مورد نقد قرار می‌دهد و می‌گوید چون همه‌ی انسان‌ها یک تن واحده هستند نباید آن‌ها را مورد لعن قرار داد و می‌گوید، ما از اهل‌بیت جایی سراغ نداریم که لعن و نفرین کرده باشند. وی درجایی می‌گوید: «وقتی دید، لعن و نفرین باشد. تشعشع منفی است و افراد را درگیر می‌کند و چون طلب مغفرت نکردیم برای همین خودمان هم گرفتار شدیم.»[1]
طبیعت و خوی انسان براین است که در مقابل مسائل خوب و بد از خود واکنش نشان می‌دهد؛ بنابراین، درباره فلسفه نفرین می‌بایست به این نکته توجه داشت که حس فطری انسان و واکنش درونی افراد، تمجید و سپاس از کارهای شایسته و تکذیب و پرخاش در برابر افعال ناشایست است. این، شیوه همیشگی افراد با هر مکتب و مرام و یا دین و آیین است که درحالت اعتدال، نوعی واکنش درونی را نسبت به افعال بیرونی در خود احساس کنند.
لعن از ناحیه خداوند متعال به معنای دور ساختن کسی از رحمت خویش در دنیا و در آخرت عذاب و عقوبت و از ناحیه بندگان نیز لعن و نفرین در واقع همان دعا به ضرر و بر ضد دیگران است‌.[2]
به دیگر سخن، لعن و نفرین هر انسانی نسبت به ظالمان، هرگز به عنوان «عمل» و «کنش» ابتدایی محسوب نمی‌شود، بلکه عکس‌العمل و واکنشی است که در اثر ستم ستمکاران در احساس و اندیشه خود می‌یابد؛ همان گونه که قرآن کریم نقض عهد و پیمان تبهکاران را نسبت به ارزش‌های الهی و انسانی باعث لعن خداوند و سیه دلی آنان می‌شمرد و می‌فرماید: «فَبِمَا نَقْضِهِم مِّيثَاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ وَجَعَلْنَا قُلُوبَهُمْ قَاسِيَةً»[مائده/31] به سبب نقض پیمان، ما آنان را نفرین و لعن کردیم و دل‌هایشان را سنگ و سخت قرار دادیم.
و درجایی دیگر از قرآن، خداوند داستان حضرت موسی را بیان می‌کند که در مقابل نافرمانی‌های قوم بنی‌اسرائیل آن‌ها را مورد لعن و نفرین قرار می‌دهد و آن‌ها به مدت چهل سال در بیابان سینا سرگردان می‌شوند. «این سرزمین مقدس [به کیفر نافرمانی از خواسته‌های حق] تا چهل سال بر آنان حرام شد، همواره در طول این مدت در زمینِ [سینا] سرگردان خواهند بود، پس بر این گروه نافرمان وبدکار غمگین مباش.»[مائده/26]
در روایات اسلامی نیز موضوع نفرین به عنوان یک مسأله جدی تلقی شده است‌، چنان که یونس بن عمّار می‌گوید: به امام صادق(علیه‌السلام) ‌عرض کردم‌: همسایه‌ای از قریش دارم که وی در کمین و در صدد اذیت و آزار من است و مرا نزد مردم رافضی خطاب می‌کند و می‌گوید: وی اموال را به جعفربن محمد می‌رساند. حضرت امام صادق(علیه‌السلام) ‌فرموند: او را نفرین کن به این صورت که در سجده آخر از دو رکعت اول نماز شب حمد و سپاس خدا را می‌گویی و سپس بگو: خدایا فلان پسر فلان درباره‌ی من چنین و چنان می‌کند و مرا در معرض خطر قرار داده است‌. خدایا وی را هدف تیر سریع خویش قرار ده که دیگر فرصت آزار مرا نداشته باشد و اجلش را نزدیک کن و همین ساعت همین ساعت به سوی او بشتاب‌، من به دستور حضرت امام صادق(علیه‌السلام) ‌عمل کردم‌، چون به کوفه بازگشتم از حال آن شخص پرسیدم‌، گفتند وی بیمار است‌، لحظاتی بعد صدای شیون از خانه‌ی او بر خاست و گفتند که او مرده است‌.[3]
مؤمنان نیز به پیروی از خداوند و پیامبران الهی لازم است تا نفرین را روشی برای مبارزه با هرگونه اعتقادات و رفتارهای ضدحق و هنجارها و ارزش‌ها بدانند و بر آن عمل کنند.

به طور کلی نفرین نمودن نسبت به دوستان و اطرافیان کار پسندیده‌ای نیست. انبیا و اولیاء الهی جز در موارد نادری که مجبور می‌شدند، قوم خویش را نفرین نمی‌نمودند. ایشان در اغلب موارد حتی نسبت به کسانی که به ایشان ستم روا می‌داشتند و از پذیرش هدایت روی برمی‌تافتند، دعا می‌نمودند و از خدای متعال برای آن‌ها هدایت و مغفرت می‌خواستند.

پی‌نوشت:

[1]. جزوه‌ی کمیته عرفان، محمدعلی طاهری، جلسه سیزدهم، 1388، بی‌نا.
[2]. مفردات الفاظ قرآن‌، راغب اصفهانی‌، دارالکتب العربی‌، بیروت، بی‌تا، ص 471.‌
[3]. وسائل الشیعه‌، شیخ حر عاملی‌، ج7، ص133، مؤسسه آل البیت‌:قم‌، بی‌تا.