پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ آیه ولایت از آیاتی است که در قرآن ولایت حضرت امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) را اثبات می‌کند. شیعیان معتقدند که این آیه، امامت حضرت علی (علیه‌السلام) را ثابت می‌کند و اهل سنت می‌گویند که این آیه فضیلتی برای حضرت علی (علیه‌السلام) است، ولی ثابت کننده امامت حضرت نیست. این اختلافی تاریخی بین شیعه و اهل سنت است که در طول تاریخ همیشه حول و محور این موضوع بحث‌های زیادی صورت گرفته است.
اما شیعیان و اهل سنت در یک مسئله در این آیه اتفاق دارند و آن این‌که این آیه در فضیلت حضرت علی (علیه‌السلام) نازل شده است. اکثر اهل سنت از این آیه فضیلت حضرت علی(علیه‌السلام) را استفاده کرده‌اند. اما ابن‌تیمیه حتی این معنا را نمی‌پذیرد و با اشکال کردن به آیه معتقد است اصلاً این آیه در حق علی (علیه‌السلام) نازل نشده است.
ابن تیمیه می‌گوید: بنابر اعتقاد شما شیعیان، علی (علیه‌السلام) در رکوع نماز، زکات داد. به فقیر اشاره کرد و انگشترش را به فقیر به عنوان زکات داد. وی سپس می‌گوید: اما بر امام علی (علیه‌السلام) زکات واجب نبود. علی (علیه‌السلام) در زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فقیرانه زندگی می‌کرد و زکات نقره بر کسی واجب است که نصاب لازم مالی را داشته باشد و علی (علیه‌السلام) از چنین افرادی نبود.
ابن‌تیمیه با اشکالاتی این‌چنینی در صدد است که ثابت کند این آیه در شأن علی (علیه‌السلام) نازل نشده است.
در پاسخ ابن تیمیه می‌گوییم:
اولاً: برای کسانی‌که با قرآن آشنایی داشته باشند، مشخص است که کلمه «زکات» هم بر واجب اطلاق می‌شود و هم بر مستحب.
چنان‌چه ثعالبی مفسر شهیر اهل سنت می‌گوید: «الزكاة هنا: لفظ عامّ للزكاة المفروضة، و التطوّع بالصدقة، و لكلّ أفعال البر.[1] زکات در این‌جا لفظ عام است برای زکات واجب، و مستحب (صدقه) و برای هر عمل خیر.»
بیضاوی نیز می‌گوید: صدقه مستحب هم زکات نامیده می‌شود.[2]
جصاص نیز می‌گوید: زکات در صدقه مستحبی استعمال می‌شود، چون علی (علیه‌السلام) انگشتر خود را در نماز صدقه داد.[3]
ثانیاً: امام علی (علیه‌السلام) اگر چه زندگی ساده‌ای داشتند و کاملاً زاهدانه زندگی می‌کردند، ولی این به معنای فقر آن حضرت نیست. چرا که آن حضرت در تولید ثروت سهم زیادی داشتند و صدقات و موقوفات فراوانی داشتند.

نویسنده: مجتبی محیطی

پی‌نوشت:

[1]. ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر جواهر الحسان في تفسير القرآن ثعالبی، تحقیق شیخ محمد علی المعوض و شیخ عادل احمد عبدالموجود، بیروت، چاپ اول، دار احیاء التراث العربی، 1418ق، ج2، ص396.
[2]. بيضاوي، عبد الله بن عمر (م 685)، أنوار التنزيل وأسرار التأويل، تحقيق: محمد عبد الرحمن المرعشي، دار إحياء التراث العربي، بيروت، چاپ اوّل، 1418ق، ج2، ص132.
[3]. جصاص، أحمدأبوبكر، أحكام القرآن، تحقيق: محمد الصادق قمحاوی، بيروت، چاپ اول، دار إحياء التراث العربی، 1405ق، ج4، ص103.