پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ «حسن بن فرحان المالکی»[1] عالم سنی کشور عربستان در کتاب خود به نام « نَصيحَة لشباب المسلمین فی کشف غلو العلماء المعاصرین فی المملکة العربیه السعودیه»عنوان ترجمه«نگاهی به غلو اندیشی و افراط گرایی علمای معاصر عربستان»[2] به حقایقی از  غلو اندیشی و افراط گرایی علمای معاصر عربستان اشاره کرده است.

او در مقدمه کتابش می‌گوید: بیست سال در کشور عربستان زندگی کردم و در طول این سال‌ها به تالیف و پژوهش و موعظه مشغول بوده‌ام . اما آنگاه که دین فروشی مردم را دیدم، برآن شدم که با نوشتن این کتاب، فریاد اعتراض سر دهم تا شاید بتوانم امانت علم را که بر عهده‌ام گذاشته شده ادا کنم. مدت‌ها در برابر غلوّ بسیاری از علمای عربستان سکوت کردم، به این امید که هدایت شوند و از مسیر خویش بازگردند، لیکن فایده‌ای نداشت، زیرا خداوند انسان‌های لجباز و معاند را با محروم کردن آنان از هدایت، مجازات می‌کند.

 این دانشمند سنی کتاب خود را که در نقد وهابیت است به سه باب تقسیم می‌کند: باب اول ( ویژگی‌ها، مختصات معرفتی، سطح دانش وآگاهی علمای معاصر عربستان) و در این  باب به بررسی مفهوم واژه علما پرداخته و در نهایت نتیجه‌گیری نموده که اطلاق واژه علمای اسلام بر علمای سعودی جایز نیست بلکه باید آن‌ها را صرفاً «عالم به مذهب تیمی- وهابی» دانست. یعنی (عالم به مذهب ابن تیمیه و محمدبن عبدالوهاب فقط.)

باب دوم: «فتواها و دیدگاهای شخصیت‌ها و مفتی‌های تاثیر گذار عربستان» در ابتدای این باب به نقد و بررسی فتواهای غلوآمیز علمای مشهور عربستان پرداخته مانند:«محمد بن ابراهیم آل الشیخ، عبدالعزیز بن باز، شیخ محمد بن صالح بن عثیمین و غیره..» و در ادامه به خطای راهبردی علمای عربستان سعودی در تکفیر دیگران و تعریف واژه غلو پرداخته شده است.

باب سوم: «فتواها و دیدگاها به عنوان نمونه‌ها و جزئیات بحث» در این باب موضوعاتی چون تاثیر تکفیر بر وجهه عربستان، انتقاد از پرداختن به حواشی به جای اصول، زیانبار بودن فتواهای تکفیری در خارج و حتی داخل عربستان، بررسی فتواهای رمزدار و نقد بعضی فتواها  مطرح شده است.

نتیجه: به طور کلی بررسی‌های نویسنده کتاب، گویای این حقیقت است که آنچه در تفکر وهابیت عربستان تجلّی دارد نوعی تقلیل گرایی و محدود‌اندیشی نسبت به فقه و اعتقادات اسلامی است که با مطلق گرایی علمای عربستان همراه شده و آنان با احساس استغنا و ناآگاهی از فقه سایر مذاهب به طور یک جانبه براندیشه‌هایی تاکید می‌کنند که مخالف و در مقابل تفکرات اسلامی مذاهب گوناگون قرار دارد.

پی نوشت:
[1]. دکتر «شیخ حسن فرحان المالکی» اندیشمند و مبارز سنی عربستانی، در سال 1390 هجری قمری در منطقه «بنی مالک جنوبی» 150 کیلومتری شرق شهر «جازان» متولد شد، وی از چهره‌های مشهور در بین پژوهش‌گران تاریخی در کشورهای عربی و به ویژه عربستان سعودی محسوب می‌شود.
[2]. نویسنده: حسن بن فرحان المالکی،کتاب: «نصیحة لشباب المسلمین فی کشف غلوالعلماء المعاصرین فی المملکة العربیه السعودیه،» ترجمه با عنوان«نگاهی به غلو اندیشی و افراط گرایی علمای معاصر عربستان»  ناشر و مترجم: موسسه فرهنگی و هنری آفتاب خرد، تهران، 1396ش، چاپ سوم، تعداد صفحات 320،