پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از مباحثی که در قرن اخیر مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است، موضوع وحدت است. آیا حقیقتاً وحدت در فضای امروزی امکان دارد؟ در پاسخ از این سؤال باید بگوییم مراد از وحدت چیست؟ تا ما به معنایی در رابطه با وحدت دست پیدا نکنیم، نمی‌توانیم به این سوال پاسخ دهیم که آیا وحدت امکان دارد یا خیر؟
پس ابتدا باید بگوییم وحدت چیست؟ آن‌چه مسلم و قطعی است، وحدت به معنای دست برداشتن از اصول قطعی و مسلم مذهب نیست، بنابراین کسانی‌که سخن از وحدت می‌گویند و بر این باورند که باید دست از مسائل اختلافی برداشت و اصلاً این مباحث را مطرح نکرد، به بی‌راهه رفته‌اند.
برخی از نظریه پردازان حوزه وحدت، می‌گویند باید از مسائل اختلافی هم‌چون موضوع امامت و خلفا دست برداشت و آن‌ها را مطرح نکرد تا وحدت بین شیعه و سنی ایجاد شود. شاید بتوان مکتب قرآنیون را از این دست شمرد. این جریان با این باور، از یک مذهب فقهی خاص پیروی نمی‌کند، بلکه در برخی از مسائل از فقه اهل‌سنت دفاع کرده و در برخی از مسائل، به فقه شیعه عمل می‌کند و بیشتر به قرآن توجه دارد.[1] قطعاً این جریان نمی‌تواند راه به جایی ببرد، زیرا به قول علامه محمد سعید رمضان البوطی، «الامذهبیه اخطر بدعة؛ بی‌مذهبی بزرگ‌ترین خطر و بدعت در دین» است.[2]
در مقابل عده‌ای دیگر هستند که می‌گویند اصلاً و ابداً هیچ راهی برای وحدت شیعه و سنی امکان ندارد، بلکه با توجه به اختلافات عمیقی که بین شیعه و سنی وجود دارد، سخن گفتن از وحدت بی‌معناست. افراطیون شیعه و سنی بر طبل این ادعا می‌زنند. چنان‌که علمای وهابی از این قسم هستند. این افراد کار را به آن‌جا رسانده‌اند که اصلاً شیعه را مسلمان نمی‌دانند تا سخن از وحدت بگویند.[3] حتی وقتی شیعیان با آن‌ها از وحدت می‌گویند، به شیعه پاسخ می‌دهند که ابتدا شما مسلمان شوید تا بعد در رابطه با وحدت سخن بگوییم.
قطعاً این دو جریان، هر دو در خطا و اشتباه هستند، زیرا معنای وحدت را درست نفهمیده‌اند. وحدت یعنی در عین پافشاری بر اصول و اساس مذهب، مباحث اختلافی را عالمانه مطرح کردن است و این مباحث را نباید در بین عوام مطرح کرد. اگر ما این نوع از وحدت را مد نظر داشته باشیم، چنین چیزی امکان دارد، زیرا همان‌گونه که علمای یک مذهب در مسائل فقهی و کلامی و ... با یکدیگر اختلاف دارند، ولی در وقت نماز پشت سر یکدیگر نماز می‌خوانند و هم‌دیگر را به عدالت قبول دارند، علمای مذاهب مختلف نیز می‌توانند در مباحث علمی نظریه خود را مطرح کنند، ولی این اختلاف‌ها را بین مردم نکشانند، بلکه مانند سدی پولادین در مقابل استکبار باشند.
بنابراین به نظر می‌رسد کسی‌که به این نوع از معنای وحدت، اعتقادی نداشته باشد، در حقیقت در زمین استکبار بازی کرده است، زیرا بیشترین استفاده از تفرقه بین مذاهب را استکبار و در رأس آن آمریکا و اسرائیل می‌برند.
به امید روزی که عالمان جهان اسلام بر وحدت مسلمانان پا فشاری کنند.

نویسنده: مجتبی محیطی

پی‌نوشت:

[1]. «سید مصطفی حسینی طباطبائی مروج عقاید وهابیت در ایران»
[2]. رمضان البوطی، الامذهبیه اخطر بدعه، دمشق، دارالفارابی، 2005م. همه کتاب.
[3]. میلانی، سید علی، جانشین پیامبر کیست؟، قم، مرکزحقایق اسلامی، 1389ش، ص30